Του Νίκου Ροή*
Η απρόβλεπτη εμφάνιση του μαύρου κύκνου στην οικονομία το 2020, με τη μορφή του Covid-19, και η πανδημία που έχει προκαλέσει θα επιβάλουν τους επόμενους μήνες πρωτόγνωρες μεταβολές στη παγκόσμια παραγωγή και τεράστιες αναταράξεις και ανακατατάξεις στις παγκόσμιες και εθνικές αλυσίδες αξίας. Αποτέλεσμα αυτών θα είναι τα επόμενα χρόνια μια διαφορετική κοινωνική και πολιτική συμπεριφορά, που αυτή τη στιγμή είναι δύσκολο να περιγράψουμε.
Έχουμε όμως τη δυνατότητα να περιγράψουμε τις συνθήκες που θα επηρεάσουν τη συμπεριφορά αυτών των μεταβολών, παρακάμπτοντας κάθε καταστροφολογία η μεταφυσική μελλοντολογία.
Ο κύκλος της κρίσης, κατά δήλωση των αρμόδιων επιστημόνων, ιατρών, επιδημιολόγων, ερευνητών και κατασκευαστών φαρμάκων, θα διαρκέσει λίγους μήνες, οι επιπτώσεις όμως θα είναι μακροχρόνιες μετά τη νέα ιεράρχηση των αξιών που θα επιβάλει η κοινωνία.
Σε αυτόν τον κύκλο της πανδημίας φαίνεται όσο ποτέ άλλοτε η απουσία ρεαλιστικής σύνδεσης των χρηματιστηρίων και της πραγματικής οικονομίας και όσο συνεχίζεται η κρίση η αποσύνδεση θα είναι μεγαλύτερη. Το παγκόσμιο χρέος παραμένει τριπλάσιο από το παγκόσμιο ΑΕΠ και αυτό δεν διορθώνεται με περισσότερη δημοσιονομική χαλάρωση, αλλά με βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και δημιουργία μεγαλύτερου ΑΕΠ.
Με τα σημερινά δεδομένα οι αποφάσεις των κυβερνήσεων και των κεντρικών τραπεζών είναι να σπάσουν τους κανόνες που έχουν επιβάλει στα δημοσιονομικά και να γίνει προσπάθεια ώστε το ατομικό και οικογενειακό εισόδημα να μην μειωθεί ή να μην θιγεί η βιωσιμότητα της οικογένειας.
Δηλαδή θα έχουμε έναν παγκόσμιο πληθυσμό, δυνάμει καταναλωτές, του οποίου όμως οι συνθήκες διαβίωσης θα επηρεάσουν τις ανάγκες και το καταναλωτικό πρότυπο με τεράστια μείωση της ζήτησης.
Μειωμένη παραγωγή και κατανάλωση
Σε αυτούς τους μήνες η παγκόσμια κοινότητα θα μένει κλεισμένη στους στενούς χώρους της οικογενειακής διαβίωσης, με μειωμένες δυνατότητες παραγωγής και κατανάλωσης.
Πολλές παραγωγικές αλυσίδες αξίας, έχοντας τεράστια αποθέματα στις αποθήκες, θα προσπαθήσουν να τα πουλήσουν με μεγάλες προσφορές, χωρίς επιτυχία, ταυτόχρονα σε άλλες αλυσίδες αξίας θα δημιουργηθούν χάσματα παράγωγης από την έλλειψη πρώτων υλών και ενδιάμεσων προϊόντων, που θα προκαλέσει η κατάρρευση των εφοδιαστικών αλυσίδων, με το κλείσιμο συνόρων και την έλλειψη οικονομικών ανταλλαγών.
Δηλαδή θα έχουμε ένα φαινόμενο με δυναμικούς καταναλωτές, αλλά χωρίς μεγάλες ανάγκες, με κατάρρευση της ζήτησης και, από τη άλλη, προσφορές μιας ομάδας προϊόντων σε πολύ χαμηλές τιμές, ενώ αλλά προϊόντα θα πάρουν την άγουσα της αισχροκέρδειας λόγω ελλείψεων, που σημαίνει απορρύθμιση ης προσφοράς.
Ταυτόχρονες κρίσης ζήτησης και προσφοράς έχουμε ζήσει λίγες φόρες στη παγκοσμία ιστορία, σίγουρα όμως ποτέ τόσο μεγάλων διαστάσεων.
Ο οικονομικός πόλεμος Ρωσίας και Σαουδικής Αραβίας παράλληλα δημιουργεί μια τεράστια πτώση στην τιμή της ενέργειας, από την οποία δεν μπορούμε να επωφεληθούμε, γιατί υπάρχει περιορισμός μετακινήσεων ανθρώπων και προϊόντων.
Το τραπεζικό σύστημα θα μπει άμεσα σε νέο κύκλο εσωστρέφειας, λόγω δανεισμού, στον ενεργειακό τομέα, τη ναυτιλία, τα ακίνητα.
Η κατάρρευση των χρηματιστηρίων παρασύρει όλα τα επενδυτικά funds των ασφαλιστικών ταμείων, με αποτέλεσμα τα επόμενα χρόνια να δούμε χώρες που έχουν βασίσει το ασφαλιστικό τους μόνο σε αυτό το σύστημα να έχουν κοινωνική κρίση.
Όλοι οι κρατικοί ισολογισμοί είναι για αναθεώρηση προς το χειρότερο.
Οι αυτονόητες μεταβλητές θα επηρεάσουν και θα αποσυντονίσουν την παγκόσμια οικονομία, αλλά δεν θα την καταστρέψουν, η παραγωγική βάση θα πάρει μπροστά, παίρνοντας ενέργεια από τις αξίες που θα αναδυθούν.
Το δημόσιο και το ιδιωτικό θα βρουν νέες ισορροπίες μετά το τραυματικό σοκ που θα υποστεί ο πληθυσμός, καθώς θα αναδυθούν πολιτικά υποκείμενα που θα έχουν τη θέληση και τη δύναμη να καλύψουν αυτές τις αξίες.
* Ο Νίκος Ροής είναι συντονιστής Τμήματος Βιομηχανίας του ΣΥΡΙΖΑ
