Του Πάνου Τριγάζη*
Στις 10 Φεβρουαρίου 2020, η πόλη του Μπάιρον έγινε κεντρικό θέμα στα δελτία ειδήσεων και στα social media ύστερα από σοβαρότατο ξυλοδαρμό 17χρονου μαθητή του Πρώτου Λυκείου Βύρωνα, με δράστες ομάδα μαθητών, κυρίως του αντίστοιχου Γυμνασίου.
Επρόκειτο για σοκαριστικό συμβάν, του οποίου η αφετηρία ήταν η αντίδραση του 17χρονου σε bullying εναντίον της μικρότερης αδελφής του από συμμαθητές της. Το σχολείο επισκέφθηκε την επομένη η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως, η οποία δεν είπε και πολλά για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού και τις αιτίες του.
Δήλωση για την απαράδεκτη, στην ουσία εγκληματική πράξη, έκανε και ο δήμαρχος Βύρωνα Γρηγόρης Κατωπόδης, που είναι και λαμπρός εκπαιδευτικός, ενώ παρατάξεις της αντιπολίτευσης ζήτησαν έκτακτο δημοτικό συμβούλιο, το οποίο και ορίστηκε για τη Δευτέρα 24 Φεβρουαρίου.
Με την ευκαιρία καταθέτω μερικές σκέψεις και προτάσεις, χωρίς να παριστάνω τον ειδικό. Οφείλουμε κατ’ αρχάς να αποφύγουμε τον κίνδυνο χαρακτηρισμού ως bullying κάθε είδους παιδικής ή εφηβικής «σκανταλιάς», που συνηθίζουν οι μαθητές στο προαύλιο. Μην ξεχνούμε όμως ότι από τη φύση τους τα παιδιά διακρίνονται συχνά για το ατίθασο του χαρακτήρα τους και την τάση ανυπακοής, που εκδηλώνεται και έναντι των εκπαιδευτικών.
Άρα, το φαινόμενο του bullying στα σχολεία αφορά πρωτίστως την τρισυπόστατη σχολική κοινότητα, που αποτελούν οι λειτουργοί της εκπαίδευσης, οι γονείς και οι μαθητές. Η μεταξύ τους συνεργασία είναι ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης του φαινομένου. Λογικές αστυνόμευσης δεν ενδείκνυνται ούτε είναι παραγωγικές.
Επιπλέον, οφείλουμε να κατανοήσουμε και ως τοπική κοινωνία ότι το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού δεν πηγάζει κατ’ ανάγκην από τις συνθήκες στο σχολείο, αλλά έχει βαθύτερες κοινωνικές αιτίες, πολύ περισσότερο, που οι νέες και οι νέοι μας εθίζονται στη βία, είτε από κρατικές πολιτικές είτε από τα ΜΜΕ και τα βιντεοπαιχνίδια. Αναρωτιέμαι επίσης, τι παράδειγμα δίνουν στα παιδιά οι γονείς, αλλά και καθηγητές που σε αρκετές περιπτώσεις αρνήθηκαν να δεχτούν στα σχολεία προσφυγόπουλα, δηλαδή, θύματα πολέμων και βίας.
Σε σχέση με τις απαιτούμενες δράσεις, έχω να προτείνω τα εξής:
1. Να επιδιώξει το υπουργείο Παιδείας την εισαγωγή στα σχολεία του προγράμματος της UNESCO «Για μια κουλτούρα ειρήνης και μη βίας», το οποίο έχει και αντιρατσιστικό περιεχόμενο.
2. Να τιμήσουν οι δήμοι (εν προκειμένω ο δήμος Βύρωνα) καθώς και ως σχολικές κοινότητες την 6η Μαρτίου, Ημέρα Κατά της Βίας στο Σχολείο, ημέρα που καθιερώθηκε το 2011, ύστερα από πρόταση που υπέβαλε ο Συνήγορος του Πολίτη, όπως και ο Συνήγορος του Παιδιού.
3. Να αξιοποιήσουν οι τοπικές κοινωνίες και οι σχολικές κοινότητες πρόγραμμα Ζήσε χωρίς εκφοβισμό (live without bullying) που είναι το πρώτο διαδικτυακό πρόγραμμα στην Ελλάδα, από το 2018, για την αντιμετώπιση του σχολικού και διαδικτυακού εκφοβισμού, ύστερα από πρωτοβουλία του Κέντρου Μέριμνας Οικογένειας και Παιδιού με την στήριξη του ευρωπαϊκού προγράμματος ENABLE.
Το πρόγραμμα υλοποιείται ως μια ειδικά διαμορφωμένη ηλεκτρονική πλατφόρμα «www.livewithoutbullying.com», μέσω της οποίας παιδιά και έφηβοι ηλικίας 10-18 ετών που αντιμετωπίζουν προβλήματα εκφοβισμού, λαμβάνουν συμβουλευτική στήριξη, μιλώντας οnline, ανώνυμα και δωρεάν με ειδικά εκπαιδευμένους συμβούλους και συνομηλίκους τους.
Επιπλέον, υπάρχει νομικό πλαίσιο, από το 2015, για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού, που ορίζεται ως εξής:
α) Λεκτικός εκφοβισμός (ειρωνείες, απειλές, χλευαστικά σχόλια).
β) Κοινωνικός εκφοβισμός (διάδοση φημών, καταστροφή, βλάβη ή αφαίρεση προσωπικών αντικειμένων, δημοσιοποίηση προσωπικών δεδομένων, συστηματική απομόνωση από την ομάδα).
γ) Σωματικός εκφοβισμός (χτυπήματα, βίαια σπρωξίματα, κατακράτηση, ασελγείς πράξεις).
δ) Ηλεκτρονικός εκφοβισμός ή «cyberbullying».
Πέραν της εθνικής νομοθεσίας, υπάρχει και η διεθνής, ειδικότερα, η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, που οφείλουμε να ξέρουμε και τηρούμε.
Οι σχολικοί φύλακες
Καταλήγω, με το πρόβλημα φύλαξης των σχολείων, διευκρινίζοντας ότι οι σχολικοί φύλακες δεν δικαιούνται να παρεμβαίνουν σε συμβάντα εντός της μαθητικής κοινότητας, αλλά οφείλουν να προστατεύουν τα σχολεία από τυχόν εξωσχολική άσκηση βίας. Άρα, το ότι οι σημερινοί σχολικοί φύλακες δεν επαρκούν, δεν είναι λόγος για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού.
Ωστόσο, να θυμίσω ότι με νόμο του Κυριάκου Μητσοτάκη, όταν ήταν υπουργός (νόμος 4172/2013), τέθηκαν σε διαθεσιμότητα οι σχολικοί φύλακες, πολλοί από τους οποίους μεταφέρθηκαν ως βοηθητικό υγειονομικό προσωπικό, με την ίδια σχέση εργασίας, σε νοσοκομεία της χώρας μας. Ο νόμος αυτός καταργήθηκε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ με υπουργό τον Αλέξη Χαρίτση, δίνοντας σε πρώην σχολικούς φύλακες τη δυνατότητα να επιστρέψουν στους δήμους που απασχολούνταν πριν τεθούν σε διαθεσιμότητα. Και με τον νόμο αυτό, 500 σχολικοί φύλακες επέστρεψαν στις θέσεις τους.
Άρα και στο ζήτημα αυτό, το τι Μητσοτάκης, τι Τσίπρας, δεν έχει καμία βάση και λειτουργεί παραπλανητικά για την κοινωνία.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι δημοτικός σύμβουλος Βύρωνα
