Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
17.1°C20.7°C
2 BF 52%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
18 °C
16.5°C18.5°C
2 BF 68%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C16.6°C
3 BF 70%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
15.4°C18.0°C
4 BF 52%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.9°C19.9°C
3 BF 40%
ΤΟ ΜΕΙΓΜΑ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΥ ΚΑΘΙΣΤΑ ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ / Η Ε.Ε., ο Ντελόρ και τα μαθήματα των μεγάλων γερόντων
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

ΤΟ ΜΕΙΓΜΑ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΥ ΚΑΘΙΣΤΑ ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ / Η Ε.Ε., ο Ντελόρ και τα μαθήματα των μεγάλων γερόντων

Του Piero Ignazi*

Όταν οι κρίσεις φουντώνουν και κινδυνεύουν να εκραγούν, μπαίνει στον χώρο η σοφία των μεγάλων γερόντων, ανθρώπων που ταξίδεψαν στη θάλασσα της ευρωπαϊκής πολιτικής για δεκαετίες. Ο Ζακ Ντελόρ, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εκείνα τα αποφασιστικά χρόνια που, με προτροπή του Αλτιέρο Σπινέλι, έφεραν τις Συμφωνίες του Μάαστριχτ, βγήκε από την απομόνωσή του για να προειδοποιήσει για την κρισιμότητα αυτής της περιόδου.

Ο Ντελόρ,καθώς και πολλοί άλλοι ευρωπαϊστές ηγέτες, που αυτές τις ημέρες διακρίνονται στον χώρο της φιλοευρωπαϊκής μας παράδοσης, όπως ο Ρομάνο Πρόντι και ο Μάριο Ντράγκι, υπενθύμισε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση γεννήθηκε πάνω σε όραμα συναντίληψης, για να ενώσει και να αμβλύνει τις διαφορές, ξεπερνώντας δυσπιστίες και διαχωρισμούς. Αν ξανασκεφτούμε τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1950, όταν ξεκίνησε το χτίσιμο της Ευρώπης, θα θυμηθούμε πόσο βαθιές ήταν οι διαφορές μεταξύ Γαλλίας, Βελγίου και Ολλανδίας από τη μια μεριά και Γερμανίας από την άλλην (με την Ιταλία τότε στην άκρη, γιατί δεν δημιουργούσε αντιπαραθέσεις).

Παρ’ όλα αυτά, εκείνη η βαθιά ρωγμή, που έτρεχε κατά μήκος του Ρήνου ποταμού, επικαλύφθηκε τόσο καλά, ώστε να αρχίσουν να μιλάνε όλοι για «έναν κινητήρα γαλλο-γερμανικό» που θα οδηγούσε την Ευρώπη. Οι σημερινές διαφορές φαίνεται να μην είναι τόσο σοβαρές όσο εκείνες, παρ’ όλα αυτά δημιουργείται μια κάθετη ρήξη, που πιθανόν είναι αδύνατον να επιλυθεί. Μάλλον η υπεροχή της οικονομίας, το άλφα και το ωμέγα κάθε σχέσης, έχει εμποτίσει τα μυαλά και τις συνειδήσεις πολλών Ευρωπαίων μέχρι να τους εμποδίζει να βλέπουν τον τελικό στόχο, δηλαδή της συνύπαρξη σε ένα κοινό μέλλον.

Ήδη από την εποχή της κρίσης χρέους των χωρών έγινε ένα τεράστιο λάθος επιβάλλοντας στην Ελλάδα προσβλητικούς όρους, ενώ θα μπορούσε να επιλυθεί το πρόβλημα με λίγη γενναιοδωρία. Και τότε, ένας άλλος μεγάλος γέροντας, ο ενενηκονταετής σοσιαλδημοκράτης πρώην καγκελάριος Χέλμουτ Σμιτ, αντέδρασε με δυο σημαντικές ομιλίες του, το 2011, για να προειδοποιήσει την κυβέρνηση Μέρκελ να μην δρα σαν αλαζονική δύναμη, κομματιάζοντας «το πολιτικό σώμα της Ευρώπης» και διακινδυνεύοντας να την καταστήσει μια απλή συνομοσπονδία.

Η κουφαμάρα των γερμανικών γερακιών φαίνεται ότι τώρα επαναλαμβάνεται. Και όχι η μόνο αυτών, βλέποντας ότι στο πλευρό των αδιάλλακτων κατέβηκε και η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, κλείνοντας την πόρτα στους μηχανισμούς αλληλεγγύης όπως είναι τα κορωνο-ομόλογα. Ούτε τα φέρετρα που συσσωρεύονται το ένα μετά το άλλο καθημερινά στην Ιταλία και στην Ισπανία και σύντομα και σε άλλες χώρες φαίνεται να έχουν σημασία για αυτούς. Στα μάτια των αδιάλλακτων φαίνεται ότι αυτά τα φέρετρα είναι άδεια. Προφανώς, η αντίληψή τους είναι τόσο δογματική ώστε να τους τυφλώνει.

Αλλά, αν στην περίοδο της κρίσης χρέους παίζονταν θέματα της οικονομίας, σίγουρα σημαντικά, που αφορούσαν ένα πεδίο «ορθολογισμού», σήμερα η κρίση επιβαρύνεται από τα φέρετρα. Έτσι η κοινή γνώμη θα φτάσει να αντιδράσει με τη δύναμη των συναισθημάτων, σε μια κατεύθυνση πολύ διαφορετική απ’ αυτή που είχε εμπνεύσει τους ιδρυτές της Ε.Ε., χαράσσοντας και πάλι, για πρώτη φορά μετά το 1945, βαθιές διαχωριστικές γραμμές, ψυχολογικά φορτισμένες και γι’ αυτό πολύ επικίνδυνες.

Είναι το μείγμα ζωής και θανάτου που καθιστά τη σημερινή κρίση τόσο δραματική: Δεν είναι τυχαίο ότι αυτοί που κρατάνε ακόμη στη μνήμη τους τις πιο σκοτεινές ώρες της ηπείρου μας είναι αυτοί που σηκώνουν τη φωνή τους. Προφανώς δεν τους ακούει κανείς, δυστυχώς, γιατί ενώ η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ αντιλήφθηκε το λάθος της και το διόρθωσε άμεσα, διαθέτοντας στις χώρες ρευστότητα χωρίς όρους, η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα Φον Νντερ Λάιεν διακινδυνεύει να ανοίξει βαθιά χάσματα μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών.

Αντίθετα, όπως δηλώνουν και ο Τζουζέπε Κόντε και ο Ρομπέρτο Γκουαλτιέρι (σ.τ.μ.: υπουργός Οικονομικών της Ιταλίας), μόνο ακούγοντας σήμερα σοφούς ανθρώπους, όπως ο Ντελόρ, θα μπορούσαμε να αποφύγουμε την καταστροφή, γιατί η απάντηση σε αυτή την έκτακτη ανάγκη «πρέπει να είναι όλης της Ευρώπης». Μερικές φορες, οι μεγάλες κρίσεις μπορούν να παράξουν βήματα προς τα εμπρός.

Μετάφραση : Ιωσήφ Σινιγάλιας

* Ο Piero Ignazi είναι καθηγητής Πολιτικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Μπολόνια και κεντρικός αρθρογράφος της εφημερίδας “La Repubblica”, όπου δημοσιεύτηκε το άρθρο στις 28 Μαρτίου 2020.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL