Του Χρήστου Γιαννούλη*
Στις τελευταίες δύο μεγάλες παγκόσμιες αναμετρήσεις, όπως αυτή της εκλογής Τραμπ και του Brexit, η παγκόσμια κοινή γνώμη έγινε μάρτυρας ενός συγκλονιστικού ντοκιμαντέρ - ντοκουμέντο με τον τίτλο "Το μεγάλο χακάρισμα".
Είναι ευκαιρία, τώρα που ο πρωθυπουργός ανακάλυψε ότι μπορεί να παρακολουθεί μέσω του κινητού του τηλεφώνου το δίκτυο Netflix, να αφιερώσει μία ώρα και πενήντα τέσσερα λεπτά για να το παρακολουθήσει. Θα διδαχτεί και θα καταλάβει πολλά για τις διαδικασίες χειραγώγησης των πολιτών και της δημοκρατίας από όσους διαθέτουν νόμιμα ή παράνομα πολύτιμα δεδομένα και πληροφορίες των πολιτών ψηφοφόρων. Και πώς με ψέματα και αβάσιμες κατηγορίες χτίζονται νικητές και τα αουτσάιντερ γίνονται νικητές.
Η αφορμή για όλα τα παραπάνω είναι το σχέδιο νόμου που κατατίθεται μάλλον σήμερα για την εναρμόνιση της χώρας μας με το κοινοτικό δίκαιο και πλαίσιο για την προστασία των προσωπικών δεδομένων μας.
Εκτός των σημείων που ο Έλληνας νομοθέτης χρησιμοποιεί την τακτική copy - paste του διεθνούς κειμένου, υπάρχουν δύο σημεία που μπαίνει η επιπόλαιη και δογματική πινελιά της βουλιμίας φιλελευθεροποίησης των πάντων.
Έχουν δοθεί ήδη δείγματα γραφής των προθέσεων από τα πρώτα νομοθετήματα της κυβέρνησης Μητσοτάκη, που νιώθει ως κουβέρτα προστασίας την παραχώρηση δημόσιων λειτουργιών στους καθαγιασμένους ιδιώτες της αγοράς αλλά και της κομματικής παρέας.
Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι καθίσταται εξαιρετική δυσχερής, σχεδόν αδύνατη, η δημιουργία ενός ενιαίου συστήματος προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
Όπως ήδη έχει επισημάνει ο «Οργανισμός ανοιχτών τεχνολογιών», στο σχόλιό του στη δημόσια διαβούλευση του επίμαχου νομοσχεδίου, η δομή που ακολουθείται τόσο στα κεφάλαια Α' έως Γ' (προσαρμογή στον Κανονισμό (ΕΕ) 2016/679) όσο και στο κεφάλαιο Δ' (Ενσωμάτωση στην εθνική νομοθεσία της Οδηγίας (Ε.Ε.) 2016/680) δεν ακολουθεί την δομή ούτε του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων ούτε της Οδηγίας, με αποτέλεσμα να δημιουργείται σύγχυση στον εφαρμοστή του νόμου.
Είναι προφανές ότι και το παρόν νομοσχέδιο ακολουθεί τη γνωστή παθογένεια, να νομοθετούμε δηλαδή μεταφέροντας αυτούσια τη μετάφραση των αλλοδαπών κειμένων, χωρίς προσαρμογή στην ελληνική πραγματικότητα. Ο ίδιος παραπάνω οργανισμός αναφέρει ότι «δεν αντιμετωπίζεται το σύνολο της προσαρμογής της σχετικής νομοθεσίας (π.χ. δεν αντιμετωπίζεται καθόλου το θέμα της στάθμισης προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και της ανοιχτής διάθεσης δεδομένων από φορείς του δημοσίου τομέα), με αποτέλεσμα να δημιουργούνται νομοθετικά ή και ερμηνευτικά κενά».
Και το κερασάκι στην τούρτα; Θα έλειπε από νομοσχέδιο της Νέας Δημοκρατίας ένα ανοιχτό παράθυρο για την εμπλοκή ή την παραχώρηση μέρους υπηρεσιών σε ιδιώτες; Φυσικά και όχι. Είναι στα SOS του εγχειριδίου νεοδημοκρατικής νομοθέτησης. Πώς λέμε ηθική καλής νομοθέτησης; Ακριβώς το αντίθετο.
Στο άρθρο 19 παρ. 1 υπάρχει η εξής διατύπωση για την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων: «μετέχει σε εθνικά, ευρωπαϊκά ή συγχρηματοδοτούμενα ερευνητικά ή άλλα προγράμματα. Για τον σκοπό αυτό η Αρχή, με απόφαση του προέδρου της, μπορεί να ανοίγει σε χρηματοπιστωτικό ίδρυμα της ημεδαπής ειδικό λογαριασμό, στον οποίο θα μεταφέρονται οι πιστώσεις από τα προγράμματα γι' αυτά και από άλλους πόρους από την άσκηση των αρμοδιοτήτων της που προβλέπονται από τον ΓΚΠΔ ή τον νόμο. Η διαχείριση και ο έλεγχος του ανωτέρω ειδικού λογαριασμού ρυθμίζονται από τον ειδικό κανονισμό του άρθρου 2 παράγραφος 3 του ν. 3051/2002. Η Αρχή έχει πλήρη αυτοτέλεια στη διαχείριση του λογαριασμού αυτού».
Η δυνατότητα αυτή δεν είναι ξένη για τον Έλληνα νομοθέτη, αφού και σε άλλη Αρχή, αυτή της Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες (Ν. 4557/2018 άρθρο 47), προβλέπεται η συμμετοχή της σε συγχρηματοδοτούμενα, με σκοπό όμως τη λειτουργική της υποστήριξη σε ελεγκτικό και τεχνολογικό επίπεδο.
Για την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ), η συμμετοχή σε χρηματοδοτούμενα ερευνητικά προγράμματα άνευ άλλου ειδικότερου κριτηρίου, που να συνδέει τη συμμετοχή αυτή με τις δράσεις της Αρχής είναι προβληματική, και αποτυπώνει την εμμονή της Ν.Δ. να λειτουργήσουν ακόμα και οι ανεξάρτητες αρχές ως ιδιώτες.
Η ΑΠΔΠΧ όμως ανήκει στις πέντε συνταγματικά κατοχυρωμένες αρχές και επομένως οι εγγυήσεις αμεροληψίας και διαφάνειας πρέπει να είναι υψηλή αξιακή και πολιτική στόχευση του νομοθέτη. Μπορεί, για παράδειγμα, η Αρχή να μετέχει σε χρηματοδοτούμενο εθνικό πρόγραμμα από φορέα ο οποίος ελέγχεται από την ίδια ή όταν στο ίδιο πρόγραμμα οι υπόλοιποι εταίροι ελέγχονται; Πρέπει να γνωρίζουμε ότι η ΑΠΔΠΧ έχοντας κυρωτική αρμοδιότητα έχει επιβάλει τεράστια πρόστιμα, με πιο πρόσφατο το ύψους 150.000 στην ελεγκτική εταιρεία PWC.
Αν για τη Νέα Δημοκρατία αυτά είναι ψιλά γράμματα, για τη δημοκρατία είναι καθοριστικής σημασίας προϋποθέσεις για τη λειτουργία της με ισηγορία, ισονομία και καθαρό τοπίο. Τα υπόλοιπα στην Βουλή, ελπίζοντας πάντα ότι ο πρωθυπουργός θα διαθέσει λίγη ώρα και στο κινητό του, στην εφαρμογή του Netflix έναντι των πολλών τηλεφωνημάτων που κάνει σε ατυχήσαντες πολιτευτές για να τους τοποθετήσει σε νευραλγικούς οργανισμούς με το προσόν της αριστείας που αποτελεί η μη εκλογή τους στις εκλογές της 7ης Ιουλίου.
* O Χρήστος Γιαννούλης είναι δημοσιογράφος, βουλευτής Α' Θεσσαλονίκης ΣΥΡΙΖΑ
