Καμιά πολιτική παράταξη μετά από εκλογική ήττα δεν έχει κάνει αυτοκριτική αποτίμηση. Συνήθως περιορίζονται στο ότι «δεν προβάλαμε το έργο μας» και κλείνει ο κύκλος του αναστοχασμού. Γρήγορα εισέρχονται στην επόμενη μέρα, ήτοι, συχνά, νέος αρχηγός, νέοι παλατιανοί, νέοι επικοινωνιακοί σύμβουλοι και βουρ για τη νέα αντιπολίτευση.
Όλα τα χρόνια, τα παραδοσιακά κόμματα εξουσίας, είχαν αναπτύξει μηχανισμούς διαχείρισης της εξουσίας και διαχείρισης της κομματικής επετηρίδας. Η Ν.Δ. συνήθως οργανωνόταν με βάση τα ισχυρά πρόσωπα και τις εσωτερικές δυναστείες που διαπραγματεύονταν, συγκρούονταν, τα έβρισκαν, ισορροπούσαν στο «σημείο G» του τρόμου.
Ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί να αυτοαναλυθεί, ώστε να σχεδιάσει την επόμενη μέρα και ως προς τις ιδεολογικές και ως προς τις τελεστικές παραμέτρους της φυσιογνωμίας του. Αυτό όμως από μόνο του, παρ’ όλη την υγεία του, δεν είναι αρκετό για τον σχηματισμό ενός ευδιάκριτου, πολυσυνθετικού, ανανεωτικού «προσώπου». Ενός προσώπου πιο δραστικού στον χειρισμό της κυβερνητικής εξουσίας, πιο επιχειρησιακού, πιο αποτελεσματικού στην αναμέτρηση με το διοικητικό υπερσύστημα και το παλαιοκομματικό παρασύστημα. Πολύ απλά, αυτοί οι υπόγειοι και βαθείς μηχανισμοί, την περίοδο της διακυβέρνησης, κατάπιναν υπουργούς, σμπαράλιαζαν εργασίες και επεξεργασίες των ΕΠΕΚΕ και των οργανώσεων, κατανάλωναν τεράστιους πόρους πολιτικούς και πνευματικούς.
Η αυτοκριτική είναι η πρώτη ύλη μιας αυτογνωσίας αλλά με προβολή στο μέλλον, όχι με καθήλωση στον γεροντισμό μιας αναπόλησης.
Έχουμε δει ότι η κυβέρνηση έχει «μετατεθεί» στο 2008. Αντιμετωπίζει την πραγματικότητα μέσα από τα πλέον άκαμπτα και διαχρονικά χαρακτηριστικά της κυβερνητικής της κουλτούρας. Στα πόστα «δικοί της», εργολαβίες σε «δικούς της». Εκεί δε που χρειάζεται να χτίσει, να επινοήσει, να σχεδιάσει πολιτικές (όπως στο προσφυγικό, στο ποδοσφαιρικό, στα δημόσια έργα, νομίζω θα το δούμε και στις επενδύσεις) αποκαλύπτει μια τρομερή υστέρηση, μια απίστευτη ανεπάρκεια. Η πολιτική θεώρηση είναι: «Βρεθήκαμε με λεφτά, να δούμε τον πιο προσοδοφόρο πολιτικά δρόμο για να τα ξοδέψουμε. Να τα κάψουμε στα πολιτικάντικα μπουζούκια»: πλωτά φράγματα, ακύρωση διαγωνισμών, φωτογραφικές διατυπώσεις για φίλους. Και φυσικά επικοινωνία: τηλεοπτική καταστολή στα ελάσσονα, διέγερση του βαρέος εγκλήματος.
Αλλά αυτή η «αναβίωση», η επένδυση με τον «ξεχασμένο παλαιό εαυτό» της, δεν αποκαλύπτει μόνο το ουσιώδες και ανίκητο γήρας της συντηρητικής παράταξης (στοιχείο που καπελώνει και κάποια αξιόλογα στελέχη της), αλλά αποκαλύπτει και την αδυναμία της πολιτικής σκηνής να υποδαυλίσει θεμελιώδεις ανακαθορισμούς στο πολιτικό σώμα των παλαιών κομμάτων.
Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπόρεσε να γίνει ο καταλύτης ενός τέτοιου μετασχηματισμού, αν και δεν είχε τις ομηρείες. Άπειρος, αντιφατικός, ενίοτε αφελής, ο ΣΥΡΙΖΑ απάντησε ατελώς στο σύμπλεγμα κράτος - πολιτική παραγωγή - οικονομία - θεσμοί. Αλλά δεν έχει κάψει την πολιτική ύλη του. Παραμένει το πιο θαλερό σχήμα, με τις μεγαλύτερες μεταρρυθμιστικές δυνατότητες. Ακόμα και η διερώτηση «είμαι αρκετά αριστερό κόμμα ή πρέπει να γίνω λίγο πιο κεντρώο» δείχνει μια σχετική θεωρητική ανωριμότητα, δείχνει όμως και μια πάλλουσα αγωνία να διατηρήσει την αφετηριακή κοσμοθεωρητική ευαισθησία του, να μην παραδοθεί στον πολιτικό ακαδημαϊσμό άλλων κομμάτων του πρόσφατου παρελθόντος.
ΥΓ.: Ο Σάμης Γαβριηλίδης, ο σπουδαίος εκδότης που μας άφησε προχθές, (ακόμα ένας σημαντικός των γραμμάτων και του πολιτισμού), είχε μεγάλη αγωνία την ανάπτυξη του διευρυμένου αριστερού διαβήματος. Ήθελε τη ζωτικότητα, την πολιτική ενέργεια, ήθελε την ενότητα, την οξύνοια, τον αντιδογματισμό, τη γείωση. Και κάπως αισθάνομαι, ότι μας αφήνει τη συναισθηματική και παθιασμένη εισήγησή του.
