Εδώ και πολλά χρόνια ακούμε τη ρήση «η Ελλάδα ενεργειακός κόμβος». Πολλά σχέδια παρουσιάστηκαν, πολλές φιέστες έγιναν, συμφωνίες υπογράφηκαν, αποτέλεσμα μηδέν. Οι εκάστοτε κυβερνήσεις προσπάθησαν βέβαια ν' αξιοποιήσουν την κινητικότητα γύρω από τους αγωγούς και να τη μετατρέψουν σε ψήφους, υποσχόμενοι χιλιάδες θέσεις εργασίας. Οι αναγγελίες, οι υπογραφές συμφωνιών και οι μετέπειτα ακυρώσεις, διαμόρφωσαν ένα κλίμα απαξίωσης και υποβάθμισης, μέχρι και διασυρμού της εικόνας της χώρας, αποκαλύπτοντας την έλλειψη εθνικής ενεργειακής πολιτικής.
Για τις μέχρι σήμερα κυβερνήσεις, και πολύ περισσότερο για τις μνημονιακές, ενεργειακός σχεδιασμός είναι η σε κάθε χρονική στιγμή διαμορφούμενη ισορροπία ισχυρών εγχώριων και ξένων συμφερόντων, όπως αυτά εκπροσωπούνται από τις πολυεθνικές εταιρείες ενέργειας.
Το μπρος-πίσω στην κυβερνητική πολιτική δεν εστιάζεται μόνο στον χώρο των αγωγών. Τελευταίο δείγμα αποτελεί και ο τρόπος που η κυβέρνηση χειρίζεται το θέμα με το ξεπούλημα κι όχι αξιοποίηση, όπως υποκριτικά υποστηρίζει, των κρατικών εταιρειών ΔΕΠΑ-ΔΕΣΦΑ μέσω του ΤΑΙΠΕΔ.
Η χώρα μας, πεδίο σύγκρουσης
Η Ελλάδα είναι πεδίο σύγκρουσης μεγάλων επιχειρηματικών συμφερόντων. Η ενδοτικότητα της κυβέρνησης και η έλλειψη ενεργειακού σχεδιασμού ενδυναμώνουν τις απαιτήσεις των προαναφερόμενων συμφερόντων και διαμορφώνουν ακόμα πιο δυσμενείς συνθήκες για την έξοδο από την κρίση.
Κατά την τελετή υπογραφής της τριμερούς Διακυβερνητικής Συμφωνίας Ελλάδας - Αλβανίας - Ιταλίας για την κατασκευή του ΤΑP (Τrans Adriatic Pipeline Project), είχαμε επισημάνει ότι είναι απαράδεκτο πριν την υπογραφή ιδιαιτέρως σοβαρών συμφωνιών να μην έχει λόγο η Βουλή. Σήμερα, βλέπουμε να έρχεται η συμφωνία, δύο μήνες μετά τη φιέστα και τις υπογραφές για επικύρωση στη Βουλή, σαν μια τυπική διαδικασία, που απλά πρέπει να γίνει για να τηρηθεί δήθεν η νομιμότητα.
Δεν είναι η πρώτη φορά, αλλά η τέταρτη (!) που έρχεται για συζήτηση και έγκριση στη Βουλή ένα τέτοιο θέμα. Είναι εξευτελιστικό για το Κοινοβούλιο τις διαδοχικές ακυρώσεις παλαιότερων εγκρίσεων, σαν αποτέλεσμα πιέσεων των ξένων συμφερόντων, να τις διαδέχονται νέες εγκρίσεις, που φυσικά κανένας δεν ξέρει αν θα είναι και οι τελευταίες. Η αξιοπιστία της χώρας έχει καταρρακωθεί.
Αυτό που οφείλει μία υπεύθυνη κυβέρνηση να κάνει και δεν γίνεται ως σήμερα, είναι, πριν φέρει στη Βουλή το όποιο ενεργειακό έργο, να παρουσιάσει τα συνολικά δεδομένα, ώστε να υπάρχει η μέγιστη δυνατή ενημέρωση και η δυνατότητα να αξιολογηθούν και να ιεραρχηθούν από πλευράς οφέλους οι διάφορες προτάσεις.
Μέλημα η εθνική ενεργειακή πολιτική
Χωρίς εθνική ενεργειακή πολιτική, που πρέπει ν' αποτελεί μέλημα κάθε κυβέρνησης, δεν μπορεί να υπάρξει αντικειμενική αξιολόγηση και σωστή ιεράρχηση στόχων. Πολύ περισσότερο δεν μπορούν να διαμορφωθούν προτάσεις διαπραγμάτευσης που θα μεγιστοποιούν τα οφέλη για το ελληνικό Δημόσιο και την ελληνική οικονομία. Θα μπορούσαμε π.χ. σ' αυτή τη φάση, πριν συμφωνήσουμε, να ζητούσαμε την οριστικοποίηση της ΑΟΖ με την Αλβανία.
Η εμπειρία από τον μοναδικό αγωγό που φέρνει φυσικό αέριο από τη Ρωσία είναι αρνητική. Η σύμβαση ήταν λεόντεια προς όφελος του ιδιώτη που ενεπλάκη (Κοπελούζου). Η ελληνική οικονομία ζημιώθηκε, γιατί με τον όρο προμήθειας take or pay -που δεν ήταν εφικτό να τηρήσει η Ελλάδα- ανετέθησαν στον παραπάνω ιδιώτη έργα χωρίς διαγωνισμό, με πολλαπλάσιο του πραγματικού κόστους για την ελληνική οικονομία.
Στο πρόσφατο ενεργειακό forum ο υφυπουργός Κ. Παπαγεωργίου έδειξε ότι κρατά ίσες αποστάσεις στην επιλογή ανάμεσα στον TAP και στον ITGI. Γνωρίζουμε βέβαια ότι κάτι τέτοιο είναι υποκριτικό και εκτιμούμε ότι η πλάστιγγα έχει γείρει υπέρ του TAP ως «αμεσότερη και ρεαλιστικότερη λύση» κατά τον κ. υπουργό.
Στον αγωγό TAP θα συμμετέχουν και οι εταιρείες που διαχειρίζονται το κοίτασμα του Shah Deniz II. Οι εταιρείες του TAP δεσμεύτηκαν ότι σε περίπτωση που πάρουν το έργο, θα διαθέσουν το 50% των μετοχών τους στις εταιρείες του Shah Deniz II. Ελληνική συμμετοχή δεν υπάρχει, ούτε και ιδιωτική, αντίθετα θα υπάρχει τουρκική και μάλιστα κρατική μέσω της TPAO.
Μέσω της σύμβασης προβλέπεται η θέσπιση ειδικού νομικού καθεστώτος για τη συγκεκριμένη εταιρεία-επενδυτή. O φορέας του έργου θα μπορεί να αποφύγει την εφαρμογή του ελληνικού δικαίου, επικαλούμενος το άρθρο 5 της σύμβασης, προνόμιο που κανείς άλλος ημεδαπός ή αλλοδαπός δεν απολαμβάνει στη χώρα. Επίσης, νομικές και όχι μόνο εκπτώσεις γίνονται και στο άρθρο 8. Οι αποφάσεις της Επιτροπής Υλοποίησης είναι υπεράνω κάθε εσωτερικής νομοθεσίας. Για 25 έτη δεν θα επιβάλλεται οιαδήποτε νέα φορολογία, ακόμη και αν συντρέχουν λόγοι εθνικής σημασίας!
Σύμφωνα με όσα είπε ο υφυπουργός στην αρμόδια επιτροπή, στη Συμφωνία Κυβέρνησης Υποδοχής, υπάρχει η δυνατότητα μελλοντικής σύναψης συμφωνίας με την εταιρεία TAP για τη διοχέτευση φυσικού αερίου από τον αγωγό στο ελληνικό δίκτυο. Προβλέπεται επίσης η δυνατότητα παροχής Φ.Α. στη Βουλγαρία και σε άλλες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων.
Για την τελική επιλογή θα πρέπει να περιμένουμε μέχρι τον Ιούνιο ή τον Γενάρη 2014, όταν θα πάρει τις οριστικές αποφάσεις του το κονσόρτσιουμ των εταιρειών του Shah Deniz ΙΙ.
Ο ΣΥΡΙΖΑ EKM διαβλέπει πως αν προτιμηθεί ο Nabucco, δεν αναβαθμίζεται ο γεωπολιτικός ρόλος της χώρας. Οι Ρώσοι κρατούν στάση αναμονής, αν και ανακοίνωσαν ότι εγκαταλείπουν τον South Stream προς τη χώρα μας. Προφανώς θα παίξει μεγάλο ρόλο για αυτούς αν πάρουν την ΔΕΠΑ με τον διαγωνισμό που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Άλλος λόγος που συνηγορεί ότι η ιστορία του South Stream δεν έχει κλείσει οριστικά είναι και η αδυναμία των TAP ή Nabucco να εγγυηθούν την παροχή των αναγκαίων ποσοτήτων Φ.Α. στη Δυτική Ευρώπη.
Διαμόρφωση δημοκρατικού ενεργειακού σχεδιασμού
Η Ελλάδα με βάση τα δεδομένα αυτά δεν πρέπει να κλείσει τις πόρτες συνεργασίας με καμία παραγωγό χώρα. Ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί αδιαπραγμάτευτη την απόφασή του οι ΔΕΠΑ-ΔΕΣΦΑ να μην ιδιωτικοποιηθούν, αλλά να μείνουν υπό δημόσιο και εθνικό έλεγχο.
Για τον ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ, η διαμόρφωση δημοκρατικού ενεργειακού σχεδιασμού αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την προώθηση μεγάλων ενεργειακών σχεδίων, όπως οι αγωγοί. Όποια επιλογή αφορά σχέδια μεγάλης εθνικής, γεωπολιτικής σημασίας δεν μπορεί παρά να είναι αποτέλεσμα ολοκληρωμένης διεθνούς διερεύνησης και εθνικού ενεργειακού σχεδιασμού, που σέβεται το περιβάλλον και μεγιστοποιεί τα οφέλη για τη χώρα.
