Οι ευρωεκλογές, οι αμφισβητήσεις ειδικά για το πρόγραμμα της τρόικας στην Ελλάδα και οι αυξανόμενες πιέσεις κατά της κυρίαρχης νοοτροπίας στην ηγεσία της Ε.Ε. φέρνουν στο προσκήνιο το πανευρωπαϊκό αίτημα, τον στόχο της αλλαγής των οικονομικών και κοινωνικών πολιτικών. Όχι απλώς της διακήρυξης, της διατύπωσης του αιτήματος αλλαγής, αλλά της συγκέντρωσης δυνάμεων για να επιτευχθεί η αλλαγή αυτή.
Δεν πρόκειται μόνον για ευρωπαϊκό θέμα. Είναι επίμονες και επαναλαμβανόμενες οι αμερικανικές πιέσεις για την αύξηση της ζήτησης -δηλαδή, μεγαλύτερα εισοδήματα- και των δημόσιων επενδύσεων στις πλεονασματικές χώρες, ώστε να δοθεί αναπτυξιακή ώθηση που θα βοηθήσει την παγκόσμια οικονομία. Πλευρά αυτής της διαφωνίας είναι και η συνεχής διάσταση απόψεων της Κομισιόν με το ΔΝΤ.
Είναι και η εθνική διάσταση. Οι ευρωπαϊκές χώρες που έχουν εφαρμόσει προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής και έχουν μειώσει τα ελλείμματα αναζητούν δρόμους προς την ανάπτυξη και δεν τους βρίσκουν στο πλαίσιο που υπάρχει. Η Ελλάδα, η πιο βαριά περίπτωση, αναζητά, παρακαλά για ροή χρηματοδότησης προς την ιδιωτική οικονομία και βρίσκει μπροστά της λόγια, αλλά όχι ευρώ. Οι χώρες του Νότου βλέπουν ότι αυξάνουν οι ανισότητες σε σχέση με την Κεντρική-Βόρεια Ευρώπη.
Και όμως, παρά τη μεγάλη ένταση των προβλημάτων, η ζυγαριά δεν έχει γύρει. Γιατί; Η μια κατηγορία αιτίων μπορεί να αναζητηθεί στις ανεπάρκειες διατύπωσης, επεξεργασίας πολιτικών εναλλακτικών προς τις κυρίαρχες σήμερα. Δε μιλούμε ως ιδέες ή γενικές κατευθύνσεις, αλλά ως επεξεργασμένες ρεαλιστικές πολιτικές. Που θα αντιμετωπίζουν τα ελλείμματα και τα κρατικά χρέη μέσα από την αναπτυξιακή πορεία και όχι με την πρόκληση ύφεσης.
Η δεύτερη κατηγορία αιτίων μπορεί να αναζητηθεί στην ανυπαρξία εσωτερικής ευρωπαϊκής συμμαχίας για την αλλαγή των οικονομικών και κοινωνικών πολιτικών στην Ε.Ε. Είναι εντυπωσιακό: ενώ οι εθνικές διαφωνίες δεν εμποδίζουν τη δημιουργία της σημερινής πλειοψηφίας στα διακυβερνητικά όργανα της Ε.Ε. (και της Ευρωζώνης), αποδεικνύονται αρκετά ισχυρές για να αποτρέπουν τη συγκρότηση μιας συμμαχίας υπέρ των αλλαγών. Υπέρ των αναπτυξιακών και δίκαιων κοινωνικά πολιτικών.
Μπορεί να υπάρξει μια ευρωπαϊκή συμμαχία υπέρ των αλλαγών; Τα σενάρια από το παρελθόν δεν οδήγησαν πουθενά. Η χώρα "αδύνατος κρίκος", η Ελλάδα, που θα ξηλώσει το ευρώ και την Ε.Ε. -για να την αντικαταστήσει με τι;- δεν έπεισε εκείνους στους οποίους απευθυνόταν και δεν περπάτησε. Η συμμαχία των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου δεν υπήρξε, δεν υπάρχει στα ευρωπαϊκά όργανα πέρα από συγκλίσεις σε τομείς πολιτικής. Οι εσωτερικές ανισότητες στον Νότο δεν είναι μικρές και κυρίως λείπουν τα κεφάλαια.
Όλα δείχνουν ότι μόνον μέσα από την επιτάχυνση των διαδικασιών πολιτικής ολοκλήρωσης μπορεί να συγκροτηθεί μια πλειοψηφική συμμαχία που θα διευθύνει την αναπτυξιακή πορεία με εγγυήσεις ισορροπημένες προς τους πολίτες μιας Ευρώπης με αυξανόμενες ανισότητες. Σε κάθε περίπτωση, η μεγάλη ευρωπαϊκή πολιτική συμμαχία αλλαγών είναι το κύριο ζητούμενο και η κύρια έλλειψη.
Οι ευρωεκλογές και το νέο Ευρωκοινοβούλιο από αυτή τη σκοπιά θα έχουν μεγάλη σημασία. Θα είναι βήμα προς αυτή τη μεγάλη συμμαχία ή θα επιβεβαιώσουν, θα ενισχύσουν το φρενάρισμα;
Απέναντι στην ενίσχυση των εθνικιστικών, ακροδεξιών, αντιενωσιακών δυνάμεων θα υπάρξει η οικοδόμηση μιας ευρείας συμμαχίας ευρωπαϊκών αριστερών και σοσιαλιστικών και άλλων δυνάμεων -με σεβασμό στις διαφορές τους- που θα βάλει τη σφραγίδα της στις μετεκλογικές εξελίξεις;
