Του Γιάννη Κύρκου - Αικατερινάρη
Έκλεισαν δύο δεκαετίες ενασχόλησης του ελληνικού κράτους με ένα ζήτημα που θα μπορούσε εξαρχής να έχει ευτυχή κατάληξη αν τηρούνταν οι διεθνώς αναγνωρισμένες διαδικασίες για την επιλογή του χαρακτήρα της ανάπτυξης μιας περιοχής! Αυτή η ολιγωρία (;) ωστόσο είχε ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος και κατ’ ακολουθία των σημαντικότερων οικονομικών πόρων της ΒΑ Χαλκιδικής.
Παρά τις επισημάνσεις των αρμόδιων και εξειδικευμένων σε αυτόν τον τομέα φορέων για το περιεχόμενο της σύμβασης της αποκαλούμενης «επένδυσης χρυσού» και τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και στη ζωή των κατοίκων, καμιά σχετική μελέτη σκοπιμότητας του έργου δεν έχει δει το φως της δημοσιότητας. Εκκρεμεί, για παράδειγμα, η επικύρωση της προβλεπόμενης στη σύμβαση εφαρμογής της μεθόδου της ακαριαίας τήξης του μεταλλεύματος στον τόπο της εξόρυξης ώστε να αποφευχθούν η χρήση κυανίου -συμφέρουσα οικονομικά στην εταιρεία- και οι ολέθριες επιπτώσεις της. Παράλληλα αιωρείται και προβάλλεται συνεχώς μια ασαφής έννοια «ανάπτυξης», χωρίς τα απαραίτητα συγκριτικά στοιχεία σε σχέση με άλλες εναλλακτικές δραστηριότητες και τη συνολική διάρκεια του χρόνου απασχόλησης.
Κι εδώ θα πρέπει να επισημανθεί ότι οι αποφάσεις του ΣτΕ δεν απαντούσαν στην ουσία των προσφυγών, αλλά αναφέρονταν στο «δεδικασμένο» προηγούμενων... Ούτε αντικρούστηκαν ποτέ οι θέσεις αρμόδιων φορέων (ΑΠΘ, το ΤΕΕ/τΚΜ κ.ά.) για τις αρνητικές συνέπειες της εξόρυξης. Εξακολουθούν μόνο να ακούγονται, γενικά και μονότονα, εξαγγελίες για μεταλλεία... που θα φέρουν μια, από πολλούς αμφισβητούμενη, «ανάπτυξη» στον τόπο!
Αλλά, πέραν της απουσίας μιας συγκριτικής μελέτης, δεν προηγήθηκε ούτε μια σοβαρή διαβούλευση με τους κατοίκους της περιοχής ώστε να διαπιστώσουν επιτέλους αν και ως προς τι ωφελούνται οι ίδιοι και το Ελληνικό Δημόσιο. Να γνωρίσουν δηλαδή πόσοι θα προσληφθούν και ποια θα είναι η προβλεπόμενη διάρκεια απασχόλησής τους. Να υπάρξει έτσι δυνατότητα σύγκρισης των στοιχείων αυτών με αντίστοιχα σε πολλαπλάσιες και συμβατές με το περιβάλλον δραστηριότητες της περιοχής (τουρισμός, μελισσοκομία, αλιεία κ.λπ.). Γιατί, αν πράγματι ο βασικός στόχος της κυβέρνησης είναι η εξασφάλιση θέσεων εργασίας, αυτές μπορεί να δημιουργηθούν σε τομείς που προαναφέρθηκαν. Είναι η απασχόληση που μπορεί να αποβεί περισσότερο προσοδοφόρα και λιγότερο επικίνδυνη για την υγεία απ’ ό,τι εκείνη στα μεταλλεία τόσο για τους ίδιους τους εργαζόμενους (μέσο όρο ημερομισθίων) όσο και για το κράτος, που διά νόμου στερείται και του ελάχιστου ποσοστού επί της αξίας των προϊόντων εξόρυξης (royalties).
Να γίνει ακόμη γνωστό ότι οι κάτοικοι δεν εναντιώνονται στη λειτουργία των παλιότερων μεταλλείων των στοών, αλλά στην επέκτασή τους με ανοιχτά ορύγματα και στη μέθοδο επεξεργασίας του μεταλλεύματος. Γιατί η χρησιμοποίηση τεράστιων ποσοτήτων εκρηκτικών για τις διανοίξεις θα προκαλέσει αέριους ρύπους, κινδύνους σεισμών, καταστροφή υδατικών αποθεμάτων κ.λπ., ενώ με την παράκαμψη της προβλεπόμενης στη σύμβαση -αλλά οικονομικά ασύμφορης- ακαριαίας τήξης του μεταλλεύματος θα υπάρξουν δυσμενέστερες επιπτώσεις, όπως ήδη προαναφέρθηκε. Εκτός όμως από τις επιπτώσεις στο περιβάλλον, στη δημόσια Υγεία, στις άλλες οικονομικές δραστηριότητες και στην ποιότητα ζωής των κατοίκων, δεν θα πρέπει να αγνοηθούν και εκείνες που σχετίζονται με την ιστορικότητα και τα μνημεία του τόπου (πατρίδα του Αριστοτέλη, αρχαία Στάγειρα, «πύλη» του Αγίου Όρους, παραδοσιακή αρχιτεκτονική κ.ά.).
Γιατί με όλα όσα συμβαίνουν εδώ και πολλά χρόνια, δημιουργείται συχνά η αίσθηση ότι ζούμε σε έναν τόπο που προσομοιάζει με τις αποικίες μιας άλλης ιστορικής περιόδου, όπου η επιδίωξη απόκτησης μεγαλύτερων κερδών από τους αποικιοκράτες ταυτίζονταν με την αδίστακτη εκμετάλλευση -μέχρι λεηλασία- των φυσικών πόρων τους. Πέρα όμως από τις προσπάθειες αποσόβησης των κινδύνων, που απειλούν το περιβάλλον και τη ζωή μας στη Χαλκιδική και αλλού, θα πρέπει στους όποιους σχεδιασμούς να λαμβάνεται μέριμνα -όσο ουτοπικό κι αν ακούγεται- και για την εξασφάλιση στις επόμενες γενιές μέρους των πόρων που εμείς κληρονομήσαμε.
* Ο Γιάννης Κύρκου - Αικατερινάρης είναι αρχιτέκτονας, π. πρόεδρος του ΤΕΕ Κεντρικής Μακεδονίας
