Live τώρα    
21°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.2°C23.6°C
2 BF 62%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
17.4°C22.5°C
2 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C19.9°C
4 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
24 °C
21.0°C24.8°C
4 BF 46%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
22 °C
21.9°C23.5°C
3 BF 40%
Ομόφυλα ζευγάρια: πολιτική διεκδίκηση και νομική κατοχύρωση
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ομόφυλα ζευγάρια: πολιτική διεκδίκηση και νομική κατοχύρωση

Το 2008 η ελληνική πολιτεία ψήφισε νόμο για το λεγόμενο σύμφωνο συμβίωσης. Αν και η θέσπιση ενός τέτοιου νόμου, θα μπορούσε καταρχήν να χαιρετιστεί ως ένα θετικό βήμα, εντούτοις η ελληνική κυβέρνηση φάνηκε κατώτερη των περιστάσεων. Υποκύπτοντας --για μια φορά ακόμα-- σε μικροκομματικές ψηφοθηρίας και πιέσεις εκκλησιαστικών κύκλων (εκ των οποίων, άλλοι έκαναν λόγο για «αμαρτίες» και «κουσούρια» και άλλοι συναγωνίζονταν σε ρητορικές μίσους), η τότε κυβέρνηση πρωτοτύπησε ψηφίζοντας ένα σύμφωνο συμβίωσης αποκλειστικά και μόνο για ζευγάρια ετερόφυλων. Γι' αυτούς, δηλαδή, που έτσι και αλλιώς μπορούν να παντρευτούν.

Η αδικαιολόγητη αυτή εξαίρεση των ομόφυλων ζευγαριών από τον συγκεκριμένο νόμο οδήγησε στην πρόσφατη καταδίκη μας από την Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Βαλλιανάτος και λοιποί κατά Ελλάδας, 7.11.2013). Στην απόφασή του αυτή, το Δικαστήριο του Στρασβούργου αφενός μεν τονίζει ότι η σταθερή συμβίωση μεταξύ προσώπων του ιδίου φύλου συνιστά οικογενειακή ζωή (ακριβώς όπως και η συμβίωση μεταξύ μιας γυναίκας και ενός άνδρα), αφετέρου δε υπογραμμίζει ότι ο ελληνικός νόμος για το σύμφωνο συμβίωσης έρχεται σε αντίθεση με το δικαίωμα των ομόφυλων ζευγαριών να αναπτύξουν ελεύθερα την προσωπικότητά τους και να διαμορφώσουν αυτόνομα την οικογενειακή τους ζωή.

Αμέσως μετά την καταδικαστική απόφαση, ξεκίνησε η σχετική συζήτηση για την αναγκαία τροποποίηση του νόμου. Και ενώ η αξιωματική αντιπολίτευση κατέθεσε ήδη ολοκληρωμένη πρόταση που αντιμετωπίζει σφαιρικά το ζήτημα της συμβίωσης προσώπων του ιδίου φύλου, η κυβέρνηση ήδη άρχισε να βρίσκει δικαιολογίες, προκειμένου να αναβάλλει το αυτονόητο: δηλαδή, να συμμορφωθεί στην απόφαση του Δικαστηρίου του Στρασβούργου.

Παράλληλα, με αφορμή την πρόσφατη καταδίκη της Ελλάδας και την επικείμενη τροποποίηση του συμφώνου συμβίωσης, έχει ανοίξει και στην Ελλάδα η συζήτηση για την έννοια της οικογένειας και τη δυνατότητα των ομόφυλων ζευγαριών να κάνουν ό,τι και οι ετερόφυλοι: δηλαδή, να παντρεύονται και να δημιουργούν οικογένεια (μέσω υιοθεσίας ή υποβοηθούμενης αναπαραγωγής). Μπορούν; Ή μήπως δεν δικαιούνται λόγω της «σεξουαλικής διαφορετικότητάς» τους; Ποια πρέπει να είναι για τα θέματα αυτά η θέση της Αριστεράς των δικαιωμάτων;

Ο προβληματισμός, εν προκειμένω, αφορά την αρχή της ισότητας και τη δυνατότητα στέρησης ενός θεμελιώδους δικαιώματος. Πολιτικό διακύβευμα και αιτούμενο για την Αριστερά θα πρέπει να είναι η «συμπεριληπτική ισότητα» στην απόλαυση των δικαιωμάτων. Με άλλα λόγια, το κρίσιμο ζήτημα είναι αν, κάνοντας λόγο για θεμελιώδη ατομικά δικαιώματα, εννοούμε συγχρόνως ότι δεν είναι δυνατόν μια ολόκληρη κοινωνική ομάδα να στερείται της δυνατότητας να έχει και να ασκεί ένα τέτοιο δικαίωμα. Και τούτο, δεδομένου ότι γάμος και οικογένεια δεν είναι αποκρυσταλλωμένες έννοιες που (πρέπει να) παραμένουν αναλλοίωτες, αλλά δυναμικά μορφώματα που ενσωματώνουν τις κοινωνικές αλλαγές. Παράλληλα, γάμος και οικογένεια είναι θεμελιώδη δικαιώματα που πρέπει να απολαμβάνουν όλοι ανεξαιρέτως και με τρόπο ισότιμο.

Έτσι, αυτό που πρέπει, εν προκειμένω, να αναδειχθεί είναι ότι τα ζευγάρια ατόμων του ιδίου φύλου δεν αναζητούν να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο θα παντρεύονται και υιοθετούν οι υπόλοιποι, ούτε τις υποχρεώσεις που προκύπτουν από το γάμο και την οικογένεια. Ζητούν απλώς από την Πολιτεία κάτι αυτονόητο: να αναγνωρίσει μια πραγματικότητα και να μην αρνείται σε μια ομάδα ανθρώπων λόγω του σεξουαλικού τους προσανατολισμού ένα θεμελιώδες δικαίωμα: το δικαίωμα καθενός να διαμορφώσει αυτόνομα τη ζωή του, να επιλέξει ανεπηρέαστα το (τη) σύντροφό του και να αποφασίζει ελεύθερα αν, πότε και με ποιον (ποια) θα παντρευτεί και θα διαμορφώσει την κοινή οικογενειακή του ζωή.

Βαγγέλης Μάλλιος είναι δικηγόρος, γενικός γραμματέας της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL