Του Διονύση Τεμπονέρα*
Σήμερα κατά πάσα πιθανότατα Τρίτη, αναμένεται να αναρτηθεί στη δημόσια διαβούλευση (OpenGov) το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο με τίτλο ''Ασφαλιστική μεταρρύθμιση και ψηφιακός μετασχηματισμός Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ)''.
Η παρουσίαση των βασικών πτυχών του νέου νομοσχεδίου έγινε για άλλη μια φορά σε πρωινή τηλεοπτική εκπομπή, από τον αρμόδιο υπουργό Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης κ. Βρούτση. Ακολουθεί μια σύντομη επισκόπηση - σχολιασμός, όσων διατυπώθηκαν από τον αρμόδιο υπουργό:
1. Ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων ισχυρίζεται ότι δεν υπάρχουν μειώσεις στο νέο σχέδιο νόμου, παρ’ όλο που καταργείται η 13η σύνταξη που ψηφίστηκε και από τη Ν.Δ. στη Βουλή. Το επιχείρημα για αντικατάστασή της από ένα μόνιμο μηχανισμό στήριξης χαμηλοσυνταξιούχων ύψους 971 εκατ. ευρώ, θα έπειθε, αλλά δεν απαντά στο πού θα βρεθούν τα επιπλέον χρήματα για τις αναδρομικές αυξήσεις σε κύριες και επικουρικές συντάξεις, αφού πέραν των 971 εκατομμυρίων (που θα δαπανηθούν για τον μηχανισμό) δεν προβλέπεται άλλο κονδύλι στον προϋπολογισμό του 2020. Θα δούμε λοιπόν αν ο μηχανισμός θα προβλέπει «κουτσουρεμένες» παροχές, σε σχέση με τη θεσπισμένη 13η σύνταξη (θα καταβληθεί τον Δεκέμβριο του 2020).
2. Διατυπώθηκε ο ισχυρισμός ότι το ασφαλιστικό καθίσταται βιώσιμο και μάλιστα με τη βούλα της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής. Αναρωτιέται κανείς, η προηγούμενη αναλογιστική μελέτη που είχε καταθέσει η Αρχή, αρκετά μετά τον «Νόμο Κατρούγκαλου» και προέβλεπε τη βιωσιμότητα του νόμου -και μάλιστα με την έγκριση και των θεσμών- δεν ήταν έγκυρη; Ή μήπως ο νέος νόμος πατάει πάνω στη μειωμένη συνταξιοδοτική δαπάνη, που προκάλεσε ο ν. 4387/2016, για να δώσει αυξήσεις στα ποσοστά αναπλήρωσης και τις αναδρομικές αυξήσεις σε κύριες και επικουρικές συντάξεις;
3. Ειπώθηκε ότι θα μειωθεί η προσωπική διαφορά και οι παλιοί συνταξιούχοι θα δουν λογιστικές αυξήσεις και λίγες πραγματικές αυξήσεις θα δουν όσοι έχουν πάνω από 30 έτη ασφάλισης και έχουν συνταξιοδοτηθεί μετά τις 13.5.2016. Αφού δεν πρόκειται να υπάρξουν μειώσεις στις συντάξεις όλων, η κυβέρνηση οφείλει, αφού προχωρήσει στον νέο επανυπολογισμό, να... καταργήσει οριστικά την προσωπική διαφορά, ώστε να μην αποτελέσει ποτέ ξανά στο μέλλον «δεξαμενή» για νέες μειώσεις. Θα το προβλέψει; Όχι φυσικά και όχι μόνο γιατί η κυβέρνηση θέλει να κρατά όμηρους τους συνταξιούχους, με την απειλή της περικοπής. Επιπλέον, γιατί έχουν μεσολαβήσει τρομακτικά λάθη στον επανυπολογισμό των κύριων συντάξεων που έγινε τον 10/2019 (στα βαρέα, στα πρώην ειδικά Ταμεία με προσαυξημένες εισφορές, σε όσους έχουν παράλληλη ασφάλιση, στις συντάξεις αναπηρίας, κ.λπ). Συνεπώς και ο νέος επανυπολογισμός, αφού θα βασίζεται σε λανθασμένα στοιχεία, θα είναι λανθασμένος, φυσικά εις βάρος των συνταξιούχων. Μάλιστα ο υπουργός ισχυρίστηκε ότι ο νέος επανυπολογισμός θα γίνει μέχρι το Πάσχα, δηλαδή το ίδιο βιαστικά όπως έγινε και τον 10/2019 με τα ανωτέρω αποτελέσματα.
4. Αναδρομικά από 1.10.2019 σε μια δόση. Και με τα παλιά αναδρομικά τι γίνεται; Η κυβέρνηση γνωρίζει καλά ότι τουλάχιστον το περίφημο δεκάμηνο που διεκδικούν οι συνταξιούχοι (από 7/2015 έως και 5/2016) το ΣτΕ θα το αναγνωρίσει και παρ’ όλα αυτά δεν προέβλεψε κανένα κονδύλι για τα ποσά αυτά -ούτε καν σε δόσεις- εκβιάζοντας και το ΣτΕ να εφαρμόσει ξανά την «αρχή της κρατικής δημοσιονομικής ανάγκης». Να δούμε όμως τι θα πουν τελικά οι δικαστές...
5. Οι νέες -σταθερής κλίμακας- εισφορές δεν θα είναι και τόσο σταθερές, αφού θα μεταβάλλονται με βάση το ΑΕΠ και το ΔΤΚ. Άραγε, αν οι ελεύθεροι επαγγελματίες εμφανίζουν ζημιές και δεν έχουν επιπλέον έσοδα από τη δήθεν ανάπτυξη της οικονομίας δεν θα είναι υποχρεωμένοι να πληρώνουν έστω και την κατώτατη αυτή κλίμακα, η οποία όμως σταδιακά θα αυξάνεται; Πόσο δίκαιο είναι άραγε αυτό;
6. Ενοποιείται οργανωτικά η κύρια και η επικουρική ασφάλιση και θα βγαίνουν ταυτόχρονα οι κύριες συντάξεις, οι επικουρικές και τα εφάπαξ. Αυτό είναι αδύνατον καθώς αυτή τη στιγμή υπάρχουν επικουρικά ταμεία (όπως το ΤΕΑΥΕΚ των εμποροϋπαλλήλων) που εκδίδουν αιτήσεις συνταξιοδότησης που κατατέθηκαν το 2015 και 2016.Τι θα κάνει άραγε ο ΕΦΚΑ; Πώς θα εκδώσει ταυτόχρονα κύριες αιτήσεις που είναι ώριμες τώρα και παράλληλα αιτήματα επικουρικής σύνταξης που για να διεκπεραιωθούν χρειάζονται 4 και 5 έτη;
7. Απασχόληση συνταξιούχων. Επιβεβαιώθηκε πλήρως το ρεπορτάζ της “Αυγής” (18.1.2020), που ανέδειξε ότι θα δίνεται εφεξής η δυνατότητα σε συνταξιούχους να αναλαμβάνουν θέσεις σε Οργανισμούς, στο Δημόσιο, σε θέσεις μετακλητών κ.λπ. με σημαντικές αμοιβές, με περικοπή μόνο στο 70% της σύνταξής τους. Για να γίνει κατανοητό τι συνεπάγεται αυτό, μετά την ψήφιση του νόμου, ένας π.χ. διοικητής Οργανισμού ή εταιρείας του Δημοσίου, με μισθό 8.000 (πραγματικό παράδειγμα!), θα λαμβάνει παράλληλα και το μεγαλύτερο μέρος της σύνταξής του (το 70%). Ειπώθηκε εσφαλμένα ότι η αναστολή καταβολής της σύνταξης προβλέφθηκε στον ν. 4387/2016, ενώ η συγκεκριμένη διάταξη προϋπήρχε εδώ και πολλά χρόνια ακριβώς για να αποτρέψει τη... διπλοπληρωμή από το δημόσιο ταμείο.
8. Εκκρεμείς συντάξεις και ψηφιακός μετασχηματισμός. Ειπώθηκε ότι θα επισπευτεί η απονομή των συντάξεων και ότι από το καλοκαίρι του 2020 το 1/3 των συντάξεων θα εκδίδεται ψηφιακά σε λίγες μέρες. Ας σημειωθεί ότι δεν έχει γίνει ακόμα(!) ο επανυπολογισμός σε 255.000 συντάξεις (εκ των οποίων 60.000 συνταξιούχων του πρώην ΝΑΤ) και οι τρέχουσες συντάξεις καθυστερούν να εκδοθούν για χρόνια. Επίσης, αν η έκδοση των νέων συντάξεων γίνει βιαστικά, υπάρχει έντονος ο κίνδυνος να γίνουν τρομακτικά λάθη εις βάρος των υποψήφιων συνταξιούχων (όπως δυστυχώς συμβαίνει με τις συντάξεις που εκδίδονται αυτή τη στιγμή), για να εμφανιστεί δήθεν μεγάλο έργο και ταχύτητα στη έκδοση των αντίστοιχων συνταξιοδοτικών αποφάσεων.
9. Αυξήσεις στα ποσοστά αναπλήρωσης, με αναπλήρωση ανταποδοτικής σύνταξης κοντά στο 50%, για όσους έχουν 40 έτη ασφάλισης. Αλήθεια, πόσοι γνωρίζουν ότι για να λάβει με τον νέο νόμο κανείς σύνταξη κοντά στα 1.500 ευρώ θα πρέπει να ασφαλίζεται πλήρως και αδιάλειπτα για 40 έτη(!) με υψηλότατες αμοιβές, που ξεπερνούν τα 2.000 ευρώ; Πόσο εφικτό είναι αυτό σε μια αγορά εργασίας με ανεργία στο 17%, που οι νέοι εργαζόμενοι ξεκινούν να εργάζονται από 28 έως 30 ετών και μάλιστα σε υπαμειβόμενες θέσεις δουλειάς και οι περισσότεροι με καθεστώς μερικής ή εκ περιτροπής απασχόλησης;
10. Τέλος, οι νέες εισφορές για επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους δύναται να είναι οι ίδιες για εκείνον που βγάζει 8.000 ευρώ και για εκείνον που βγάζει 80.000 ευρώ. Επιπλέον η κατάργηση της εισφοράς με βάση το εισόδημα δεν θα αυξήσει την εισπραξιμότητα του ΕΦΚΑ, διότι πολύ απλά είναι αδύνατον ο μικρομεσαίος επιχειρηματίας με χαμηλά έσοδα να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του (δεν το έκανε όταν η εισφορά για το 85% των υπόχρεων ήταν 185 ευρώ, πώς θα το κάνει άραγε όταν η κατώτατη εισφορά θα είναι 210 ευρώ;).
Η απάντηση λοιπόν στο ερώτημα του τίτλου ανήκει στον αναγνώστη...
* Ο Διονύσης Τεμπονέρας είναι δικηγόρος - εργατολόγος
