Live τώρα    
19°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
19 °C
16.2°C20.7°C
2 BF 53%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
17 °C
15.2°C17.7°C
1 BF 74%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C16.6°C
3 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
17 °C
16.0°C18.0°C
2 BF 59%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
15.9°C15.9°C
0 BF 55%
ΑμεΑ και σεξουαλικότητα
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

ΑμεΑ και σεξουαλικότητα

Του Κώστα Αδάμ*

Στις 14 Φεβρουαρίου, ξεκίνησε να προβάλλεται στις κινηματογραφικές αίθουσες της Αμερικής, μία κωμωδία με τίτλο Έλα όπως είσαι. Η ταινία περιγράφει τις αγωνιώδεις προσπάθειες τριών νέων ανδρών με βαριές αναπηρίες να ταξιδέψουν από τις Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι το Μόντρεαλ του Καναδά, ώστε να επισκεφτούν ένα πορνείο, διαμορφωμένο να δέχεται άτομα με αναπηρίες. Πρόκειται για remake μιας βελγικής παραγωγής με τον ίδιο τίτλο, η οποία πήρε το Βραβείο Κοινού Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου Καλύτερης ταινίας το 2012. Το σενάριο βασίστηκε στην ιδέα του Asta Philpot και την πραγματική ιστορία του, όταν επισκέφτηκε μαζί με δύο φίλους του ένα προσβάσιμο οίκο ανοχής στην Ισπανία όπου έκαναν σεξ για πρώτη φορά στη ζωή τους. Ο Philpot, γεννημένος με σύνδρομο αρθρογρύπωσης που επηρεάζει την κινητικότητά του, είναι υπέρμαχος της ενεργής σεξουαλικής ζωής των ΑμεΑ, ακόμα κι αν αυτό γίνεται επί πληρωμή. Η επιτυχία της πρόσφατης ταινίας, που έχει πάρει βραβεία κοινού σε αρκετά φεστιβάλ στις Ηνωμένες Πολιτείες, έγκειται στον ιλαρό όσο και δεικτικό τρόπο με τον οποίο απευθύνει ερωτήματα που ανήκουν στη σφαίρα των ταμπού. Σε μια κοινωνία που ακόμα και στην πιο φιλελεύθερη εκδοχή της δεν έχει καταφέρει να αποτινάξει τις αγκυλώσεις της περί σεξουαλικότητας, η ταινία θέτει ερωτήσεις με εξαιρετικά δύσκολες, αν όχι ναρκοθετημένες απαντήσεις. Πως μπορούν τα άτομα με βαριές αναπηρίες να καλύψουν τις σεξουαλικές τους ανάγκες; Πόσο εύκολο είναι για ένα ΑμεΑ να βρει ερωτικό σύντροφο;

Ορισμένες πρακτικές

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναγνωρίζει σε όλους μας το ανθρώπινο δικαίωμα της σεξουαλικής υγείας. Σε διάφορες χώρες της ευρωπαϊκής ηπείρου δραστηριοποιούνται σεξουαλικοί βοηθοί σε ιδιωτικό επίπεδο. Πρόκειται για επαγγελματίες άνδρες και γυναίκες που βοηθούν ΑμεΑ να έρθουν σε επαφή με το σώμα τους. Στην Ολλανδία, υπάρχει ένα άτυπο κονδύλι που εντάσσεται στο αναπηρικό επίδομα, ώστε να επισκέπτονται σεξουαλικοί βοηθοί άτομα με βαριές αναπηρίες 12 φορές το χρόνο για να ικανοποιούν τις γενετήσιες ανάγκες τους (Sex Care). Αν και δεν υπάρχει επίσημη ονομασία γι αυτό το κονδύλι, είναι ευρέως γνωστό στους Ολλανδούς ότι δαπανάται σε επαγγελματίες και ΜΚΟ που ασχολούνται με την εξυπηρέτηση των σεξουαλικών αναγκών των αναπήρων. Συνέπεια αυτού ήταν το αίτημα καθιέρωσης επίσημης δαπάνης του κρατικού φορέα σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Αγγλία και η Γερμανία, τονίζοντας τα οφέλη που έχει η σεξουαλική εκτόνωση σε άτομα που δεν έχουν άλλο τρόπο να την επιτύχουν. Αυτή η διεκδίκηση, όταν καταφέρνει να μπει στην ατζέντα της συζήτησης, έχει πολλούς υποστηρικτές αλλά και διαφωνούντες, με άτομα από το αναπηρικό κίνημα και στις δύο περιπτώσεις.

Διαφορετικές οπτικές και αντίλογος

Είναι κοινώς αποδεκτό ότι το σεξ έχει ευεργετικά αποτελέσματα για την ψυχική υγεία και τη διάθεση όλων των ανθρώπων και σε αυτό δεν θα μπορούσαν να διαφέρουν τα άτομα με αναπηρίες. Οι ενστάσεις που υπάρχουν αφορούν τη συνθήκη κάτω από την οποία μπορεί να πραγματωθεί η ικανοποίηση αυτής της βασικής ανάγκης. Από τη μία πλευρά, είναι απολύτως θεμιτό ένας άνθρωπος με αναπηρίες που δεν μπορεί να βρει σύντροφο να απευθυνθεί σε επαγγελματίες του κλάδου που υπεύθυνα θα φροντίσουν αυτό τον τομέα των αναγκών του, όπως αντίστοιχα θα φρόντιζαν ψυχολόγοι ή φυσικοθεραπευτές διαφορετικές ανάγκες του θεραπευόμενου, ώστε να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής του. Η όλη όμως διαδικασία βρίσκει ισχυρά αντεπιχειρήματα, κάποια από τα οποία, όταν δεν προέρχονται από την αρνητική διάθεση της βαθιά συντηρητικής νοοτροπίας, έχουν λογικές βάσεις. Το πρώτο από αυτά θέτει το ζήτημα της πορνείας και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Πως είναι δυνατόν η πολιτεία να συνδράμει οικονομικά σε επιχειρήσεις εκπόρνευσης ανθρώπων, ακόμα και αν έχει αγαθά κίνητρα; Σε πάρα πολλές χώρες που η πορνεία είναι ποινικό αδίκημα είναι τουλάχιστον ανήκουστο να εγκριθεί μια τέτοια δαπάνη. Το δεύτερο, και εξίσου ισχυρό αντεπιχείρημα, θέλει μια τέτοια πρακτική να παρατείνει τη διάδοση του στίγματος μέσα στο ίδιο το αναπηρικό κίνημα. Ποια συνείδηση θα διαμορφωθεί ανάμεσα στα ΑμεΑ, αν το κράτος τους χορηγήσει ένα ποσό για να κάνουν σεξ; Ότι δεν είναι ικανοί να βρουν σύντροφο; Σε έναν κόσμο που εξομαλύνει τις ανισότητες, ένα ΑμεΑ δεν θα πρέπει να πληρώνει για να βρει συντροφιά, πόσο μάλλον να του πληρώνει την εν λόγω συντροφιά το κράτος. Το τρίτο αντεπιχείρημα έχει πιο πραγματιστικούς προβληματισμούς. Ποιες αναπηρίες θα προκρίνονταν γι αυτή τη χορήγηση δαπάνης; Τι θα συνέβαινε σε αναπηρίες που αφορούν για παράδειγμα βαριά νοητική υστέρηση; Μπορεί η πολιτεία να εγκρίνει σε όλες τις μορφές αναπηρίας αυτή την παροχή ή θα πρέπει να βάλει φίλτρα αξιολόγησης; Οι απαντήσεις των υποστηρικτών του εγχειρήματος σε αυτές τις αντιρρήσεις υπάρχουν, δεν είναι όμως σαφές σε ποιο βαθμό ικανοποιούν τους αποδέκτες τους.

Όσον αφορά την πορνεία και τα ποινικά κολλήματα της διαδικασίας, η τακτική της Ολλανδίας φαίνεται να έχει υπερκεράσει αυτά τα εμπόδια, μέσα από ένα πλαίσιο νομιμοποίησης και ελέγχου των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε αυτό τον τομέα. Μία υπεύθυνη στάση από το κράτος και τους επαγγελματίες θα έδινε λύση στο πρόβλημα και θα μπορούσε να συμπεριλάβει τον μεγάλο αριθμό γυναικών με αναπηρία, που στην σημερινή κατάσταση είναι σε δυσχερέστερη θέση αποκλεισμού από τους άνδρες, καθώς έχουν σαφώς λιγότερες επιλογές με αρκετά μεγάλο ρίσκο, πέρα από τις κοινωνικές επιταγές που είναι κατά κανόνα πιο στιγματιστικές για την εφαρμογή τέτοιων πρακτικών από γυναίκες. Το αντεπιχείρημα που θεωρεί ότι με αυτό τον τρόπο θα διαιωνιστεί το στίγμα, ενώ σε μία δίκαιη κοινωνία ίσων δεν θα χρειαζόταν κάτι τέτοιο, η απάντηση είναι αφοπλιστικά σκληρή. Τι συμβαίνει τώρα; Όσοι έχουν τη δυνατότητα και τη θέληση να το κάνουν, απευθύνονται ήδη σε επαγγελματίες. Εμείς θα αρνηθούμε το δικαίωμα σε αυτούς που θέλουν και δεν μπορούν; Άλλωστε το να δίνεται η δυνατότητα δεν σημαίνει ότι είναι υποχρεωτική διαδικασία. Το τρίτο και πιο τεχνοκρατικό ερώτημα απαντάται από την παραπάνω θέση. Ένα προνόμιο που θα δίνεται σε όλα τα ΑμεΑ και θα αποφασίζει το ίδιο αν επιθυμεί να χρησιμοποιήσει αυτή την παροχή. Όπως ακριβώς συμβαίνει και σήμερα από τις ιδιωτικές πρωτοβουλίες των ΑμεΑ που το επιθυμούν και έχουν τη δυνατότητα να το πράξουν.

Σε μια καθημερινή πραγματικότητα που βρίθει νευρώσεων, η εύρεση συντρόφου αποτελεί ούτως ή άλλως μία ιδιαίτερη διαδικασία, η οποία πρέπει να εκπληρώνει μια σειρά κριτηρίων κοινωνικού, οικονομικού και βιολογικού χαρακτήρα. Το επιπρόσθετο χαρακτηριστικό της αναπηρίας σίγουρα δεν συμβάλλει θετικά σε αυτή την προσπάθεια, αφού τα παραπάνω κριτήρια στο σύνολό τους, σε αρκετές περιπτώσεις, γίνεται σημαντικά δυσκολότερο να εκπληρωθούν μέσα σε μια κοινωνία ανισοτήτων. Μια κοινωνία που, παγκοσμίως, επιλέγει να αποστρέφει το βλέμμα της από έννοιες και αιτήματα σαν αυτά που της προκαλούν αμηχανία. Ακόμα και στις πιο προοδευτικές εκδοχές της.

* Κοινωνιολόγος

Στηρίξτε την έγκυρη και μαχητική ενημέρωση. Στηρίξτε την Αυγή. Μπείτε στο syndromes.avgi.gr και αποκτήστε ηλεκτρονική συνδρομή στο 50% της τιμής.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL