Του Γιάννη Σχίζα
Με καθαρά παλαιογηπεδικούς όρους, «μας έχουν πάρει και τα σώβρακα», όμως αυτό δεν μας αποστερεί του δικαιώματος να διασκεδάζουμε ακούγοντας τους νεοφιλελεύθερους φωστήρες να ευαγγελίζονται την ανάπτυξη. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ιδιαίτερα επιμελής στη συντήρηση των δηλώσεών τους επί του θέματος. Λόγου χάρη ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μπαρόζο, που παρουσίαζε ένα αναπτυξιακό σχέδιο για την Ελλάδα τον Απρίλιο του 2012, στο Στρασβούργο, θυμίζοντας παραδοσιακό γνωμικό ευρείας κυκλοφορίας: «Να σε κάψω με τα Μνημόνια, να σε αλείψω με τα ΕΣΠΑ»...
Την ανάπτυξη επίσης ευαγγελίστηκαν οι πρωθυπουργοί Γαλλίας και Ιταλίας, Ολάντ και Λέτα, σε πρόσφατη γαλλοϊταλική συνάντηση κορυφής. Ο πρώτος δικαίωσε έναν σιτεμένο, πλέον, χαρακτηρισμό που του είχε δώσει ο Αλέξης Τσίπρας (Ολαντρέου...), ο δεύτερος δικαίωσε τον Μπέπε Γκρίλο, που πρόσφατα αποκάλεσε τον Λέτα «Κουίσλιγκ». Στη συγκεκριμένη συνάντηση ακούστηκαν ευχολόγια όπως «η επόμενη νομοθετική περίοδος στην Ευρώπη να σημάνει ανάπτυξη για να αφήσουμε πίσω την εποχή της αποκλειστικής λιτότητας», και «άλλα ηχηρά παρόμοια» -πιθανώς για να τιμήσουν το έτος Καβάφη...
Τα τελευταία χρόνια, ενώ επιμόνως προβάλλεται το έργο «Όσα παίρνει η τρόικα», ο δημόσιος λόγος περί ανάπτυξης έχει εκτοπιστεί από το οικονομικό κατενάτσιο σε ένα καθαρά εισπρακτικό γήπεδο. Ως αποτέλεσμα έρχεται ο ιδεολογικοπολιτικός παλιμπαιδισμός πάνω σε θέματα που είχαν κάποτε μακροημερεύσει και εγκατασταθεί «με το σπαθί τους» στον δημόσιο διάλογο. Όμως και αυτός ο κανόνας έχει τις εξαιρέσεις του. Παραδείγματος χάρη ο συλλογισμός του Γεράσιμου Αρσένη σε πρόσφατο διεθνές συνέδριο, στις 8 Νοεμβρίου:
«Επειδή η έννοια της ανάπτυξης έχει τελευταία κακοποιηθεί, σας υπενθυμίζω ότι ανάπτυξη δεν είναι οποιαδήποτε μεγέθυνση του ΑΕΠ. Ανάπτυξη επιτυγχάνεται με μετατροπή της οικονομίας μέσω νέας διάταξης των παραγωγικών δυνάμεων...».
Η ανάπτυξη δεν είναι οποιαδήποτε μεγέθυνση, αλλά και το αντίθετο ισχύει: οποιαδήποτε «σμίκρυνση» δεν σημαίνει ανάπτυξη με αρνητικό πρόσημο! Το ζήτημα εδώ πρέπει να τοποθετείται σε σωστή βάση, δηλαδή πάνω στα ποιοτικά χαρακτηριστικά της μεγέθυνσης, στη συμβατότητά της με την ποιότητα ζωής, με την παραγωγή δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών, με το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας, με την αναδιάταξη του δημόσιου και του «τρίτου τομέα» -δηλαδή του τομέα που αυτοοργανώνεται με την πρωτοβουλία των πολιτών χωρίς συνήθως να εγγράφεται η συμβολή του στο ΑΕΠ...
Θα παρέλειπα τα ευκόλως εννοούμενα -δηλαδή την αποικιοποίηση της χώρας ως παράγοντα υπονόμευσης οποιουδήποτε αναπτυξιακού προβληματισμού- αν δεν υπήρχε μια φράση του Νίκου Χριστοδουλάκη σε δημόσια επιστολή του προς τη Μέρκελ, πραγματικά αξιομνημόνευτη: «Τελικά ενδώσατε και σεις στον χυδαίο γερμανικό λαϊκισμό που ανέκαθεν έψαχνε για έθνη - θύματα για να εκτονώσει την 'ανωτερότητά' του»...
