Του Γετβάρτ Ντανζικιάν
- Γνωρίζουμε ότι η Τουρκία έχει ξεκινήσει διάλογο με το καθεστώς Ασάντ με τη διαμεσολάβηση της Ρωσίας. Είναι φανερό ότι η τουρκική κυβέρνηση, προκειμένου να απαλλαγεί από την κουρδική παρουσία στην άλλη πλευρά των συνόρων, έχει φτάσει στο σημείο να συναινεί στην επιστροφή του Ασάντ. Ο Ασάντ από την άλλη μπορεί με αυτό τον τρόπο όχι μόνο να διευρύνει τη νομιμοποίησή του στο εσωτερικό της Συρίας, αλλά και να ανακτήσει το πλεονέκτημα απέναντι στους ισχυρότερους αντιπάλους τους, χάρη στην έστω και μερική αποχώρηση των Αμερικανών από τη χώρα. Αυτές οι εξελίξεις θα ενισχύσουν αναμφίβολα τη ρωσική επιρροή. Σχεδόν τίποτα δε γίνεται πια στην περιοχή χωρίς να έχει την έγκριση της Ρωσίας, όλοι κοιτάζουν να δουν τι θα πει η Μόσχα. Η ρωσική επιρροή στη Μέση Ανατολή βρίσκεται σήμερα στο υψηλότερο σημείο των τελευταίων είκοσι χρόνων, και το μήνυμα που φτάνει στην Τουρκία είναι ότι οι Ρώσοι δε θα κάνουν για πολύ ακόμα τα στραβά μάτια στις τουρκικές στρατιωτικές επιχειρήσεις.
Βρισκόμαστε στη δεύτερη εβδομάδα [ΣτΜ: στις 17 Οκτωβρίου] των στρατιωτικών επιχειρήσεων της Τουρκίας στη βόρεια Συρία. Από ό,τι φαίνεται οι στόχοι της επιχείρησης, όπως τους σχεδίασαν και παρουσίαζαν στελέχη της κυβέρνησης, δεν έχουν επιτευχθεί. Αυτό πρακτικά σημαίνει επιπλέον μάχες, θανάτους και καταστροφές. Μέχρι στιγμής χιλιάδες άνθρωποι (περισσότεροι από 100 χιλιάδες σύμφωνα με τον ΟΗΕ) έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Άμαχοι έχουν χάσει τη ζωή τους και στις δυο πλευρές των συνόρων. Σε αυτούς πρέπει ασφαλώς να προσθέσουμε και όσους έχουν χάσει τη ζωή τους στο πεδίο της μάχης. Εν τέλει, σκοτώνονται άνθρωποι και κάθε θάνατος είναι ένα ακόμα βήμα προς την καταστροφή.
Έτσι είναι ο πόλεμος. Οι αρχικοί υπολογισμοί είναι πάντα τελείως διαφορετικοί από τους τελικούς. Όλες οι κυβερνήσεις νομίζουν ότι τα πράγματα θα είναι εύκολα, από τη στιγμή όμως που δώσουν το πράσινο φως, τότε προκύπτουν δεδομένα τα οποία δεν είχαν προβλέψει. Το βαρύ τίμημα του πολέμου το πληρώνουν τελικά οι λαοί.
Η Τουρκία βέβαια -ο κρατικός μηχανισμός, η κυβέρνησή της και η αντιπολίτευση, τα μέσα ενημέρωσής της- ακόμα λιβανίζουν αυτή τη στρατιωτική επιχείρηση. [...] Το βασικό κίνητρο της Τουρκίας υπήρξε εξαρχής η συντριβή των πολιτικών δομών που έχουν δημιουργηθεί στα βόρεια της Συρίας. Όπως όμως σταθερά επισημάναμε, μόνο η επανέναρξη του διαλόγου για την επίλυση [του Κουρδικού] μπορεί να βγάλει τους λαούς της περιοχής από το φαύλο κύκλο του αίματος και του πολέμου. Από την άλλη, οι ισορροπίες που αντιμετώπιζε η Τουρκία πριν από την έναρξη των στρατιωτικών επιχειρήσεων έχουν αρχίσει πια να μεταβάλλονται. Οι ΗΠΑ, οι οποίες είχαν αφήσει να εννοηθεί ότι, παρά τις αντιφατικές δηλώσεις του Προέδρου Τραμπ, δε θα προβάλουν σοβαρές αντιρρήσεις, τώρα συνιστούν στην Τουρκία να συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός. Την ίδια στιγμή, ετοιμάζονται να προχωρήσουν σε κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας και άσκησαν ποινική δίωξη εναντίον της τράπεζας Halkbank.
Αφήνοντας κατά μέρους τις δηλώσεις Τραμπ, η διαφαινόμενη κατάσταση έχει ως εξής: οι πολιτικοί και στρατιωτικοί κύκλοι στις ΗΠΑ έχουν ως στόχο να εμποδίσουν ως ένα βαθμό την προώθηση της Τουρκίας στη Συρία. Εδώ παίζουν ρόλο δύο παράγοντες: από τη μία πλευρά, το Συριακό Δημοκρατικό Συμβούλιο, που διατηρεί σημαντικές δυνάμεις στη βόρεια Συρία, ήταν το μόνο που πολέμησε ουσιαστικά εναντίον του Ισλαμικού Κράτους. Γι αυτό το λόγο οι ΗΠΑ νιώθουν ότι έχουν υποχρέωση απέναντι στους Κούρδους. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό: στην άλλη όψη του νομίσματος για τους Αμερικάνους υπάρχει και η Τουρκία. Αν δεν αλλάξουν την αμφίθυμη στάση τους οι Αμερικάνοι, διακινδυνεύουν και το συναίσθημα των Κούρδων να δικαιώσουν, ότι «τους πούλησαν», και να στείλουν μήνυμα στην Τουρκία ότι «οι ΗΠΑ είναι εναντίον μας». Και τα δύο ισχύουν. Ενώ ο ακραία πραγματιστής Τραμπ αναρωτιέται «τι δουλειά έχουμε εκεί», οι ισχυροί κύκλοι της αμερικανικής διπλωματίας ούτε από την περιοχή δέχονται να αποχωρήσουν ούτε την Τουρκία διατίθενται να περιορίσουν ούτε τους Κούρδους θέλουν να αφήσουν ανυπεράσπιστους. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο διαφαίνεται ήδη ότι ο τελικός κερδισμένος θα είναι ο Ασάντ: αντιμέτωπο με τη σταδιακή αποχώρηση των Αμερικάνων, το Συριακό Δημοκρατικό Συμβούλιο άρχισε διαπραγματεύσεις με τον Ασάντ. Ο συριακός στρατός μπήκε ήδη στο Μανμπίτζ και αύξησε την παρουσία του στην περιοχή - από ό,τι φαίνεται θα την αυξήσει και άλλο.
Γνωρίζουμε επίσης ότι η Τουρκία έχει ξεκινήσει διάλογο με το καθεστώς Ασάντ με τη διαμεσολάβηση της Ρωσίας. Είναι φανερό ότι η τουρκική κυβέρνηση, προκειμένου να απαλλαγεί από την κουρδική παρουσία στην άλλη πλευρά των συνόρων, έχει φτάσει στο σημείο να συναινεί στην επιστροφή του Ασάντ. Ο Ασάντ από την άλλη μπορεί με αυτό τον τρόπο όχι μόνο να διευρύνει τη νομιμοποίησή του στο εσωτερικό της Συρίας, αλλά και να ανακτήσει το πλεονέκτημα απέναντι στους ισχυρότερους αντιπάλους τους, χάρη στην έστω και μερική αποχώρηση των Αμερικανών από τη χώρα. Αυτές οι εξελίξεις θα ενισχύσουν αναμφίβολα τη ρωσική επιρροή. Σχεδόν τίποτα δε γίνεται πια στην περιοχή χωρίς να έχει την έγκριση της Ρωσίας, όλοι κοιτάζουν να δουν τι θα πει η Μόσχα. Η ρωσική επιρροή στη Μέση Ανατολή βρίσκεται σήμερα στο υψηλότερο σημείο των τελευταίων είκοσι χρόνων, και το μήνυμα που φτάνει στην Τουρκία είναι ότι οι Ρώσοι δε θα κάνουν για πολύ ακόμα τα στραβά μάτια στις τουρκικές στρατιωτικές επιχειρήσεις.
Οι εξελίξεις οδηγούν στη σταδιακή απομόνωση της Τουρκίας. Οι σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ένωση δεν υπήρξαν ποτέ χειρότερες. Μέχρι και η Κίνα κάλεσε την Τουρκία να διακόψει τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις. Ισχύει όμως και το εξής: σε όποιο στάδιο και να σταματήσουν οι επιχειρήσεις, η Τουρκία θα επιχειρήσει να διαφυλάξει τα εδάφη που κατέλαβε και να δημιουργήσει ένα προγεφύρωμα σε συριακό έδαφος, το οποίο θα ονομάσει «ζώνη ασφαλείας».
Από αυτήν την άποψη όλοι μπορούν να θεωρούν τους εαυτούς τους κερδισμένους εκτός από τους Κούρδους, τους κατοίκους δηλαδή της περιοχής. Υποχρεώθηκαν να επιλέξουν ανάμεσα στο καθεστώς του Ασάντ και το τουρκικό καθεστώς, το οποίο δεν αναγνωρίζει το ζωτικό τους χώρο. Ταυτόχρονα, το πλήγμα για τους Κούρδους από αυτή τη μεριά των συνόρων μπορεί να αποδειχθεί μη αναστρέψιμο. Μας περιμένουν δύσκολες μέρες. Η καλύτερη υπηρεσία που μπορούμε να προσφέρουμε είναι η υπεράσπιση της φιλίας των λαών.
Μετάφραση: Συντακτική ομάδα Ενθεμάτων
Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στις 17 Οκτωβρίου 2019 στην εφημερίδα της Κων/λης Agos.
