Ο εγκλεισμός αλλάζει τα δεδομένα. Δημιουργεί μια διαφορετική πολιτική συνείδηση. Ένα μείγμα ανυπόμονου συντηρητισμού. Ένα μείγμα αντισυλλογικής κοινωνικότητας. Μίσος, συγχρόνως, από όλους προς όλους. Ίδιο συναισθηματικό υπόστρωμα (όλοι δυσφορούμε), αντικρουόμενα όμως ζητούμενα.
Είναι σίγουρο ότι στα νερά της νέας κρίσης θα γίνει μια μεγάλη προσπάθεια αναπροσαρμογής τόσο του εργατικού δικαίου όσο και της έννοιας του δικαιώματος. Δίκαιο είναι το μικρό δικαίωμα. Δικαιότερο όμως το ακόμα μικρότερο δικαίωμα. Δικαιότατο το «καθόλου» δικαίωμα. Θετικός, συγκριτικός, υπερθετικός, οι τρεις βαθμοί του ετοιμοθάνατου επιθέτου. Το δικαίωμα από την περίοδο του συνδικαλιστικού πάχους του έφτασε στην περίοδο του υποσιτισμού του.
Αναπροσαρμόζεται με ρυθμούς μαυραγορίτικου κατακλυσμού ο τιμάριθμος, εξυφαίνονται απίστευτες στρατηγικές υφαρπαγής και της τελευταίας ρανίδας αντισηπτικού, επινοούνται διάφορες ντρίπλες υπέρβασης της ουράς. Το θέμα είναι ότι η νεφελώδης διεθνής προσέγγιση του προβλήματος δίνει άλλοθι σε όλους. Ο καθένας μπορεί να ξεκαρφωθεί διά του άλλου.
«Φταίει κι ο Χατζηπετρής» έλεγε ο Λουκιανός Κηλαϊδόνης. Ο οποίος, σημειωτέον, λίγα χρόνια νωρίτερα -νομίζω, την περίοδο των κινητοποιήσεων κατά του Νόμου 815 στα ΑΕΙ 1979-1980-, έγινε, παραδόξως, στόχος του Γ. Ράλλη σε μια ομιλία του στη Βουλή. Ο Κηλαϊδόνης (και όχι Κελαϊδόνης, όπως τον αποκαλούσε ο παλαιός πολιτικός) είχε συλλάβει απολύτως ό,τι ακολούθησε με τη μορφή μικροαστικής ανάπτυξης της χώρας, μικροαστικής κατάρρευσης, μικροαστικής πονηρίας, που ερείπωσε τη χώρα, ερείπωσε το συνδικαλιστικό κίνημα και κατάληξε στη «σκληρά ταξική» μάχη του αντισηπτικού.
Η κλεισούρα καλλιεργεί μια εύπλαστη σκληρότητα, καλλιεργεί μια ηττοπαθή οργή. Καυγάδες από τα μπαλκόνια, από τα «φέις μπούκια», ηρωοποιήσεις και αποκαθηλώσεις. Μείγμα, μάγμα.
Το θέμα είναι ότι δεν υπάρχουν ιατρικώς ασφαλή περιθώρια αντιπολίτευσης, όχι μόνο γιατί είναι ανεύθυνο να λέει ο καθείς το μακρύ του και το κοντό του, αλλά και γιατί είναι έτοιμος ο καθένας να ακολουθήσει κάποιον που λέει το μακρύ του και το κοντό του. Ο κόσμος είναι έτοιμος να ακολουθήσει έναν αναδυόμενο «Σώρρα της υγείας». Αύριο μια τέτοια θαυματοποιός ψήφος θα εφεύρει τις λύσεις που θα μπορέσουν να επιβληθούν ομαλά και με συγκατάβαση.
Ο ντελιβεράς είναι η εργασιακή δομή - πιλότος. Χωρίς ασφάλεια, χωρίς προστασία, χωρίς δικαίωμα, πεταμένος απ' έξω από χιλιάδες διορισμένους, από κομματόσκυλα, από κληρονόμους, μόνος στα 50 του, στα 60 του, μόνος με το παλιό παπί, τρέχει ανεμίζοντας τα φαλακρά γκρίζα μαλλιά, τρέχει κατευθείαν στον κορωνοϊό, στον κίνδυνο, σπρωγμένος από τη λύπη, από την ήττα, από την ανάγκη. Δεν του τα έφερε η ζωή όπως ήλπιζε, δεν του τα έφερε όπως ήθελε. Τον πήραν στη δουλειά, στην έσχατη ανάγκη, τρέχει με το μηχανάκι να προλάβει τα χρόνια που του μένουν, να αφήσει πίσω τα χρόνια που του φεύγουν. Αυτή η σχοινοβασία, αυτή η απελπισία είναι το εργασιακό δικαίωμα, είναι η γριπώδης διήθηση κάθε χαράς, κάθε δίκιου, κάθε ελπίδας. Να τρέχει βράδυ, να χτυπήσει τον πεζό γιατί δεν τον είδε, γιατί κοίταζε το GPS στο κινητό, να το πληρώσει αυτός, ανασφάλιστος, απροστάτευτος, να παρασύρει τον απροστάτευτο, τον ασκεπή, να μείνουν μόνοι στην έρημο ενός ανειρήνευτου πραγματικού.
Ναι, δεν υπάρχει δίκιο, ιδίως όταν φαίνεται αναγκαίο το άδικο.
