Της Χαράς Καφαντάρη*
Η εποχή μας σημαδεύεται από τα αποτελέσματα αιώνων κακής διαχείρισης του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων. Ο άνθρωπος εκμεταλλεύτηκε χωρίς περίσκεψη όλες τις δυνατότητες που προσφέρει ο πλανήτης μας, ενώ οι πλουτοπαραγωγικές πηγές του αξιοποιήθηκαν στο έπακρο. Αποτέλεσμα των κακών πρακτικών που εφαρμόστηκαν είναι η κλιματική αλλαγή - κρίση που βιώνουμε σήμερα.
Κλιματικές αλλαγές έχουν σημειωθεί πολλές στο γεωλογικό παρελθόν της Γης. Φυσικές διεργασίες και φαινόμενα οδήγησαν τη Γη σε σημαντικές αλλαγές, που σημάδευσαν ανεξίτηλα την επιφάνεια του πλανήτη. Η επιστημονική πρόοδος των τελευταίων αιώνων, η καταγραφή περιβαλλοντικών και μετεωρολογικών δεδομένων απέδειξαν ότι η σημερινή κλιματική κρίση οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στην ανθρώπινη δραστηριότητα. Από τα μέσα του 19ου αιώνα, όταν άρχισαν οι συστηματικές καταγραφές μετεωρολογικών δεδομένων, παρατηρήθηκε μια συνεχής άνοδος της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη. Τα φυσικά φαινόμενα, οι ηφαιστειακές εκρήξεις και η ακτινοβολία του ήλιου κατά την περίοδο αυτή δεν δικαιολογούν μια τέτοια πορεία. Ο μόνος συσχετισμός που μπορεί να επιδρά είναι η σημαντική αύξηση της συγκέντρωσης των αερίων του θερμοκηπίου στη γήινη ατμόσφαιρα. Το διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα από το 1850 μ.Χ. ξεπέρασε το 2017 τα 400 ppm, επίπεδα ρεκόρ για τα τελευταία 2.000.000 χρόνια! Πού οφείλεται η άνοδος αυτή; Μα, απλώς, στην εξάρτηση από τη μαζική χρήση ορυκτών καυσίμων.
Έντονες αλληλεπιδράσεις
Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ βιοποικιλότητας και κλιματικής αλλαγής είναι πολύ έντονες. Η κλιματική αλλαγή τελικά είναι από τις πιο σημαντικές αιτίες μείωσης ή και εξαφάνισης της βιοποικιλότητας. Για παράδειγμα, η αποψίλωση των δασών αυξάνει την ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Έτσι υπερθερμαίνεται ο πλανήτης και ενισχύεται η κλιματική αλλαγή. Η αποψίλωση των δασών οδηγεί σε μείωση των φυσικών οικοτόπων, οδηγώντας σε απώλεια όχι μόνο χλωρίδας, αλλά και της τοπικής πανίδας, μειώνοντας τη διάθεση τροφής και νερού. Η εγκατάλειψη των φυσικών ενδιαιτημάτων, μοιραία, οδηγεί στην υποβάθμιση των περιοχών εκθέτοντάς τες σε πολλούς κινδύνους. Το υποβαθμισμένο φυσικό περιβάλλον είναι ευάλωτο, αφού πλέον κινδυνεύει από την ερημοποίηση, επιταχύνει την κλιματική αλλαγή, διακινδυνεύει τη διατροφική ασφάλεια και παράλληλα με τη μείωση των βροχοπτώσεων μειώνει την απόδοση των γεωργικών καλλιεργειών, επιτείνοντας ακόμα περαιτέρω τη διατροφική ανασφάλεια.
Η βιοποικιλότητα είναι ζωτική για την υγεία και την ευημερία τής ανθρωπότητας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα: τα έντομα συνεχίζουν την επικονίαση, η πανίδα και η εδαφική ζωή εμπλουτίζουν το έδαφος τόσο για την ανάπτυξη νέων οικοτόπων όσο και για τη δημιουργία νέων εδαφών για αγροτικές καλλιέργειες. Η διατήρηση των υγροτόπων συμβάλλει στην υδατική ισορροπία περιοχών και παράλληλα στη διατήρηση πληθυσμών υδρόβιων ζώων και πτηνών, που με τη σειρά τους ελέγχουν τον πληθυσμό επιβλαβών οργανισμών. Η προστασία τής βιοποικιλότητας βελτιώνει την ποιότητα ζωής και ενισχύει το βιοτικό επίπεδο. Παράλληλα, συντελεί στην κοινωνική ευημερία και συνοχή προσφέροντας νέες ευκαιρίες για επενδύσεις και θέσεις εργασίας.
Μάθημα η πανδημία
Η πρόσφατη πανδημία απέδειξε περίτρανα τη σύνδεση της ζωής και της κοινωνίας με το περιβάλλον, τη βιοποικιλότητα, τις επιπτώσεις από την κλιματική κρίση και βέβαια τη σαθρότητα της οικονομίας και του καταναλωτικού μοντέλου που οικοδομούμε. Στην εποχή της κλιματικής αλλαγής και με την τρέχουσα υγειονομική κρίση του SARS-CoV-2, η προστασία του περιβάλλοντος και η διατήρηση της βιοποικιλότητας δεν μπορούν να θυσιάζονται σε εφήμερα οικονομικά «δήθεν» αναπτυξιακά συμφέροντα, αλλά να είναι στο επίκεντρο κάθε υλοποιούμενης πολιτικής. Αυτό λοιπόν ευαγγελίζεται και ο γ.γ. του ΟΗΕ όταν ισχυρίζεται ότι είναι ανάγκη πλέον και απαιτείται να επιβληθεί μια πράσινη ανάκαμψη.
Να στραφούμε λοιπόν σε ένα άλλο σύγχρονο μοντέλο καταναλωτικών προτύπων, οικονομικής ανάπτυξης και δημιουργίας κατάλληλων υποδομών. Ένα μοντέλο φιλικό στο περιβάλλον και με σεβασμό στον άνθρωπο.
Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία
Πρόσφατα η Ε.Ε. διατύπωσε μια ολοκληρωμένη στρατηγική για τη βιοποικιλότητα για τη δεκαετία 2020-2030. Στόχος τής στρατηγικής είναι να επαναφέρει τη «φύση στη ζωή μας». Παράλληλα, διατύπωσε και τη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» για ένα δίκαιο, υγιές και φιλικό προς το περιβάλλον σύστημα τροφίμων.
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (Green Deal) με στόχο την κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη το 2050 και η πρόσφατη στρατηγική για τη βιοποικιλότητα της Ε.Ε. αποτελούν την αναπτυξιακή στρατηγική τής Ευρώπης και θα συμβάλουν ουσιαστικά στην ανάκαμψη από την κρίση και στην ενίσχυση της ανθεκτικότητάς μας σε μελλοντικές κρίσεις.
Οι δράσεις που προβλέπονται για την προστασία, τη βιώσιμη χρήση και την αποκατάσταση της φύσης θα αποφέρουν οικονομικά οφέλη στις τοπικές κοινωνίες δημιουργώντας βιώσιμες θέσεις εργασίας και ανάπτυξη. Προβλέπεται δε χρηματοδότηση 20 δισ. ευρώ ανά έτος από διάφορες πηγές, όπως κονδύλια της Ε.Ε., εθνική και ιδιωτική χρηματοδότηση.
Στην Ελλάδα όμως, με τις πολιτικές των κυρίων Μητσοτάκη και Χατζηδάκη, με τον πρόσφατο αντι-περιβαλλοντικό νόμο καταργούνται ουσιαστικά οι Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (ΦΔΠΠ), στο όνομα της «δήθεν» ανάπτυξης. Το γεγονός αυτό αποτελεί ευθύ χτύπημα στην πλούσια βιοποικιλότητα της πατρίδας μας, ενώ παράλληλα αποκαλύπτει το απατηλό «πράσινο» προσωπείο της κυβέρνησης.
* Η Χαρά Καφαντάρη είναι βουλευτής Δυτικής Αθήνας, αναπληρώτρια τομεάρχης Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κ.Ο. ΣΥΡΙΖΑ
Στηρίξτε την έγκυρη και μαχητική ενημέρωση. Στηρίξτε την Αυγή. Μπείτε στο syndromes.avgi.gr και αποκτήστε ηλεκτρονική συνδρομή στο 50% της τιμής.
