Των Mario Sobarzo και Jaime Retamal
Οι φιλόσοφοι του Πανεπιστημίου του Σαντιάγκο της Χιλής Mario Sobarzo και Jaime Retamal αναλύουν την εν εξελίξει “πολυκρίση που αγγίζει όλες τις πλευρές της ζωής” στην χώρα τους, αποτέλεσμα της “βόμβας” ενός καταστροφικού νεοφιλελευθερισμού. “Η ελπίδα έγκειται στο να δημιουργήσουμε μία Χιλή αλληλέγγυα, μακριά από τις διαιρέσεις του νεοφιλελευθερισμού” τονίζουν.
Όλος ο κόσμος μπορεί να παρακολουθήσει στο Netflix, στα επεισόδια της τελευταίας σεζόν του ντοκιμαντέρ Rotten, το κεφάλαιο εκείνο που αφορά στην καλλιέργεια του αβοκάντο. Πέρα από την κατανόηση του πως υποθηκεύεται η ζωή των αγροτών στις Ηνωμένες Πολιτείες και στο Μεξικό, μπορούμε να παρακολουθήσουμε και τη λειτουργία του νεοφιλελεύθερου μοντέλου στη Χιλή, υπέρ των μεγαλοεπιχειρηματιών, οι οποίοι εκτός από το ότι ελέγχουν τις εξαγωγές του αβοκάντο ελέγχουν επίσης και το νερό. Είναι απολύτως αληθές ότι αυτοί οι Χιλιανοί μεγαλοεπιχειρηματίες είναι ιδιοκτήτες, κυριολεκτικά, του νερού των ποταμών που αναβλύζει από τις Άνδεις.
Στην σημερινή Χιλή, δημιούργημα της άγριας στρατιωτικής δικτατορίας του Pinochet και των παιδιών του Σικάγο, όλα είναι ιδιωτικά, δηλαδή όλα βρίσκονται στα χέρια ενός εξαιρετικά αρπακτικού καπιταλισμού που ελέγχεται από μια χούφτα οικογένειες. Το 1% του πληθυσμού ελέγχει το 26,5% του ΑΕΠ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Οικονομικής Επιτροπής για την Λατινική Αμερική και την Καραϊβική.
Τι συμβαίνει αυτές τις ημέρες στη Χιλή; Η νεοφιλελεύθερη βόμβα που τοποθετήθηκε επάνω στη χιλιανή κοινωνία, μέσα στο αίμα και τη φωτιά των δεκαετιών του 1970 και του 1980, εξερράγη. Κατέστρεψε, εξαιτίας των χαρακτηριστικών της, τη ζωή, την κοινωνία, την εκπαίδευση, την υγεία, τον αστικό ιστό, το νερό, τη γη, τη θάλασσα, το συνταξιοδοτικό, το μέλλον… Εξερράγη διαλύοντας την αξιοπρέπειά μας.
Η απάντηση σε αυτή τη βία είναι η ανεξέλεγκτη οργή, η ιερή εξέγερση της αξιοπρέπειας εκείνων που υποφέρουν, η πολιτική ανυπακοή των μαθητών του λυκείου, που επιλέγουν να μην πληρώνουν το εισιτήριο του μετρό, το οποίο αύξησαν ξανά μέσα σε διάστημα κάποιων μηνών κάποιοι τεχνοκράτες, όπως προέβλεπε ο σχετικός νόμος, σε συνάρτηση κάποιων μακροοικονομικών μεταβλητών. Ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Οι μαθητές του λυκείου αντιστάθηκαν σε αυτή την αύξηση και σε πραγματικό και σε συμβολικό επίπεδο, όπως και στην κυβέρνηση της λαϊκιστικής Δεξιάς του Sebastián Piñera. Πρόκειται για έναν από τους πιο πλούσιους ανθρώπους της Λατινικής Αμερικής, επιστήθιο φίλο του Emmanuel Macron, ο οποίος ανήλθε στην εξουσία στις 11 Μαρτίου του 2018, υποσχόμενος στον κόσμο «καλύτερες μέρες».
Τίποτα από αυτά δεν επιβεβαιώθηκε, οι υποσχέσεις για καλύτερες μέρες στην οικονομία αποδείχθηκαν φρούδες και η κοινωνική πρόοδος είναι ανύπαρκτη. Επί δύο χρόνια η κυβέρνηση της Χιλής επανέλαβε τα λάθη που είχαν διαπραχθεί και κατά την διάρκεια των φοιτητικών κινητοποιήσεων του 2011, τις οποίες τότε η Δεξιά λοιδορούσε. Έπειτα, η ίδια δεξιά του προέδρου Piñera, όταν βρίσκονταν στη θέση της αντιπολίτευσης επί κυβέρνησης της Michelle Bachelet, μποϊκοτάρισε κάθε πιθανότητα κοινωνικού μετασχηματισμού, συμπεριλαμβανομένης και αλλαγής της θεσμικής βάσης του κράτους, του Συντάγματος δηλαδή που προέκυψε από την δικτατορία του Pinochet.
Αυτός ήταν κι ο λόγος που οι διαδηλωτές βγήκαν στους δρόμους. Δεν ήταν τα 30 πέσος της αύξησης της τιμής του εισιτηρίου του μετρό, αλλά τα 30 χρόνια του βίαιου νεοφιλελευθερισμού, στην βάση του οποίου δομήθηκαν όλες οι κοινωνικές σχέσεις στην σύγχρονη Χιλή. Το σύνθημα «αρκετά!» το βλέπουμε σε άπειρα πλακάτ στις διαδηλώσεις που πολλαπλασιάζονται σε ολόκληρη τη χώρα. Διαδηλώσεις οι οποίες είναι οι μεγαλύτερες στη Χιλή από την εποχή του Pinochet.
Ο Sebastián Piñera αποφάσισε να καταστείλει με το μαστίγιο τους διαδηλωτές. Δείχνοντας το χειρότερο πρόσωπό του, δήλωσε ότι η Χιλή «βρίσκεται σε πόλεμο». Υπέγραψε το καθεστώς έκτακτης ανάγκης, διέταξε στους στρατιωτικούς να εξέλθουν από τα στρατόπεδα για να πάρουν τον έλεγχο της κατάστασης, παρόλο που αυτό οδήγησε σε πυροβολισμούς διαδηλωτών στο δρόμο και προκάλεσε σε πολλές περιπτώσεις την παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ανάμεσα στις περιπτώσεις αυτές και η ίδια η ύπαρξη ενός σημείου βασανιστηρίων στον σταθμό Baquedano του μετρό στο κέντρο του Σαντιάγκο, θέμα το οποίο αποτελεί ήδη αντικείμενο έρευνας.
Υπάρχουν νεκροί και πάνω από 2.000 τραυματίες στη Χιλή, μεταξύ των οποίων και παιδιά. Ακόμα κι εχθές, ένας παρατηρητής του Ινστιτούτου ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Χιλής, ο οποίος παρατηρούσε την κατάσταση σε ειρηνικές διαδηλώσεις, χτυπήθηκε με 7 βολίδες στο σώμα του. Οι εικόνες που προκάλεσε η καταστολή του Sebastián Piñera σοκάρουν και θυμίζουν τις χειρότερες μέρες της παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα μας. Τις ημέρες αυτές, ελικόπτερα Puma του στρατού εκτελούν πτήσεις επάνω από μία πόλη ακινητοποιημένη από την απαγόρευση κυκλοφορίας, θυμίζοντας στους χιλιανούς τις εποχές κατά τις οποίες η δικτατορία χρησιμοποιούσε τα ίδια μέσα για να πετάει τα πτώματα όσων αντιδρούσαν στο καθεστώς στη θάλασσα, άνθρωποι οι οποίοι μέχρι σήμερα θεωρούνται αγνοούμενοι.
Αυτό που συμβαίνει στη Χιλή δεν είναι μία απλή κρίση. Είναι μία πραγματική «πολυκρίση», η οποία αγγίζει όλες τις πτυχές της ζωής. Καμία πολιτική λύση σε αυτή την κρίση δεν μπορεί να είναι αξιόπιστη, διότι η πολιτική τάξη είναι μέρος του προβλήματος και όχι μέρος της λύσης. Η κοινωνία των πολιτών απηύδησε από τη λογική του «σατράπη». Η όξυνση των γεγονότων συνεχίζεται μέρα με τη μέρα. Η μόνη ελπίδα είναι να οικοδομήσουμε μία Χιλή αλληλέγγυα, μακριά από τους διαχωρισμούς του νεοφιλελευθερισμού. Ο αγώνας συνεχίζεται!
Μετάφραση: Νικόλας Κουντούρης
Το άρθρο των Χιλιανών φιλοσόφων δημοσιεύτηκε στο γαλλικό ιστότοπο Médiapart στις 31 Οκτωβρίου 2019
