Ξημερώματα Τετάρτης έφυγε γαλήνια στον ύπνο του ο σ. Θανάσης Λ. Τσουκνίδας. Πρόλαβε να αποχαιρετήσει τη γυναίκα του, που του στάθηκε μια ζωή, τα παιδιά και τα εγγόνια του και να αφήσει την τελευταία του επιθυμία: να σκορπίσουμε τις στάχτες του στο Μακρονήσι, εκεί όπου τον έστειλαν το 1949 ως «επικίνδυνο κομμουνιστή» χωρίς ποτέ, παρά τα βασανιστήρια, να του αποσπάσουν δήλωση μετανοίας.
Γεννημένος στους Σοφάδες Καρδίτσας στις 20 Σεπτεμβρίου 1926, μπήκε ως ΕΠΟΝίτης μαθητής από νωρίς στην Αντίσταση, όπως ο πατέρας και τα μεγαλύτερα αδέλφια του. Με την Απελευθέρωση είχε την τύχη χιλιάδων κομμουνιστών: ανηλεή κυνηγητά. Μέχρι το τέλος θυμόταν τον ηρωικό του καθηγητή, που σε πείσμα των παρακρατικών τού επέτρεψε να δώσει εξετάσεις και να πάρει το απολυτήριο του εξαταξίου Γυμνασίου.
Έμαθε την εκτέλεση ενός αδελφού (ο άλλος στην Τασκένδη) και τον θάνατο του σιδηροδρομικού πατέρα του, που μαράθηκε από τον πόνο όταν του είπαν ότι τον είχαν «φάει σαν το σκυλί στο αμπέλι». Σύλληψη. Δίκη. Κι έπειτα Μακρόνησος, Γιούρα και «διαπαιδαγώγηση» σε όλα τα «κολέγια» της χώρας: από του Αβέρωφ και την Κέρκυρα έως τις φυλακές Χαλκίδας, απ’ όπου αποφυλακίστηκε το 1958. Εκεί κοντά, από το αποτεφρωτήριο της Ριτσώνας, θα φύγει την Παρασκευή σε στενό οικογενειακό κύκλο.
Μόλις αποφυλακίτηκε, χάρη στα μαθήματα που έκαναν οι μεγαλύτεροι συγκρατούμενοι στους νεότερους, έδωσε εξετάσεις και πέτυχε στην Ανωτάτη Βιομηχανική, ενώ παράλληλα εργαζόταν αναπτύσσοντας κομματική και συνδικαλιστική δράση.
Η Ασφάλεια απαιτούσε την απόλυσή του, πλην όμως ο εργοδότης του, παλιός συμμαθητής του με επαφές στις μετεμφυλιακές κυβερνήσεις, αντέδρασε σθεναρά: «Είναι ο καταλληλότερος και πλέον έντιμος για τη δουλειά μας. Μην επιμένετε και σταματήστε να μας ενοχλείτε. Μην μας αναγκάσετε να απευθυνθούμε εκεί που ξέρετε και προπαντός να σας καταγγείλουμε δημόσια».
Ο Θανάσης Λ. Τσουκνίδας υπήρξε πάντα ένας αμετανόητος κομμουνιστής που τον σέβονταν και οι ιδεολογικοί αντίπαλοί του και κυρίως οι απλοί άνθρωποι του μόχθου.
Η δράση συνεχιζόταν. Εξελέγη στην Κ.Ε. του Δημοκρατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος, στο Δ.Σ. της Ένωσης Επαγγελματιών Λογιστών Πρωτευούσης (ΕΕΛΠ) και στο Δ.Σ. της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Λογιστών (ΠΟΛ), στην οποία μετά τη δικτατορία διετέλεσε και Α΄ αντιπρόεδρος. Εξελέγη πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής Εργαζόμενων Νέων Ελλάδος. Συνυπέγραψε στις 3 Ιουνίου 1963 την ιδρυτική Διακήρυξη της Νεολαίας Λαμπράκη και εξελέγη στο κεντρικό της συμβούλιο.
Καθώς τη νύχτα του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου ήταν στο νοσοκομείο, απέφυγε τη σύλληψη, κρύφτηκε σε σπίτια φίλων -«από τα γυμνασιακά χρόνια και τις γνωριμίες στον εργασιακό χώρο»- που αψήφισαν τις απειλές εναντίον όσων περιέθαλπαν «καταζητούμενους κομμουνιστάς».
Τελικά κατέφυγε στην Ιταλία, όπου -χάρη στη συνδρομή του PCI- έζησε εξόριστος σε ένα διαμέρισμα που νωρίτερα φιλοξενούσε την οικογένεια ενός στρατηγού του Δημοκρατικού Στρατού Ισπανίας και μετά μια οικογένεια που ξέφυγε από τη μανία του Πινοσέτ. Με τη βοήθεια των ιταλικών συνδικάτων απέκτησε ταξιδιωτικά έγγραφα προκειμένου να εκπροσωπεί στην Ευρώπη το Αντιδικτατορικό Εργατικό Μέτωπο (ΑΕΜ). Με τη 12η Ολομέλεια εντάχθηκε στο ΚΚΕ Εσωτερικού.
Με τη Μεταπολίτευση συνέχισε τη συνδικαλιστική του δράση, ενώ συμμετείχε στην ιδρυτική συνδιάσκεψη της Κίνησης Ειρήνης Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Ελλάδας (ΚΕΣΟΕ), στην οποία εξελέγη αντιπρόεδρος. Παράλληλα συμμετείχε ενεργά στην ΕΑΡ (μέλος της Κεντρικής Εξελεγκτικής Επιτροπής), στον ΣΥΝ, στον ΣΥΡΙΖΑ.
Δύσκολο, ακατόρθωτο να συνοψίσεις μια ζωή πλούσια σε αγώνες και προσφορά. «Σκαλίζοντας» μνήμες και χαρτιά, βρήκα όμως μια αναφορά του σε μια συνεδρίαση του Γενικού Συμβουλίου της ΓΣΕΕ, που δυστυχώς γίνεται εξαιρετικά επίκαιρη:
«Ασφαλώς και είναι χρέος της ηγεσίας της ΓΣΕΕ και ευρύτερα των στελεχών τού συνδικαλιστικού κινήματος να ενημερώνουν και αγωνιστικά να απορρίπτουν την ιδιωτική ασφάλιση και καθημερινά να διεκδικούν τη βελτίωση του δημόσιου ασφαλιστικού συστήματος και τη ρύθμιση - εξάλειψη των ανισοτήτων μεταξύ εργαζομένων.
Όμως επιτρέψτε μου να ρωτήσω: πόσοι από εσάς και γενικότερα από τα στελέχη του συνδικαλιστικού κινήματος δεν έχετε και ιδιωτική ασφάλιση; Αν και έχω την οικονομική ευχέρεια, δεν πρόκειται να κάνω ιδιωτική ασφάλιση, γιατί η πίστη και η αφοσίωσή μου στις αρχές και αξίες, στα ιδανικά και οράματα που με ανιδιοτέλεια και συνέπεια από πιτσιρικάς και όσο θα υπάρχω θα υπηρετώ δεν μου το επιτρέπουν.
Δεν μπορείς άλλα να λες στους συνανθρώπους σου και άλλα να κάνεις για τον εαυτούλη σου. Οφείλεις και πρέπει να είσαι ευθύς και στο διάβα της ζωής να τηρείς και να αγωνίζεσαι για τις αρχές και τα πιστεύω σου, αγγίζοντας έτσι και τους στόχους του ποιήματος του αξέχαστου Τάσου Λειβαδίτη ‘Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος’».
Το τελευταίο του μήνυμα το έστειλε όταν η Ν.Ε. Βόρειας Αθήνας του ΣΥΡΙΖΑ απένειμε τιμητική πλακέτα σε μια σειρά συντρόφους «για τη διαχρονική συμμετοχή στους κοινωνικούς αγώνες».
Δεν μπόρεσε να παραστεί (ήταν πλέον κατάκοιτος), αλλά, παραλαμβάνοντάς τη στο σπίτι, είπε δυο λόγια σε ένα βιντεάκι που θα κουβαλάω πάντα στο κινητό μου:
«Ευχαριστώ πολύ, αλλά ο κάθε άνθρωπος έχει χρέος να προσφέρει τις δυνάμεις του για την καλυτέρευση της ζωής των συνανθρώπων του με ελευθερία και ειρήνη».
Αντίο, σύντροφε μπαμπά!
ΛΑΜΠΡΟΣ ΑΘ. ΤΣΟΥΚΝΙΔΑΣ
