Του Δημήτρη Βαρδαβά
Είναι κάτι που το έχουν ακούσει όλοι να λέγεται στο πλαίσιο του μετεκλογικού διαλόγου για τον μετασχηματισμό και την ανασυγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ∙ ότι δηλαδή ο κόσμος που αποτελεί το 31,53% που κατέγραψε ο ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του Ιουλίου ψήφισε Τσίπρα και όχι ΣΥΡΙΖΑ.
Η διαπίστωση αυτή, παρότι συνιστά μια τρομακτική απλούστευση που υποτιμά την αφοσίωση και τον ιδρώτα των χιλιάδων μελών του κόμματος που στήριζαν τον βίο και την πολιτεία της κυβέρνησης στα διάφορα πεδία κοινωνικής δραστηριότητας, από τους χώρους δουλειάς και τις γειτονιές μέχρι τα οικογενειακά τραπέζια και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δεν είναι απαραίτητο να αποτελέσει αντικείμενο διαφωνιών.
Είναι άλλωστε αληθές ότι ο Αλέξης Τσίπρας είναι ο χαρισματικότερος επικοινωνιακά και πολιτικά ηγέτης της παρούσας συγκυρίας, είναι αληθές ότι υπό τη δική του ηγεσία ο ΣΥΡΙΖΑ απέκτησε τη σημερινή πλατιά του κοινωνική απεύθυνση, και είναι τέλος επίσης αληθές ότι το μεγαλύτερο τμήμα της ελληνικής κοινωνίας διαπαιδαγωγήθηκε διαχρονικά σε μια λογική ανάθεσης και προσωποπαγούς εμπλοκής με την πολιτική. Βέβαια, ακόμη κι αν η κοινωνία ψηφίζει από το 2012 και μετά ‘Τσίπρα και όχι ΣΥΡΙΖΑ’, αυτό πάλι απαιτούσε και απαιτεί καθημερινή δουλειά και δράση του κόμματος ΣΥΡΙΖΑ και των μελών του (βλ. π.χ. Κίνημα των Πλατειών).
Ας δεχτούμε όμως για χάρη της παρούσας σύντομης συζήτησης ότι πράγματι ο κόσμος ψηφίζει ‘Τσίπρα και όχι ΣΥΡΙΖΑ’. Ξεκινώντας αρχικά από το επίπεδο των ονομάτων, εάν ο ΣΥΡΙΖΑ ορίζεται ως ένα κόμμα της Αριστεράς που δεν ενδιαφέρεται απλώς να αναλαμβάνει τη διαχείριση της καπιταλιστικής ‘κανονικότητας’ της χώρας σε μια εναλλάξ διαδοχή με τη Δεξιά, αλλά ενδιαφέρεται κυρίως να δώσει τη μάχη της ηγεμονίας στο ιδεολογικό πεδίο και να προωθήσει τον κοινωνικό μετασχηματισμό στην κατεύθυνση του οικολογικού σοσιαλισμού του 21ου αιώνα, εάν ο ΣΥΡΙΖΑ ορίζεται ως ένα τέτοιο κόμμα, τότε οφείλει ασυζητητί να εργαστεί για τον μετασχηματισμό του ρεύματος εκείνου που ψηφίζει ‘μόνο Τσίπρα’ σε ένα ρεύμα-φορέα της ηγεμονίας της Αριστεράς.
Δεύτερον, εάν κάποιος θεωρεί ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι και δεν πρέπει να είναι ένα τέτοιο κόμμα, ή αν ακόμη θεωρεί ότι μία τέτοια στρατηγική εξυπηρετείται καλύτερα μέσα από μια ιδεολογικο-πολιτική διεύρυνση στον χώρο της Κεντροαριστεράς και του προοδευτικού κέντρου, δεν έχει παρά να εξετάσει την ίδια τη συνθήκη εκείνη που επέτρεψε και πυροδότησε αυτή τη συζήτηση, δηλαδή τη Συμφωνία των Πρεσπών.
Η Συμφωνία των Πρεσπών ήταν εκείνη που ανέδειξε τον Αλέξη Τσίπρα σε κατά πλατιά ομολογία ηγέτη που δεν υπολόγισε το πολιτικό κόστος μπροστά στην ιστορική ευκαιρία που παρουσιάστηκε και ήταν επίσης εκείνη που διέσπασε τα κόμματα της Κεντροαριστεράς και του προοδευτικού κέντρου και επέτρεψε έτσι να συζητούμε για το ρεύμα εκείνο που ψηφίζει ‘μόνο Τσίπρα’.
Οι προσωπικές αρετές του πολιτικού ηγέτη όμως είναι η μία όψη του νομίσματος. Η άλλη όψη του νομίσματος αφορά στη γνώση του πολιτικού ηγέτη ότι προέρχεται από και απευθύνεται σε μια κομματική βάση προερχόμενη από την Αριστερά, εμφορούμενη από τις ιδέες της Αριστεράς, που την επόμενη μέρα αυτής της πολιτικά κοστοβόρας συμφωνίας θα την υποστήριζε βαθιά, όχι με διάθεση ανοχής, αλλά με πλήρη συστράτευση.
Ο ίδιος ο όρος, λοιπόν, μέσα από τον οποίον ο Αλέξης Τσίπρας άρχισε να φαντάζει ως ο ηγέτης της ευρύτερης Κεντροαριστεράς θα ήταν αδιανόητος χωρίς την αυτοπεποίθηση που μπόρεσε να του παράσχει το γεγονός ότι το κόμμα του ήταν ένα ιδεολογικά συγκροτημένο κόμμα της Αριστεράς που δεν θα διαλυόταν στα εξ ων συνετέθη από ξαφνικές εξάρσεις εμποροπατριωτισμού και εθνοκαπηλείας.
Στο ίδιο λοιπόν ιστορικό παράδειγμα, από το οποίο ο Αλέξης Τσίπρας αναδείχθηκε ως ηγέτης ενός ευρύτερου χώρου, στο ίδιο αυτό παράδειγμα, αποδεικνύεται ότι η αριστερή ταυτότητα του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι βαρίδι αλλά όρος δυνατότητας. Αντιθέτως, οι περιορισμοί και οι δουλείες θα αρχίσουν σε ενδεχόμενο γενικώς-προοδευτικού κεντροαριστερού μετασχηματισμού, με τους κλασικούς χαμαιλεοντισμούς της Κεντροαριστεράς που προκύπτουν από την επιλογή της προσήλωσης σε έναν ‘μεσαίο χώρο που κερδίζει εκλογές’, και τις συνεπαγόμενες προσπάθειες για διαμόρφωση ενός λόγου και μιας πολιτικής χωρίς γωνίες.
Αρκεί κανείς να δει το σκηνικό διάλυσης που επικρατούσε στην τότε Δημοκρατική Συμπαράταξη κάθε φορά που ο ΣΥΡΙΖΑ έφερνε ένα από τα λεγόμενα ‘προοδευτικά’ -αριστερά, θα πω εγώ- νομοσχέδια.
Τεχνητά σχήματα που διακινούνται, ότι ο κόσμος ψηφίζει ‘Τσίπρα και όχι ΣΥΡΙΖΑ’ έχουν στόχο να παρουσιάσουν τις δύο οντότητες ως αμοιβαίως αποκλειόμενες, έχουν στόχο να αποκόψουν τον χαρισματικό επικοινωνιακά και πολιτικά ηγέτη Αλέξη Τσίπρα από τον ΣΥΡΙΖΑ ως κόμμα της Αριστεράς, προκειμένου να εξουδετερωθεί η δυναμική που ενυπάρχει στην ενότητα τους∙ η ριζοσπαστική, αντικαθεστωτική δυναμική που έφερε εξ αρχής τον ΣΥΡΙΖΑ από το όριο του 3% στο 31,53% του σήμερα.
