Της Τασίας Χριστοδουλοπούλου*
Όταν τον Ιανουάριο του 2015 ανέλαβε ο ΣΥΡΙΖΑ τη διακυβέρνηση της χώρας, ανέδειξε ως προτεραιότητα την αποκατάσταση της εθνικής και ευρωπαϊκής νομιμότητας στο προσφυγικό - μεταναστευτικό ζήτημα.
Αν και από τον Ιούνιο του 2014 καταγραφόταν διαρκής και σημαντική αύξηση, εντούτοις οι μεγάλες ροές δεν είχαν ξεκινήσει ακόμα. Υπήρχαν όμως αλλοδαποί που ζητούσαν άσυλο και βρίσκονταν υπό κράτηση, αλλά και αλλοδαποί που βρίσκονταν σε καθεστώς επιστροφής και έπρεπε να αρθούν οι αδικίες σε βάρος τους, καθώς διαβίωναν σε εξευτελιστικές και απάνθρωπες συνθήκες, σε κελιά - μπουντρούμια αστυνομικών τμημάτων, στην Αμυγδαλέζα και αλλού.
Ταυτόχρονα, όσοι και όσες από τους μετανάστες που ζούσαν στη χώρα μας βρέθηκαν, λόγω της οικονομικής κρίσης, σε αδυναμία να ανανεώσουν τις άδειες παραμονής τους, γιατί έχασαν την εργασία τους και κατά συνέπεια ήταν ανασφάλιστοι, ανεξάρτητα πόσα χρόνια ζούσαν στην Ελλάδα και ανεξάρτητα από τους βιοτικούς και οικογενειακούς δεσμούς που είχαν δημιουργήσει εδώ, στοιβάζονταν στα κέντρα κράτησης, αφού οι επιχειρήσεις Ξένιος Δίας, της Ν.Δ. ήταν στην ημερήσια διάταξη.
Παρά την ευρωπαϊκή κατακραυγή και τις καταδίκες που είχαν επιβληθεί στη χώρα, τα κέντρα κράτησης, αλλά ακόμα και τα κρατητήρια των αστυνομικών τμημάτων, είχαν γεμίσει από πρώην νόμιμους μετανάστες, αλλά και από αιτούντες άσυλο και ευάλωτους, που, ως ανεπιθύμητοι και περιττοί, στερούνταν κάθε προστασία.
Η ρατσιστική και παράνομη πολιτική εκείνη την περίοδο ήταν η επίσημη πολιτική της ελληνικής κυβέρνησης και του ελληνικού κράτους. Υπό ανοχή, παράλληλα, ήταν η πολιτική της Χρυσής Αυγής, με τις δολοφονικές επιθέσεις σε βάρος μεταναστών και προσφύγων.
Οι συνθήκες κράτησής τους ήταν άθλιες, γιατί, εκτός από την ελευθερία τους, στερούνταν και κάθε ανθρώπινο δικαίωμα. Υπήρχαν κελιά και χώροι κράτησης όπου το φως της ημέρας δεν έφτανε ποτέ!
Οι αυτοκτονίες μεταναστών μέσα στα κέντρα κράτησης ήταν στην ημερήσια διάταξη.
Όλα αυτά δεν τα γνωρίζαμε από κάποιες ειδήσεις ή καταγγελίες. Τα διαπιστώναμε με τα ίδια μας τα μάτια, αφού συχνά ομάδες μελών του ΣΥΡΙΖΑ, μαζί με βουλευτές, επισκεπτόμαστε τότε αυτούς τους χώρους βαρβαρότητας.
Με την ανάληψη της διακυβέρνησης, με πρωτοβουλία του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, συστάθηκε νέο υπουργείο, το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, στην αρχή κάτω από το υπουργείο Εσωτερικών και μετά αυτόνομο. Ανέλαβε όλες τις διοικητικές ευθύνες, από την υποδοχή μέχρι το άσυλο, από την ταυτοποίηση μέχρι την ένταξη και φυσικά την ιθαγένεια, που η απόδοσή της στα παιδιά που είχαν γεννηθεί στην Ελλάδα ή είχαν έρθει σε μικρή ηλικία και φοιτούσαν σε ελληνικά σχολεία είχε κηρυχθεί αντισυνταγματική, χωρίς η κυβέρνηση Σαμαρά να νομοθετήσει με νεότερο νόμο για το θέμα αυτό.
Στις 17.2.2015, μετά από τρεις θανάτους στο κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας, δύο αυτοκτονίες και έναν θάνατο από παθολογικά αίτια, το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής και το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη εξέδωσαν κοινό δελτίο Τύπου και εξήγγειλαν τα παρακάτω μέτρα και την πολιτική τους σχετικά με τα κέντρα κράτησης:
α) Την άμεση κατάργηση της Υπουργικής Απόφασης με την οποία έγινε δεκτή η υπ’ αρ. 44/2014 γνωμοδότηση του ΝΣΚ και την άμεση απόλυση όσων τυχόν κρατούνται για χρονικό διάστημα πέραν των 18 μηνών.
β) Την άμεση απόλυση των ευάλωτων περιπτώσεων (οικογένειες, παιδιά, ασυνόδευτοι ανήλικοι, έγκυοι, θύματα βασανιστηρίων, ασθενείς, υπερήλικες) με την αναγκαία παραπομπή τους σε δομές φιλοξενίας, καθώς και την άμεση απόλυση των αιτούντων άσυλο.
γ) Την απόλυση των κρατουμένων, στις περιπτώσεις όπου η κράτηση έχει διαρκέσει πέραν των έξι μηνών, ανώτατο όριο που τίθεται ως κανόνας από τον νόμο - ταυτόχρονα με την έκδοση απόφασης εξάμηνης αναβολής απομάκρυνσης, σύμφωνα με τις πρόνοιες του ν. 3907/2011.
δ) Την εξέταση, σε κάθε περίπτωση, της εφαρμογής των εναλλακτικών της κράτησης περιοριστικών μέτρων (υποχρέωση εμφάνισης στο αστυνομικό τμήμα του τόπου κατοικίας, δήλωση του τόπου κατοικίας κ.ά.). Η ίδια ρύθμιση μπορεί να εφαρμοστεί και για όσους/ες καταλαμβάνονται στο εξής να βρίσκονται στη χώρα χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα.
Τα μέτρα έγιναν δεκτά με ενθουσιασμό από τον δημοκρατικό κόσμο της χώρας και με κινδυνολογία από τους επικριτές του ΣΥΡΙΖΑ.
Στο ίδιο δελτίο Τύπου, ανακοινώθηκε από τους δυο υπουργούς (Γιάννη Πανούση - Τασία Χριστοδουλοπούλου) το κλείσιμο της Αμυγδαλέζας και η μετατροπή όλων των κέντρων κράτησης σε ανοιχτές δομές φιλοξενίας. Τον δε Ιούνιο του 2015 ψηφίστηκε και ο νόμος για την ιθαγένεια.
Είναι γνωστό το πώς χειρίστηκε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ τη μεγάλη είσοδο των προσφύγων από τη Συρία, το πόσο ενέπνευσε την ελληνική κοινωνία να εκφράσει αισθήματα αλληλεγγύης και ανθρωπιάς, μακριά από την καλλιέργεια φόβου και κινδυνολογίας.
Σήμερα ζούμε την παλινόρθωση του αυταρχικού και ξενοφοβικού κράτους της Δεξιάς. Η ιδεοληψία του νόμου και της τάξης, με μαθηματική ακρίβεια, μας γυρίζει στα χρόνια του 2014. Αντί της αλληλεγγύης, καλλιεργείται και πάλι ηθικός πανικός. Δεν είναι τυχαίο ότι μιλούν πλέον για «εισβολείς» και για «κίνδυνο για την εσωτερική ασφάλεια». Ένα dejà vu οργανώνεται και πάλι από το υπουργείο Δημόσιας Τάξης και το υφυπουργείο Εθνικής Άμυνας, που ανέλαβαν όλη την ευθύνη του μεταναστευτικού-προσφυγικού, μόνο που αυτή τη φορά η χώρα αντιμετωπίζει αυξημένες ροές, με τα ευρωπαϊκά σύνορα κλειστά.
Δέσμια του ρατσισμού και της κινδυνολογίας που καλλιέργησε τα προηγούμενα χρόνια για αντιπολιτευτικούς λόγους, η κυβέρνηση δίνει όλη την έμφαση στον έλεγχο των συνόρων, στις επιστροφές και στα κέντρα κράτησης. Παλινωδεί συνεχώς, στέλνοντας αλλοπρόσαλλα μηνύματα, πότε ότι αντιμετωπίζει εισβολή μεταναστών, πότε ότι αντιμετωπίζει θέμα εσωτερικής ασφάλειας, δικαιώνοντας έτσι την απραξία των χωρών της Ε.Ε.
Και τα τρία μέτρα, που φανατικά υποστηρίζουν, ελπίζουν ότι θα κάνουν τους μετανάστες και τους πρόσφυγες αόρατους, ώστε να καθησυχάσουν τους πολίτες, που τους έχουν φοβίσει.
«Κλειστά σύνορα», γιατί έτσι δήθεν θα μειωθούν οι ροές. Επιστροφές ώστε να μην γεμίζουν τα νησιά και η ενδοχώρα με «επικίνδυνους». Άσυλο φαστ- τρακ για να μην παραμένουν για πολύ χρόνο στη χώρα και στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Η κυβέρνηση γνωρίζει καλά ότι όλα τα μέτρα που εξαγγέλλει δεν θα επιλύσουν τα πραγματικά προβλήματα. Αντίθετα, θα γεννήσουν νέα.
Κι όμως επιμένει. Παραλήπτες των αυταρχικών και ακροδεξιών μέτρων της δεν είναι ούτε οι πρόσφυγες ούτε οι μετανάστες. Ούτε η Ευρώπη ούτε η Τουρκία.
Παραλήπτες είμαστε όλοι εμείς. Όλες οι ευρωπαϊκές κοινωνίες, που αποδέχονται να γίνουν πειραματόζωα άνθρωποι κυνηγημένοι από τον πόλεμο και τη φτώχεια, που δικαιολογούν τις πολιτικές στέρησης της ελευθερίας και τις πρακτικές βιοπολιτικής για όσους περισσεύουν και για όσους δεν περιλαμβάνονται στα νεοφιλελεύθερα σχέδια μείωσης της εργασίας και του κοινωνικού κράτους. Πολιτικές που παράγουν ηθικό πανικό και όχι αλληλεγγύη. Πολιτικές που περιφρονούν την ανθρώπινη ζωή και καθιστούν ακόμα και τα ασυνόδευτα παιδιά εχθρούς.
Γι’ αυτό και η πολιτική για το προσφυγικό - μεταναστευτικό δοκιμάζει κόμματα και πολιτικές δυνάμεις σε ολόκληρο τον κόσμο.
Γι’ αυτό, αν θέλουμε να παραμείνουμε ανθρώπινη κοινωνία, έχουμε επείγουσα ανάγκη για ένα κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο «ανθρώπινης νομιμότητας» στην Ελλάδα και στην Ευρώπη.
* Η Τασία Χριστοδουλοπούλου είναι πρώην αναπληρώτρια υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής.
