Του Πάνου Τριγάζη*
Η εισβολή της κυβέρνησης Ερντογάν στη Βόρεια Συρία εναντίον των κούρδων πολιτών της πολύπαθης αυτής χώρας, ανέδειξε τον παραλογισμό και τον απίστευτο κυνισμό, που επικρατούν στην διεθνή σκηνή, από την πλευρά των ισχυρών.
Αρχικά, ο Πρόεδρος Ερντογάν έλαβε το «πράσινο φως» για την εισβολή από τον πρόεδρο Τραμπ, ενώ η Μόσχα δήλωνε ότι «δεν είχε ενημερωθεί». Εκ των υστέρων, διέρρευσε επιστολή του Αμερικανού Προέδρου με λογότυπο Λευκού Οίκου προς τον αποκαλούμενο και «νέο σουλτάνο», σύντομη μεν, αλλά γεμάτη με απειλές και προτροπές του στυλ «μην είσαι ανόητος» (don’t be a fool). Υποθέτω ότι η επιστολή διέρρευσε σκοπίμως, για να δείξει ο Τραμπ στο Κογκρέσο και την κοινή γνώμη των ΗΠΑ (έχει εκλογές το 2020) ότι υπήρξε σκληρός με τον Ερντογάν.
Από την άλλη, η Μόσχα συνειδητοποίησε ότι τυχόν «περίπατος» της τουρκικής πολεμικής μηχανής στη Βόρεια Συρία θα δημιουργούσε κινδύνους για το ίδιο το καθεστώς Άσαντ, που παραμένει ο μόνος σταθερός σύμμαχος της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή. Έτσι ευνοήθηκε η προσέγγιση των εξαπατημένων από την Ουάσινγκτον Κούρδων με τη Δαμασκό, επιλογή αναγκαία εκ μέρους τους για να μπορέσουν να επιβιώσουν ως αυτοδιοικούμενη περιοχή και πληθυσμιακή οντότητα.
Όλα τα προαναφερθέντα δεν συνιστούν κάποια ιδιαίτερη ανάλυση, υπάρχει όμως και μια άλλη όψη των δραματικών εξελίξεων, που απαιτεί βαθύτερο προβληματισμό.
Πρώτο, επιβεβαιώνεται πολύ παλαιότερη ρήση Βρετανού πρωθυπουργού ότι στη διεθνή πολιτική «δεν υπάρχουν αιώνιοι φίλοι, αλλά αιώνια συμφέροντα». Ρήση που ισχύει για τις μεγάλες χώρες, αλλά και για μικρότερες, όπως η δική μας, η οποία θα πρέπει να αναζητήσει σε ποια κοινά συμφέροντα θα θεμελιώνεται η εξωτερική της πολιτική, ιδιαίτερα με τις γειτονικές χώρες και λαούς, της Τουρκίας συμπεριλαμβανομένης. Τελικά, καλό θα ήταν να θυμηθούμε μια δήλωση του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ όταν ο ψυχρός πόλεμος βρισκόταν στο απόγειό του, ότι η διεθνής ειρήνη μπορούσε να επιτευχθεί, όχι μέσω της ισορροπίας στρατιωτικών δυνάμεων, αλλά της ισορροπίας συμφερόντων.
Δεύτερο, επιβεβαιώνεται πως παραμένει σε ισχύ η αρχή ότι η μη αλλαγή συνόρων αποτελεί θεμέλιο της σταθερότητας στον σημερινό κόσμο. Τυχόν ίδρυση ανεξάρτητου κουρδικού κράτους, που καμιά συνιστώσα του κουρδικού κινήματος δεν διακηρύσσει, θα προκαλούσε τεκτονικές αλλαγές στη Μέση Ανατολή, με συνέπειες για την εδαφική ακεραιότητα του Ιράκ, της Τουρκίας, της Συρίας και του Ιράν. Καμία μεγάλη δύναμη, είτε πρόκειται για τις ΗΠΑ είτε τη Ρωσία, δεν μπορεί μόνη της να σηκώσει αυτό το βάρος. Βέβαια, ενίοτε τα συμφέροντά τους συμπίπτουν, έστω προσωρινά, όπως συνέβη στην περίπτωση της Ελληνικής Επανάστασης που σώθηκε από τη σύμπραξη Ρωσίας, Βρετανίας και Γαλλίας, στη ναυμαχία του Ναβαρίνου. Αλλιώς, ο τότε εθνικός διχασμός θα την είχε ακυρώσει.
Τρίτο, η Ε.Ε., παρά τις απειλές Ερντογάν ότι θα στείλει 3,6 εκατομμύρια πρόσφυγες στα εδάφη της, τήρησε εξαρχής καλή στάση, αποδοκιμάζοντας την τουρκική εισβολή, ενώ στη συνέχεια, επέβαλε κυρώσεις. Αυτό είναι το μέλλον της Ενωμένης Ευρώπης, δηλαδή, της ανάδειξής της σε πόλο ειρήνης και σταθερότητας στον κόσμο και στην κατεύθυνση αυτή οφείλουν να εργαστούν συντονισμένα οι αριστερές και προοδευτικές δυνάμεις της ηπείρου μας.
Τέταρτο, το σύνθημα Τραμπ «πρώτα η Αμερική» δεν επιδέχεται επιπόλαιων προσεγγίσεων και δεν έχουμε δει ακόμα τις συνέπειές του. Ας ελπίσουμε ως ευρωπαίοι πολίτες ότι ο αμερικανός μεγιστάνας δεν θα επανεκλεγεί το 2020. Το «πρώτα η Αμερική» συνεπάγεται εμπορικούς πολέμους, κυρίως με την Ε.Ε. και την Κίνα, δευτερευόντως απαίτηση από τις ευρωπαϊκές χώρες - μέλη του ΝΑΤΟ να επωμισθούν περισσότερο την διατήρηση της λειτουργίας του ΝΑΤΟ, κάτι που ήδη συνεπάγεται αυξήσεις στις εθνικές στρατιωτικές δαπάνες. Ο σύγχρονος ιμπεριαλισμός δεν είναι ίδιος με εκείνον της περιόδου του ψυχρού πολέμου ούτε της αποικιοκρατίας. Ο στόχος του πλέον δεν είναι η κατάκτηση εδαφών, αλλά αγορών.
Πέμπτο, η Αριστερά της Ευρώπης και του κόσμου, αν θέλει να είναι σύγχρονη, οφείλει να μην τρώει από τα έτοιμα, εννοώ τις μέχρι τώρα αναλύσεις, αλλά να κατανοήσει βαθύτερα τις πραγματικότητες του σύγχρονου κόσμου. Δεν είναι τυχαίο ότι η εισβολή της Τουρκίας στη Συρία δεν συνοδεύτηκε από μεγάλες λαϊκές διαδηλώσεις στην Ευρώπη και διεθνώς. Αντιθέτως, είδαμε τη νεολαία της Ευρώπης να ξεσηκώνεται για την αντιμετώπιση της καταστροφικής κλιματικής αλλαγής, με σύμβολο μια δεκαεξάχρονη μαθήτρια την Γκρέτα Τούνμπεργκ.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ
