Του Peterson Derolus*
Η πανδημία του νέου κορονοϊού πριόνισε τις βάσεις των οικονομιών όλων των χωρών, διότι η βιομηχανία και οι εμπορικές συναλλαγές σχεδόν σταμάτησαν. Η πανδημία θα οδηγήσει σε μία πραγματική οικονομική κρίση και οι πτωχευμένες χώρες, οι εξαρτώμενες κι εκείνες που εξάγουν ή προμηθεύουν με πρώτες ύλες θα είναι οι πρώτες που θα θυσιαστούν. Την ίδια στιγμή, οι επενδυτές, οι καπιταλιστές, αναζητούν μια αξία καταφυγής που θα απορροφήσει την κρίση. Αυτό ακριβώς αιτιολογεί την άνοδο της τιμής του χρυσού σε καιρούς οικονομικής κρίσης, όπως και στην περίπτωση του κορονοϊού, διότι χρησιμοποιείται πάντα ως σταθερή αξία και επιτρέπει την αποθήκευση πλούτου σε ταραχώδεις περιόδους.
Οι περιοχές από τις οποίες προέρχονται αυτές οι πρώτες ύλες θα πιεστούν να κατευθυνθούν προς το χρυσό ή άλλους φυσικούς πόρους, οι οποίοι θα βοηθήσουν τους επενδυτές, τους καπιταλιστές, να απορροφήσουν την κρίση. Άλλωστε οι περίοδοι κρίσης και γενικευμένης κοινωνικής παράκρουσης αποτελούν παράθυρο ευκαιρίας για την εξουσία και τις πολυεθνικές εταιρίες, ώστε να υφαρπάξουν φυσικούς πόρους, ιδιαίτερα από χώρες με διεφθαρμένες κυβερνήσεις, με ανίσχυρες διοικητικές δομές και με αδύναμο σύστημα δικαιοσύνης. Τέτοιες είναι κυρίως οι χώρες της Λατινικής Αμερικής, της Αφρικής και της Καραϊβικής.
Πάντοτε η λαϊκή αντίσταση ήταν ο μόνος τρόπος για να παρεμποδιστεί η υφαρπαγή των φυσικών πόρων σε περιόδους κρίσης, όπως και τώρα σε αυτό το πλαίσιο της πανδημίας, της απομόνωσης, της «κοινωνικής απόστασης», της απαγόρευσης των συναθροίσεων άνω των 10 ατόμων, της καραντίνας. Προφανώς, η παρούσα συγκυρία δεν προσφέρει πολλές δυνατότητες αντίστασης ενάντια στις κυβερνήσεις και τις πολυεθνικές, παρόλο που τώρα απαιτείται ακόμα μεγαλύτερη επαγρύπνηση και περισσότερες αντιστάσεις.
Εντούτοις, στο παρόν άρθρο θα επιχειρήσουμε να αποδείξουμε ότι η κρίση του κορονοϊού δεν μπόρεσε τελικά να χρησιμοποιηθεί ως ευκαιρία για την επανεκκίνηση της εξόρυξης χρυσού στην Αϊτή, ακριβώς λόγω της ανάγκης πρόσβασης της κοινωνίας στους φυσικούς πόρους για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης. Θα αναλύσουμε στο πλαίσιο αυτό πως τα κοινωνικά κινήματα ενάντια στο χρυσό εκμεταλλεύτηκαν αυτή ακριβώς την κρισιμότητα σε σχέση με την πρόσβαση στους φυσικούς πόρους, για να προωθήσουν τις θέσεις τους.
Διφορούμενο παιχνίδι: συμφέροντα που προωθούν την εξόρυξη χρυσού εμφανίζονται ως ευαισθητοποιημένα ενάντια στον κορονοϊό στην Αϊτή
Μέσα σε αυτή τη συγκυρία, όλες οι κυβερνήσεις, ακόμα και οι πιο εγκληματικές, ισχυρίζονται ότι θέλουν να προστατέψουν τη ζωή των πολιτών από την πανδημία του κορονοϊού. Έτσι, επιβάλλουν διοικητικές και ποινικές κυρώσεις, μεταδίδοντας ταυτόχρονα υγειονομικές κατευθύνσεις ενάντια στην εξάπλωση του ιού. Τα κοινωνικά κινήματα ενάντια στο χρυσό στην Αϊτή συμμετέχουν, όμως, κι εκείνα στην ευαισθητοποίηση ενάντια στον κορονοϊό, καλώντας τον πληθυσμό, ιδιαίτερα στις περιοχές που βολιδοσκοπούνται από τους μεταλλευτικούς σχεδιασμούς, να πλένουν τα χέρια, να μην αγγίζουν τη μύτη και το στόμα τους με βρώμικα χέρια, κ.λπ.
Τα κινήματα αυτά υποστηρίζουν ότι για να αντισταθείς θα πρέπει πρώτα να είσαι ζωντανός και υγιής. Διότι είναι θεμελιώδες γι’ αυτά να είναι κανείς σε καλή υγεία για να αντιμετωπίσει διάφορα ζητήματα, εξίσου καταστροφικά με τον κορονοϊό. Στο πλαίσιο αυτό, η αποκάλυψη του διπλού παιχνιδιού των παραγόντων που υποστηρίζουν τα καταστροφικά σχέδια των εξορύξεων σε αυτή τη συγκυρία αποτελεί ένα από τα ιερά καθήκοντα των κοινωνικών κινημάτων ενάντια στις εξορύξεις στην Αϊτή. Πράγματι, πολλοί παράγοντες, πολλά σχέδια, πολλές τοποθετήσεις από εκείνους που συμμετείχαν στην καταστροφή της ζωής στην Αϊτή, σήμερα στρέφονται προς ένα ανθρωπιστικό προφίλ ευεργέτη. Εκείνοι οι οποίοι δεν έλαβαν ποτέ υπόψη την προστασία της ζωής, της υγείας του πληθυσμού, της προστασίας του νερού, του περιβάλλοντος ως πόρου για τη ζωή, σήμερα ξαφνικά εμφανίζονται ως προστάτες όλων αυτών. Ο κορονοϊός και οι εξορύξεις μετάλλων έχουν τις ίδιες επιπτώσεις στη ζωή. Η μεταμόρφωση, λοιπόν, αυτή των υποστηρικτών των εξορύξεων μετάλλων σε φορείς ευαισθητοποίησης ενάντια στον κορονοϊό δεν αποτελεί παρά μία στρατηγική με στόχο την νομιμοποίηση τους και την εκμετάλλευση της συνείδησης του πληθυσμού για την μετέπειτα χειραγώγησή του. Σε αυτή την κατεύθυνση, η ισχυροποίηση της ευαισθητοποίησης ενάντια στον κορονοϊό αποτελεί για τα κινήματα και έναν αγώνα ενάντια στους παράγοντες που προωθούν τα καταστροφικά σχέδια των εξορύξεων.
Το κίνημα ενάντια στην εξόρυξη μετάλλων στην συγκυρία του κορονοϊού
Η λαϊκή αντίσταση δεν έσβησε στην Αϊτή με την επίσημη ανακοίνωση των μέτρων της κυβέρνησης ενάντια στον κορονοϊό, αλλά έλαβε άλλες μορφές. Ακόμη κι αν εκ των πραγμάτων η αντίσταση ενάντια στην κυβέρνηση και η μάχη ενάντια στη διαφθορά επιβραδύνθηκαν, για τα κινήματα ενάντια στην εξόρυξη μετάλλων η συγκυρία αποδείχτηκε βολική για την ενημέρωση του πληθυσμού της Αϊτής, όχι μόνο για τη σημασία της προστασίας του νερού, της οικογενειακής γεωργίας και των φυσικών πόρων, αλλά και για τους κινδύνους που ενέχει η εξορυκτική βιομηχανία για τους συγκεκριμένους τομείς.
Εδώ και πέντε χρόνια αγροτικά κινήματα, κινήματα προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και διεθνείς οργανώσεις κινητοποιούνται για την προστασία του νερού, της γεωργίας και του περιβάλλοντος ενάντια στις εξορύξεις και ιδιαίτερα στις εξορύξεις μετάλλων. Η τρέχουσα συγκυρία αποτέλεσε μία ευκαιρία για την προώθηση των θέσεων τους. Διότι, σε αυτό το πλαίσιο της μάχης ενάντια στην εξάπλωση του κορονοϊού, το νερό αποτέλεσε έναν πολύτιμο πόρο, καθώς το συχνό πλύσιμο των χεριών συνίσταται με ένταση από το Υπουργείο Υγείας. Επίσης, με δεδομένο ότι η χώρα εξαρτάται για τις καταναλωτικές της δαπάνες από εισαγόμενα προϊόντα, η επιβράδυνση του διεθνούς εμπορίου κατέδειξε την ανάγκη επένδυσης και προστασίας στον τοπικό αγροδιατροφικό τομέα. Τέλος, με δεδομένο ότι δεν έχει βρεθεί ακόμα κάποιο εμβόλιο για τον ιό, ο πληθυσμός της Αϊτής δεν μπορεί να βασίζεται στις εξορύξεις μετάλλων για την προστασία του, αλλά σε μια σειρά από φυσικά προϊόντα όπως η πιπερόριζα, το σκόρδο, το λεμόνι, το μέλι, το κρεμμύδι για να ισχυροποιήσει το ανοσοποιητικό του σώματος. Μέσα σε όλο αυτό το πλαίσιο, τα κινήματα ενάντια στις εξορύξεις βρήκαν στην Αϊτή μία θετική προοπτική για να συνεχίσουν, να εντείνουν και να διευρύνουν την πάλη τους στη χώρα, βασιζόμενα στη σημασία του νερού, της γεωργίας και των φυσικών προϊόντων για την ανάσχεση της πανδημίας του κορονοϊού.
Αντίθετα από τις περιόδους που ακολούθησαν το σεισμό και τον κυκλώνα «Μάθιου», η στρατηγική του σοκ δεν θα είναι εύκολο να εφαρμοστεί στην Αϊτή, λαμβάνοντας υπόψη την κομβικότητα ορισμένων φυσικών προϊόντων και του νερού στη μάχη ενάντια στον ιό και την επαγρύπνηση των κοινωνικών κινημάτων. Έτσι, λοιπόν, ο κορονοϊός ευνοεί τις συνθήκες αποσταθεροποίησης των σχεδίων εξορύξεων, τα οποία άλλωστε έχουν καταγγελθεί τόσο πολύ από τις κοινότητες που θίγονται. Επίσης, δίνει τη δυνατότητα και τα μέσα για να ισχυροποιηθεί η πάλη ενάντια σε αυτά τα σχέδια αρπαγής των αγροτικών γαιών της Αϊτής, καθώς οι εξορύξεις μετάλλων καταστρέφουν τη γη και δηλητηριάζουν το νερό. Άρα, λοιπόν, με δεδομένο τον μη αναστρέψιμο αντίκτυπο των εξορύξεων στη γεωργία και στο νερό, η πάλη ενάντια σε αυτά τα σχέδια καθίσταται κομβική. Όποιοι σκέπτονται ότι ο κορονοϊός προσφέρει ευκαιρίες για την προώθηση των σχεδίων εξόρυξης μετάλλων σφάλλει. Τα κοινωνικά κινήματα αξιοποίησαν αυτή την κατάσταση υγειονομικής και οικονομικής κρίσης, για να ισχυροποιήσουν τη διαδικασία ευαισθητοποίησης του πληθυσμού της Αϊτής, χρησιμοποιώντας διάφορα εργαλεία λαϊκής διαπαιδαγώγησης, θέτοντας σε λειτουργία δομές κοινωνικής επαγρύπνησης και ενισχύοντας τη διεθνή αλληλεγγύη.
* Ακτιβιστής του κινήματος ενάντια στην εξόρυξη χρυσού στην Αϊτή
Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Interface στις 23 Απριλίου 2020
Μετάφραση: Νικόλας Κουντούρης
Στηρίξτε την έγκυρη και μαχητική ενημέρωση. Στηρίξτε την Αυγή. Μπείτε στο syndromes.avgi.gr και αποκτήστε ηλεκτρονική συνδρομή στο 50% της τιμής.
