Στη δημόσια συζήτηση μπήκε από χθες το διαχρονικά "ταλαιπωρημένο" θέμα των αστικών αναπλάσεων για την ανάσα, κυρίως, των πυκνοδομημένων κέντρων ή υποβαθμισμένων τμημάτων των πόλεων σε συνθήκες προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.
Αφορμή ήταν η ημερίδα που οργάνωσε το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, σε συνεργασία με το Πράσινο Ταμείο, με θέμα "αστική αναγέννηση για την αειφορία και την ανθεκτικότητα, αναγκαιότητα ενός ολοκληρωμένου και επιχειρησιακού θεσμικού πλαισίου για τις αστικές αναπλάσεις".
Η διαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου προϋποθέτει εκτενή δημόσιο διάλογο, υπογράμμισε ο Γ. Σταθάκης κατά την έναρξη των εργασιών της ημερίδας θέτοντας κατ' ελάχιστον τις εξής προϋποθέσεις:
* Την αυστηρή ιεράρχηση με ορθολογικά κριτήρια των περιοχών στις οποίες θα προχωρήσει ο σχεδιασμός και η υλοποίηση των αναπλάσεων.
* Την ουσιαστική συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και όλων των εμπλεκομένων φορέων.
* Τη συναίνεση των ιδιοκτητών και τη διασφάλιση πόρων. Στο σημείο αυτό, χαριτολογώντας, ανέφερε ότι "ο υπουργός Οικονομικών είναι φιλοπρόοδος".
Προηγουμένως είχε πει ότι με την ημερίδα ανοίγει η δημόσια συζήτηση για τον σχεδιασμό και την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής στην Αθήνα και τον περιορισμό των αρνητικών επιπτώσεων από την πυκνή δόμηση και την έλλειψη κοινόχρηστων και δημόσιων χώρων, προσθέτοντας ότι κατά το παρελθόν υπήρξε μια περιπέτεια με τις αναπλάσεις, κάποιες προσπάθειες έμειναν ημιτελείς και τα όποια έργα ολοκληρώθηκαν ήταν λιγοστά.
Προσεκτικά βήματα στον σχεδιασμό
Η οποιαδήποτε "χειρονομία ανάπλασης" απαιτεί πολύ προσεκτικά και κατάλληλα θεσμικά βήματα στον σχεδιασμό επεσήμανε η Ρ. Κλαμπατσέα, γενική γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, αναπληρώτρια καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ. Εξήγησε ότι εκ των προτέρων πρέπει να συζητηθούν όλα τα θέματα διεξοδικά και κυρίως με την κοινωνία, ειδικά στα ζητήματα επανάχρησης, ώστε μέσω του συμμετοχικού σχεδιασμού να οδηγηθούμε σε μια ζωντανή και βιώσιμη πόλη.
Ακόμη μίλησε για τον "πλεονάζοντα οικονομικό χώρο", ορολογία που προέρχεται από τους Αγγλοσάξονες όταν ένας υποδοχέας, π.χ. λόγω αποβιομηχάνισης, απαξιώνεται και υποβαθμίζεται, αλλά περιμένει νέες χρήσεις και δραστηριότητες, περιβαλλοντικές και κοινωνικές, μέσω της διαδικασίας των αναπλάσεων, κατέληξε.
Στη συνέχεια ο υφυπουργός Γ. Δημαράς περιέγραψε τη γνωστή ασφυκτική κατάσταση στις μεγάλες πόλεις ελλείψει πρασίνου, υπερδόμησης, αλλά και μη εφαρμογής του πολεοδομικού σχεδιασμού για τη διασφάλιση κοινόχρηστων χώρων και χώρων κοινωφελών εγκαταστάσεων. Μίλησε για την ανάγκη ανασχεδιασμού με τολμηρές παρεμβάσεις λέγοντας ότι χρειάζεται "μακρόχρονο πρόγραμμα ώστε να αναπλαστούν και να ανασχεδιαστούν τα κέντρα των πόλεων αυξάνοντας (υπερδιπλασιάζοντας) το πράσινο".
Γι' αυτόν τον λόγο απαιτείται "ένα τολμηρό σχέδιο σε ελάχιστη κλίμακα οικοδομικού τετραγώνου και ευρύτερες περιοχές πολλών οικοδομικών τετραγώνων, στο οποίο θα προβλέπονται και κατεδαφίσεις κτηρίων".
Παράλληλα, όπως είπε, θα τρέχει ένα άλλο πρόγραμμα για την αποκατάσταση της στατικής αντοχής των παλαιών κτηρίων, την αισθητική αναβάθμιση στις γειτονιές της πόλης με παρεμβάσεις χαμηλού κόστους, την ανάπλαση αξιόλογων δρόμων, πλατειών και σημείων ιστορικής και πολιτισμικής αναφοράς, σε συνδυασμό με το σχέδιο ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων, την ενοποίηση ακάλυπτων χώρων και στη συνέχεια με τους κοινόχρηστους χώρους, την ανάπλαση κομβικών σημείων, όπως η περιοχή της σιδηροδρομικής εισόδου της πρωτεύουσας (σιδηροδρομικοί σταθμοί Λαρίσης - Πελοποννήσου).
Επίσης πρόσθεσε ότι για να γίνουν "τόσο τολμηρές, αλλά αναγκαίες παρεμβάσεις" χρειάζεται νέο θεσμικό πλαίσιο, ενώ περιέγραψε ως ένα από τα πιο δύσκολα ζητήματα αυτό των πολλών μικρών ιδιοκτησιών και των εξ αδιαιρέτου οικοπέδων όπου είναι αδύνατη η συμφωνία των ενδιαφερομένων προκειμένου να γίνει παρέμβαση σε κλίμακα οικοδομικού τετραγώνου. Ως κίνητρο για τους ιδιοκτήτες ανέφερε την ανταλλαγή 50% πάνω από την αντικειμενική αξία του ακινήτου.
Υποστήριξη από τον Δήμο Αθηναίων
Η αντιδήμαρχος Πρασίνου, Αστικής Πανίδας, Ανθεκτικότητας και Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή του Δήμου Αθηναίων Ελ. Μυριβήλη εξέφρασε την υποστήριξη του δήμου "στην πρωτοβουλία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τη συμπλήρωση και την αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου για τις αστικές αναπλάσεις. Αυτό γιατί αναγνωρίζει την ανάγκη απλοποίησης των διαδικασιών, τη σημασία των συνεργειών με τον δημόσιο τομέα, αλλά και με τον ιδιωτικό, και την ανάγκη λήψης άμεσων μέτρων για την ανακούφιση των αστικών υποδομών από πιέσεις όπως η κλιματική αλλαγή".
Ο πρόεδρος του ΤΕΕ Γ. Στασινός στον χαιρετισμό του ζήτησε "πρακτικές λύσεις" και όχι θεωρίες, τόσο πρακτικές, όπως κίνητρα κατεδάφισης, όχι μόνο για τους ιδιοκτήτες, αλλά και για τους κατασκευαστές... με επιπλέον συντελεστή δόμησης.
Ο προεδρεύων του πρωινού κύκλου των εργασιών της ημερίδας Κ. Μενουδάκος, επίτιμος πρόεδρος του ΣτΕ, μεταξύ άλλων παρατήρησε ότι η χώρα πάσχει στην εφαρμογή του σχεδιασμού και προειδοποίησε πως κάτι πρέπει να γίνει στη νομοθεσία ώστε τα διατηρητέα κτήρια να προστατευθούν και να μη μετατραπούν σε εγκαταλελειμμένα.
Χαρακτήρισε δε ορθό τον νόμο του 2016 για το νέο σύστημα χωρικού σχεδιασμού, λέγοντας ότι σωστά η κεντρική διοίκηση διατηρεί τις αρμοδιότητες του πολεοδομικού σχεδιασμού και αναθέτει στους δήμους την εφαρμογή του.
Από την πλευρά του ο Γ. Πολύζος, ομότιμος καθηγητής ΕΜΠ, πρόεδρος της ΕΤΑΔ, υπογράμμισε ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για αναπλάσεις και αναζωογόνηση τους πολεοδομικού συγκροτήματος της Αθήνας και η πόλη να διαχέεται προς πάσα κατεύθυνση, αφού δεν καταργούνται ούτε οι παρεκκλίσεις στην εκτός σχεδίου δόμηση, ούτε επίσης να διατηρείται η γραμμική ανάπτυξη κατά μήκος των οδικών αξόνων, ενώ επανέφερε την πρόταση για μετατροπή της Λεωφόρου Συγγρού σε αστική λεωφόρο με περιορισμό των Ι.Χ. στα δύο ρεύματα και τα υπόλοιπα να δοθούν στα δημόσια μέσα μεταφοράς.
