Συζήτηση τ. Προέδρου της Βουλής και βουλευτή Α Αθήνας του ΣΥΡΙΖΑ κ. Νίκου Βούτση με τη δημοσιογράφο Βούλα Κεχαγιά, κατά την πρώτη ημέρα του διαδικτυακού 5ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών με θέμα τις "Ενδεχόμενες συνέπειες για τα Δικαιώματα και τη Δημοκρατία διεθνώς μέσα από την εμπειρία της Υγειονομικής Κρίσης".
Όπως τόνισε ο Νίκος Βούτσης, ο κόσμος μας στην παρούσα φάση μάλιστα της παγκοσμιοποίησης και προ της πανδημίας, συνταράσσονταν από οικονομικές κρίσεις, από την κλιματική κρίση, από προσφυγικές - μεταναστευτικές ροές, από πολύ μεγάλα ζητήματα τα οποία παρήγαγαν πάντοτε μεγάλες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες. Η πανδημία, η οποία είναι μία ακόμα κρίση, με μάλιστα ένα ιστορικά πρωτοφανές lockdown, έφερε στην επιφάνεια την μεγάλη σχέση, τη συσχέτιση που υπάρχει ανάμεσα σε αυτού του τύπου τις κρίσεις.
Με αποτέλεσμα όλος ο κόσμος σήμερα να συζητάει ποια είναι τα νέα επίδικα, επισήμανε ο Ν. Βούτσης, τα νέα διακυβεύματα στη βάση των νέων οξυμένων ανισοτήτων, οι οποίες εμφανίζονται και θα εμφανιστούν και στο επίπεδο πλέον των δημοκρατικών δικαιωμάτων, των ελευθεριών αλλά βεβαίως και στο επίπεδο της δημοκρατίας. Αυτή η συζήτηση έχει φουντώσει. Είναι πολύ σημαντική και γίνεται και μέσα σε μία συγκυρία όπου το σύνθημα «Δεν υπάρχει ειρήνη χωρίς κοινωνική δικαιοσύνη» λόγω της δολοφονίας του Φλόιντ συνταράσει τις μεγάλες μητροπόλεις.
Είναι πολλά τα πεδία που θέτουν ζητήματα συνταγματικά, δημοκρατικών δικαιωμάτων αλλά και της ίδιας της δημοκρατίας. Διότι είναι προφανές ότι μπαίνουμε σε μία εποχή όπου υπάρχουν πολύ μεγάλα ερωτήματα. Δηλαδή οι επιτηρούμενες κοινωνίες που είναι ένα νέο πεδίο, το οποίο όλος ο κόσμος το συζητάει καθώς, από ότι έχετε αντιληφθεί, μαζί με την υγειονομική ιχνηλάτηση έχει αρχίσει και μία τεχνολογική εξέλιξη που μπορεί να πάει στην κοινωνική και πολιτική και προσωπική ιχνηλάτηση.
Τα ζητήματα λοιπόν που αφορούν στις κοινωνίες τις επιτηρούμενες, στην αποστέρηση βασικών εγγυήσεων εισοδήματος και δικαιωμάτων, που μέχρι τώρα στον ένα ή στον άλλο βαθμό από χώρα σε χώρα εγγυόνταν την εργασία βρίσκονται στον αέρα. Και το μείζον ζήτημα, το οποίο μπαίνει, διότι είναι προφανές πως αυτή η κρίση γεννάει μέχρι και ενδεχόμενες γεωπολιτικές εξελίξεις και άλλα μείζονα θέματα, το κρίσιμο ζήτημα που τίθεται είναι εάν θα υπάρξει η αναγκαία δημοκρατική διακυβέρνηση και οι αναγκαίες δημόσιες πολιτικές με βάση τις οποίες με αφορμή και την κρίση, θα αντιμετωπιστούν αυτά τα οξυμένα ζητήματα και οι καινούργιες ανισότητες, οι οποίες εμφανίζονται στον κόσμο ή αντίθετα θα κυριαρχήσουν αυταρχικές διακυβερνήσεις και συρρίκνωση των δικαιωμάτων.
Ένας φόβος, ο οποίος ως ψυχολογία στην κοινωνία δημιουργεί πολλαπλά προβλήματα και ζητήματα. Άρα τα επίδικα, τα οποία στο μεγάλο κάδρο του κόσμου της παγκοσμιοποίησης σήμερα εμφανίζονται, είναι εξαιρετικά σημαντικά και πρέπει να υπάρχει και μία δημοκρατική, λαϊκή κινητοποίηση και των πολιτικών δημοκρατικών δυνάμεων που να αντισταθούν στις τάσεις αυταρχισμού, καταστολής, επιτήρησης, συρρίκνωσης των δικαιωμάτων.
Τόνισε ότι κεντρικό ζήτημα βεβαίως είναι και η κοινωνική δημοκρατία, πέραν και των προσωπικών δικαιωμάτων, ελευθεριών. Δηλαδή το ζήτημα της εργασίας έχει τεθεί στο επίκεντρο των αντιπαραθέσεων, των συγκρούσεων, σε σχέση με τις διαφορετικές οικονομικές πολιτικές που θα ακολουθηθούν για να υπάρξει υπέρβαση αυτών των κρίσεων.
Η εργασία βρίσκεται πραγματικά στο επίκεντρο μιας συστηματικής προσπάθειας των νεοφιλελεύθερων πολιτικών που θέλουν να αξιοποιήσουν από ότι φαίνεται την κρίση έτσι ώστε να αυξηθούν τα κέρδη σε βάρος της εργασίας. Βρίσκεται στο επίκεντρο μιας επίθεσης, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε πολύ μεγάλη ανεργία, σε μείωση μισθών και βεβαίως στη συρρίκνωση δικαιωμάτων αλλά και του τρόπου οργάνωσης της εργασίας.
Διότι ξέρετε είναι άλλο να εργάζεται κάνεις το οκτάωρο του ή εγώ θα ανέφερα και ριζοσπαστικά αιτήματα ότι θα μπορούσαν να προβληθούν για 30 και 35 ώρες εργασίας στη βάση των τεχνολογικών επιτευγμάτων στην παρούσα εποχή και άλλο να έχει σπαστό ωράριο, ελαστικές σχέσεις, να βρίσκεται πάντοτε επί ξύλου κρεμάμενος και να λειτουργεί και η αγορά εργασίας με ένα πολύ μεγάλο ποσοστό ανεργίας.
Οι προβλέψεις λένε πως αν η ύφεση είναι διψήφια, κάτι που είναι πάρα πολύ πιθανό, θα οδηγηθούμε και σε μεγάλο ποσοστό ανεργίας. Άρα η εργασία, οι εγγυήσεις για την εργασία, το εισόδημα, τα δικαιώματα περί την εργασία, είναι στο επίκεντρο αυτής της υπόθεσης. Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Είναι και ζητήματα Δημοκρατίας.
Για παράδειγμα στο ελληνικό κοινοβούλιο όπως και στα άλλα κοινοβούλια εκ των πραγμάτων, ευλόγως, υπήρξε μία δίμηνη διακυβέρνηση μέσω πράξεων νομοθετικού περιεχομένου. Κι όμως εκεί στα εύλογα ζητήματα, τα οποία ετίθεντο για την άμεση αντιμετώπιση κάποιων θεμάτων που αφορούν στην οικονομία και όχι μόνο στους εργαζόμενους αλλά και στις μικρές, τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και σε άλλους κλάδους, πάντοτε έμπαιναν επιπλέον διατάξεις, οι οποίες οδηγούσαν σε μία αδιαφανή διάθεση κονδυλίων ή σε σοβαρά ερωτήματα γύρω από ενέργειες που δεν ήταν άμεσης σπουδαιότητας, δεν ήταν επιτακτικές, δεν ήταν πραγματικά στην προτεραιότητα. Ήταν όμως μία ευκαιρία μιας διακυβέρνησης, η οποία εκ των πραγμάτων αυτούς τους μήνες λειτουργούσε με λιγότερο έλεγχο, να τα επιβάλει.
Είναι πολύ σοβαρό το ζήτημα των media, των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, των Μέσων Επικοινωνίας σε όλο τον κόσμο αλλά και στη χώρα μας. Όταν ο κόσμος είναι κλεισμένος στα σπίτια του, όταν βρίσκεται με καθεστώτα και προγράμματα και πρωτόκολλα για την καθημερινή του λειτουργία, όταν έχει ένα αίσθημα αυτοπεριορισμού αντιλαμβάνεστε πως ο ρόλος για την ενημέρωση, για την πληροφόρηση, για τη διεισδυτική, κριτική ματιά στα γεγονότα είναι κορυφαίος. Σ' αυτόν τον τομέα υπήρξε προφανώς μία κατασταλτική διάθεση. Μια προσπάθεια χειραγώγησης.
Στο Σύνταγμά μας και γενικότερα στη θεσμική λειτουργία, στη δημοκρατία προϋποτίθεται η σωστή λειτουργία των αντίβαρων όπως τα λέμε. Δηλαδή Ανεξάρτητων Αρχών, οι οποίες μπορούν να ελέγξουν ευθέως την εκτελεστική εξουσία. Δυστυχώς, παρότι υπήρξαν ερωτήματα, τα οποία έθεσαν αυτές οι Αρχές όπως για τον τρόπο που γίνονται οι συμβάσεις εν ώρα πανδημίας, δεν μπόρεσαν να λειτουργήσουν ως αντίβαρα.
Δεν είναι δηλαδή μόνο το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης, το οποίο έχει καταδειχθεί εντελώς ανεπαρκές και από πλευράς οργάνωσης της δουλειάς αλλά και από πλευράς διάθεσης να αντιμετωπίσει έγκαιρα κάποια πράγματα. Δηλαδή βλέπουμε ότι η συρρίκνωση υπάρχει στην κρίσιμη φάση και αντίθετα δυναμώνουν οι αυταρχικές λογικές στην δημοκρατία. Αυτό είναι μείζον θέμα και σας επαναλαμβάνω δεν έχει σχέση μόνο με τα ατομικά δικαιώματα και την περιστολή τους.
Όπως επισήμανε έχει σχέση με την ίδια τη λειτουργία εν συνόλω της Δημοκρατίας και βεβαίως και στην υπερεθνική οντότητα, στην οποία βρισκόμαστε αυτό είναι το μικρότερο αλλά το κάδρο μέσα στο οποίο κινείται η χώρα μας, δηλαδή στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και εκεί είδαμε κυβερνήσεις και ολόκληρες χώρες, είναι γνωστό το παράδειγμα της Ουγγαρίας αλλά και της Πολωνίας όπως και άλλων χωρών, βρήκαν ευκαιρία από την πανδημία να λειτουργήσουν με ένα τρόπο αυταρχικό. Και το μεγάλο ερώτημα είναι αν θα παραμείνουν ως μόνιμα στοιχεία δυσλειτουργίας της δημοκρατίας αυτού του τύπου οι καθεστωτικές αντιλήψεις ή θα υπάρξει όπως θα πρέπει κατά τη γνώμη μου, ένα δημοκρατικό κίνημα ανασυγκρότησης, ανανέωσης, ενθάρρυνσης και στο επίπεδο του κόσμου, των κοινωνικών μαζικών κινημάτων αλλά και στο επίπεδο της Δημοκρατίας, της συνταγματικής Δημοκρατίας έτσι ώστε να αποφευχθούν αυτές οι πολύ δυσοίωνες προβλέψεις.
Υπήρξε μία αποθέωση της ατομικής ευθύνης, η οποία έπρεπε μέσα στο δίμηνο αλλά και πρέπει και από δω και πέρα να συγκροτηθεί έτι περαιτέρω για όλους μας σαν μία στάση και κοινωνικής ευθύνης που αναλαμβάνει ο καθένας. Υπήρξε μία αποθέωση της ατομικής ευθύνης και πολύ λιγότερα λόγια υπήρξαν για την κρατική, την κοινωνική, τη συλλογική ευθύνη.
Διότι για να ασκηθούν δημόσιες πλέον πολιτικές σε χώρους που μέχρι τώρα είχε αποχωρήσει εθελουσίως το κράτος ή το δημόσιο στη βάση των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, προφανώς πρώτα από όλα απαιτείται η δημόσια, κοινωνική, συλλογική ευθύνη. Μέσα εκεί, καθένας μας κρίνεται ως άτομο, κάθε οντότητα, κάθε συλλογικότητα, κάθε πολιτική δύναμη. Είναι ένα από τα πολύ κρίσιμα ζητήματα που μπαίνουν σε συζήτηση σε διεθνή κλίμακα.
Επιτρέψτε να βάλουμε τελειώνοντας το κεντρικό ζήτημα. Ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει, επειδή είναι και η Σύνοδος Κορυφής σε λίγο διάστημα, να προχωρήσει με γοργά και τολμηρά βήματα σε μία αλληλέγγυα λειτουργία ανάληψης της ευθύνης για το θέμα των χρεών. Κι αυτό θα παρακολουθήσει και μία άλλη διαδικασία που θα βγάλει από τα αδιέξοδα στα οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει βρεθεί τα τελευταία χρόνια.
Ολοι συνδεόμαστε μεταξύ μας και η χώρα μας μπορεί και πρέπει στο πλαίσιο της Ε.Ε. εφόσον υπάρξουν αυτές οι πολιτικές, οι δημοκρατικές πολιτικές υπέρ της κοινωνίας, πραγματικά να οδηγηθούμε σε μία διέξοδο μέσα σε ένα κόσμο που θα συνταραχθεί το επόμενο διάστημα από ισχυρές αντιπαραθέσεις στη βάση των ανισοτήτων που δημιουργούνται παγκοσμίως.
