I. Οι Ανεξάρτητες Αρχές είναι έμπνευση των κυρίαρχων δυνάμεων του αστικού κράτους κατά την εποχή της ύστερης (όπως λέγεται) νεωτερικότητας. Εμφανίστηκαν μαζί με την επικράτηση του νεοφιλελεύθερου προτάγματος, της Συναίνεσης της Ουάσιγκτον και της επικράτησης των κανόνων του ΠΟΕ και άλλων Διεθνών Οργανισμών.
Γι' αυτό η μελέτη και η αποτίμηση του ρόλου τους παρακολουθεί και εξαρτάται από τη φύση, τη λειτουργία και το περιεχόμενο του κρατικού μορφώματος ως του πληρέστερου δημιουργήματος της Πολιτικής Κοινωνίας. Διαχειρίζονται καίρια τμήματα της κρατικής λειτουργίας που η αντιπροσωπευτική δημοκρατία, με συνταγματικές ή νομοθετικές ρυθμίσεις, τους αναθέτει.
Επομένως, είναι σύμφυτες με τη σκόπιμη απίσχνανση του κράτους και των λειτουργιών του, όχι βεβαίως για να αποδοθούν οι εξουσίες σε ένα νέο αυτοδιαχειριζόμενο παλλαϊκό κράτος της ισότιμης -θεσμικά, κοινωνικά και οικονομικά- κοινωνίας των πολιτών, αλλά για να διεκπεραιωθούν καλύτερα, πληρέστερα και ταχύτερα απ' ό,τι στο κρατικό μόρφωμα.
Συγκεκριμένα, στη χώρα μας, οι Ανεξάρτητες Αρχές εμφανίστηκαν από το 1994 και εντεύθεν, πολλαπλασιάστηκαν ιδιαίτερα κατά τη λεγόμενη «εκσυγχρονιστική» περίοδο, που αμφισβητείται σήμερα έντονα για τη διαχειριστική της ικανότητα.
Οι πολιτικές δυνάμεις που είχαν την πρωτοβουλία της ίδρυσής τους, είχαν συμβιβαστεί πλήρως με την ιδέα ότι δεν μπορούσαν (ή δεν ήθελαν) να βελτιώσουν τις λειτουργίες του κράτους, αν και ήταν το καταστατικό τους καθήκον.
Έτσι, προσαρμοζόμενες και στη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία τής διαρκούς απομείωσης του κράτους, δημιούργησαν πολλαπλά by-pass στο κρατικό μόρφωμα, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα τις παθογένειες, την αδιαφάνεια, την αναξιοκρατία, τις αυθαιρεσίες και τις παντοειδείς καταχρήσεις της κρατικής εξουσίας κατά πολιτών και στρωμάτων, ως μόνιμα και ανεξίτηλα γνωρίσματα της κρατικής λειτουργίας και της Δημόσιας Διοίκησης.
Η καθιδρυτική δηλαδή λογική των Ανεξάρτητων Αρχών είναι η σύζευξη, αφενός μεν της αποδοχής της ουσιαστικής αδυναμίας των κομμάτων εξουσίας να οργανώσουν το κράτος με τις βέλτιστες μεθόδους και τους αρίστους λειτουργούς, ώστε να παράγουν αγαθά και υπηρεσίες υψηλής ποιότητας, προσιτά σε όλους τους πολίτες και αφετέρου του οικονομικού καταναγκασμού από το νεοφιλελεύθερο πρόταγμα να υπάρξει -όσο το δυνατόν- μικρότερο κράτος, υπηρετικό τής -κυρίαρχης πλέον- οικονομικής λειτουργίας.
Η κοινωνία έδειξε να αποδέχεται τη διόλου αθώα αυτή εξέλιξη, αφού υπήρχαν πολλοί πολίτες και στρώματα που δεν μπορούσαν να προσεγγίσουν ή αποκλείονταν από τις διοικητικές και κυβερνητικές λειτουργίες, εκτός εάν είχαν με το μέρος τους κάποιον εξουσιαστικό δίαυλο.
II. Σήμερα, αρκετά χρόνια από την έναρξη της λειτουργίας τους, οι Ανεξάρτητες Αρχές φαίνεται ότι πέτυχαν και ως προς τη φιλοσοφία της ίδρυσής τους και ως προς τη λειτουργία τους.
Ειδικότερα:
- Έδωσαν δημοκρατική (κοινωνική) νομιμοποίηση στην αμφισβητούμενη δικομματική κυβερνητική λειτουργία,
- άμβλυναν τις σκληρές πλευρές του κρατικού φαινομένου,
- απορρόφησαν εν πολλοίς τους ταξικούς κραδασμούς και
- προσέφεραν στοιχεία κοινωνικοποίησης του συστήματος.
Λειτούργησαν συνεπώς ως «αεραγωγοί», ως «βαλβίδες» απορρόφησης της δυσαρέσκειας ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων, που δεν μετείχαν άμεσα ή έμμεσα στην κρατική εξουσία.
Στην παρούσα περίσταση της χώρας, με περιορισμένη ουσιωδώς την εθνική της κυριαρχία (και με επίσημα πρωτοφανή και καταπλεονεκτικά έγγραφα που έχουν αποσπάσει οι δανειστές) και με την ετερόνομη -υπό την τριαρχία- λειτουργία του κράτους, όπου το διαρκώς και προς το χειρότερο επικαιροποιούμενο υπερΣύνταγμα του Μνημονίου δεν αφήνει αλώβητες και τις Ανεξάρτητες Αρχές, αυτές βρίσκονται σε κρίσιμο σταυροδρόμι.
Γιατί σήμερα καλούνται ή να «βάλουν πλάτη» στη διαιωνιζόμενη επ' αόριστον μνημονιακή λειτουργία, με τους 400 και πλέον εφαρμοστικούς του νόμους, ή να λειτουργήσουν πατριωτικά, δημοκρατικά και διαφωτιστικά, ώστε όλοι οι πολίτες να εμπεδώσουν και να συνειδητοποιήσουν τις σκληρές και ετερόνομες συνθήκες διακυβέρνησης που έχουν επιβληθεί για το κράτος και την κοινωνία.
Γιατί το Μνημόνιο, οι πιο σκληρές ρυθμίσεις του οποίου αφορούν την περίοδο 2015-2021 (για όσους -τέλος πάντων- το έχουν μελετήσει), αφαιρεί τις θεμελιώδεις ηθικές, ιδεολογικές και κοινωνικές δυνατότητες κατανόησης της νέας εποχής, της συνολικής δηλαδή συσσώρευσης του καπιταλισμού, που ακυρώνει τη Δημοκρατία και καταργεί τις δημόσιες ενοποιητικές δράσεις... Αλλά κυρίως γκρεμίζει τα υλικά ερείσματα του εθνικού κράτους, τον διαχρονικό δηλαδή υλικό και άυλο πλούτο που κληρονόμησαν ή συσσώρευσαν οι λαοί στη δημόσια έκφρασή τους, ο οποίος υπήρξε η βάση κάθε αλλαγής ή κοινωνικής επανάστασης.
Σ' αυτό καλούμαστε όλοι οι δημόσιοι λειτουργοί των συντεταγμένων κρατικών λειτουργιών, αλλά και των Ανεξάρτητων Αρχών, να απαντήσουμε. Γιατί η μέχρι τώρα στάση πολλών, δεν έχει καταδείξει ότι έχουν κατανοήσει τον νέο υπερβατικό τους ρόλο.
Εύχομαι η σημαντική αυτή διοργάνωση να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τον νέο ρόλο όλων για το καλό του λαού, της κοινωνίας και του διαφανούς, ευέλικτου, συμμετοχικού, τεχνολογικά αναβαθμισμένου, πλήρους και αυτοδύναμου κράτους. Που, ως δημιούργημα και εγγυητής του δημοκρατικώς δρώντος λαού, ανακτά την κυριαρχία του επί όλων των άλλων κοινωνικών λειτουργιών και ιδίως πάνω στην απόλυτα κυρίαρχη και επιβεβλημένη σήμερα χρηματοπιστωτική οικονομία.
* Ο Αλέξης Π. Μητρόπουλος είναι βουλευτής Αττικής ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ
