Live τώρα    
25°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
25 °C
22.8°C26.3°C
3 BF 32%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.6°C26.2°C
3 BF 34%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
21 °C
19.0°C24.8°C
2 BF 50%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.8°C
2 BF 65%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
24 °C
23.9°C24.5°C
2 BF 33%
Σωκράτης Φάμελλος αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας / Σ.Φάμελλος: Στοχεύουμε σε μια κοινωνία που θα μετατρέπει τα απόβλητα σε πλούτο
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Σωκράτης Φάμελλος αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας / Σ.Φάμελλος: Στοχεύουμε σε μια κοινωνία που θα μετατρέπει τα απόβλητα σε πλούτο

Μια σημαντική υστέρηση δεκαετιών με πολλαπλές επιπτώσεις στο περιβάλλον, αλλά και στην οικονομία, φιλοδοξεί να καλύψει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας με τον νόμο 4496/2017 υπό τον τίτλο "Τροποποίηση του Νόμου 2939/2001 για την εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων, προσαρμογή στην Οδηγία 2015/720, ρύθμιση θεμάτων του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης και άλλες διατάξεις", ο οποίος δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως την περασμένη Τετάρτη 8 Νοεμβρίου.

Με τις διατάξεις του επιχειρεί να βάλει την ανακύκλωση των αποβλήτων σε νέες ράγες, ώστε οι κακές επιδόσεις της χώρας να βελτιωθούν (μόλις 16% το ποσοστό της ανακύκλωσης) και να περιοριστεί δραστικά η κακή πρακτική της ταφής των απορριμμάτων, η οποία κυριαρχεί με ποσοστό 81% όταν ο αντίστοιχος μέσος όρος στις χώρες της Ε.Ε. είναι 31%.

Μεταξύ άλλων, συνδέει την απόδοση της ανακύκλωσης και διαλογής στην πηγή, αλλά και της εκτροπής των βιοαποβλήτων από την ταφή ανά δήμο με τα τέλη διαχείρισης των αποβλήτων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης αξιολόγησης συνεπειών ρυθμίσεων, που συνόδευε το νομοσχέδιο κατά την κατάθεσή του στη Βουλή και αφορά μόνον τα απόβλητα συσκευασίας, "η επίτευξη των στόχων ανακύκλωσης θα σημάνει ετήσια εξοικονόμηση για τους ΟΤΑ του αντίστοιχου τέλους ταφής, 35 ευρώ τον τόνο, ήτοι 12 εκατ. ετησίως, και του κόστους διαχείρισής τους σε μορφή σύμμεικτου απορρίμματος 80 ευρώ ανά τόνο, δηλαδή 27 εκατ. ευρώ περίπου ετησίως".

Παράλληλα εκτιμά ότι, εφόσον "επιτευχθούν οι στόχοι ανακύκλωσης και η ενίσχυση της συνεργασίας των παραγωγών με τα συστήματα συλλογικής διαχείρισης, αλλά και πρωτοβουλίες ΟΤΑ και κοινωνικών εγχειρημάτων, μπορεί μετά το 2020 να ανακυκλώνονται ετησίως 736.000 τόνοι υλικών συσκευασίας ετησίως", έναντι 395.000 το 2015.

Η "Αυγή" της Κυριακής συζητά με τον αρμόδιο αναπληρωτή υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σωκράτη Φάμελλο για το πώς οι προβλέψεις θα μεταφραστούν σε πράξεις αλλά και πώς θα γίνει η μετάβαση από την ταφή... στο σήμερα.

* Το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων για το 2020 προβλέπει δραστική μείωση των κατά κεφαλήν παραγόμενων αποβλήτων, προετοιμασία προς επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση με χωριστή συλλογή ανακυκλώσιμων - βιοαποβλήτων στο 50% του συνόλου των αστικών αποβλήτων και περιορισμό της ταφής, ως τελευταίας επιλογής, σε λιγότερο από το 30% του συνόλου των ΑΣΑ. Σήμερα οι επιδόσεις στην ανακύκλωση είναι απελπιστικά χαμηλές με κυρίαρχη μορφή διαχείρισης την ταφή. Με ποιον τρόπο θα γίνουν πράξη οι νέοι στόχοι όταν το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο για την εναλλακτική διαχείριση, που τώρα τροποποιήσατε, επί 16 χρόνια εκ του αποτελέσματος δεν “περπάτησε”;

Δεν υπήρχε πολιτική βούληση να προχωρήσει η ανακύκλωση. Ούτε για να αλλάξει η κοινωνία μας και η παραγωγή προς το καλύτερο. Αυτός είναι ο λόγος της τραγικής καθυστέρησης της χώρας. Οι προηγούμενες κυβερνήσεις υλοποίησαν πολιτικές κοντόφθαλμες και άδικες και για τον πολίτη, αλλά και για το περιβάλλον. Σε αυτήν την πολιτική επιλογή τους οφείλονται και η υποτίμηση της ανακύκλωσης, αλλά και η μη αξιοποίηση των δυνατοτήτων του θεσμικού πλαισίου (Ν. 2939/01). Το 2015, παράλληλα με τη μεγάλη πολιτική αλλαγή που έγινε στη χώρα μας υλοποιήθηκε και μια ουσιαστικά ριζοσπαστική αλλαγή στη διαχείριση στερεών αποβλήτων.

Ο νέος Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΕΣΔΑ, Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων, Ειδικό Σχέδιο Διαχείρισης Επικινδύνων Αποβλήτων, 13 Περιφερειακοί Σχεδιασμοί) αλλάζει ριζικά το μοντέλο διαχείρισης απορριμμάτων. Και το κάνει συμβατό με το κοινοτικό κεκτημένο, δίνει προτεραιότητα στην πρόληψη, στην ανακύκλωση και στην επαναχρησιμοποίηση, τροφοδοτεί την κυκλική οικονομία, στοχεύει στη μείωση του κόστους διαχείρισης και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και του περιβάλλοντος.

Σε συνέχεια του Εθνικού Σχεδιασμού ο νόμος 4496/2017 για την ανακύκλωση δίνει το απαραίτητο θεσμικό πλαίσιο και επιλύει τα σοβαρά προβλήματα του παρελθόντος. Αυξάνει τους πόρους για την ανακύκλωση, καταπολεμά την εισφοροδιαφυγή, θέτει κανόνες διαύγειας και αποτελεσματικότητας των πόρων σε όλα τα συστήματα ανακύκλωσης, που είναι αυστηρά μη κερδοσκοπικά, και πάνω από όλα δίνει κίνητρα και αντικίνητρα στην Αυτοδιοίκηση. Επιβεβαιώνει μία πάγια θέση μας, ότι η διαχείριση των απορριμμάτων είναι ουσιαστική πολιτική αρμοδιότητα των δήμων.

Οι κυβερνήσεις Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ επέλεξαν τον μονόδρομο της ταφής. Αρχικά τις χωματερές, για τις οποίες σήμερα πληρώνουμε υπέρογκα πρόστιμα 45,5 εκατ. ευρώ, και στη συνέχεια τους ΧΥΤΑ. Πάλι, όμως, δεν έλειψαν τα προβλήματα πλημμελούς ελέγχου και ελλιπούς προστασίας του περιβάλλοντος, ενώ ποτέ δεν αναβαθμίστηκε η λειτουργία των δήμων και των τοπικών κοινωνιών.

Για δεκαετίες η διαχείριση των απορριμμάτων στους ΟΤΑ σημαίνει οδηγοί απορριμματοφόρων και εργάτες καθαριότητας. Ούτε σχεδιασμός, ούτε πληροφόρηση, ούτε βελτιστοποίηση, ούτε καινοτομία. Η ανακύκλωση ξεκίνησε δειλά και συντηρητικά, ως κοινοτική υποχρέωση, στόχευσε σε υλικά με αξία όπως το χαρτί - χαρτόνι συσκευασίας, αλλά είχε σοβαρά προβλήματα. Εισφοροδιαφυγή, αθέμιτος ανταγωνισμός, έλλειψη κινήτρων, αδυναμία εφαρμογής κανονισμών καθαριότητας και συμπληρωματικών, ρόλος ως προς την ταφή.

Με βάση την Οδηγία της Ε.Ε. 98 του 2008 έπρεπε να αλλάξουμε δρόμο. Χρειαζόμασταν νέο εθνικό σχέδιο από το 2011. Όμως η πολιτική ηγεσία επέλεξε εκείνη την περίοδο την υλοποίηση έργων απορριμμάτων από τον ιδιωτικό τομέα, πολλών ΣΔΙΤ, με εργοστάσια μεγαλύτερα από τα αναγκαία, υπερδιαστασιολογημένα, σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές Οδηγίες και με σημαντικό χρηματοοικονομικό και μη παραγωγικό κόστος.

Η δική μας στρατηγική είναι ακριβώς το αντίθετο: Αξιοποίηση των πόρων υπέρ των της κοινωνίας, μείωση του κόστους διαχείρισης, ανάπτυξη της ανακύκλωσης και της διαλογής στην πηγή, αναβάθμιση των δήμων, διαλογή και χωριστή επεξεργασία του οργανικού κλάσματος (βιοαπόβλητα), ρεαλιστική κλίμακα των μονάδων επεξεργασίας και ανάκτησης, ενθάρρυνση της κοινωνικής συμμετοχής, κατασκευή της πλειονότητας των έργων ως δημόσια από τους ΟΤΑ.

Ο Εθνικός Σχεδιασμός έχει φιλόδοξους στόχους, συμφωνώ. Αλλά έχει σωστή ιεράρχηση, δίνει προτεραιότητα στη μείωση απορριμμάτων και στην ανακύκλωση, δίνει ρόλο στην κοινωνία και είναι και συμβατός με το κοινοτικό κεκτημένο. Ζητάμε από την κοινωνία να ανατρέψει την καθυστέρηση χρόνων και να στοχεύσουμε σε μία οικονομία και μία κοινωνία με μηδενικά απόβλητα, μία κοινωνία που θα μετατρέπει τα απόβλητα σε πόρους προάγοντας την έννοια της κυκλικής οικονομίας στην πράξη.

* Με τον νέο νόμο πώς θα επιστρέψει πάλι στην κοινωνία το τέλος ανακύκλωσης, το οποίο προπληρώνει ο πολίτης, καθώς είναι ενσωματωμένο στην τιμή των προϊόντων;

Το τέλος ανακύκλωσης, που είναι μέσα σε όλα τα προϊόντα, οφείλει να επιστρέψει ολόκληρο στους πολίτες γιατί είναι «κοινωνικός πόρος». Και αυτό θα γίνει με πολλούς τρόπους, αλλά κύρια με μείωση του κόστους διαχείρισης απορριμμάτων στους δήμους. Και ο πόρος αυτός θα αυξηθεί εφόσον καταπολεμάται η εισφοροδιαφυγή και αυξάνεται η υποχρεωτική αξιοποίηση των εσόδων των συστημάτων ανακύκλωσης.

Τα συστήματα ανακύκλωσης θα χρηματοδοτούν τα μέσα και τον εξοπλισμό της ανακύκλωσης σε κάθε δήμο για να έχουμε βελτίωση και της ποσότητας και της ποιότητας, αλλά και του κόστους συλλογής. Με βάση το τοπικό σχέδιο του κάθε δήμου, με το οποίο θα κρίνεται και η απόδοση του δήμου.

Επίσης οι δήμοι έχουν τη δυνατότητα -για πρώτη φορά με τον Νόμο 4483/2017, άρθρο 134- πώλησης των ανακυκλώσιμων υλικών, ώστε να μειωθούν τα ανταποδοτικά τέλη. Αλλά και συνεργασίας με τον κλάδο της κοινωνικής οικονομίας, ενεργοποιώντας τη συμμετοχή των πολιτών. Ο πόρος της ανακύκλωσης θα στηρίξει την εκτεταμένη διαλογή στην πηγή, η οποία μπορεί να μειώσει άμεσα το κόστος διαχείρισης απορριμμάτων.

* Τα τέλη διαχείρισης των αστικών αποβλήτων (κόστος ταφής, μεταφόρτωσης, επεξεργασίας) των ΟΤΑ συνδέονται με την απόδοση της διαλογής στην πηγή, την εκτροπή των οργανικών αποβλήτων από την υγειονομική ταφή, τη συλλογή αποβλήτων συσκευασιών ανά κάτοικο κ.ά. Ποια θα είναι τα οφέλη από αυτήν τη σύνδεση;

Είναι απλό. Με τη διαλογή στην πηγή των ανακυκλώσιμων και των οργανικών (φαγητά και πράσινα, κλαδέματα κ.λπ.) οι δήμοι θα διαθέτουν στα εργοστάσια επεξεργασίας και στην ταφή κάτω από το 50% των παραγόμενων απορριμμάτων. Εφόσον έχουμε ήδη θεσπίσει την πληρωμή από τους δήμους με βάση την ποσότητα των διατιθέμενων απορριμμάτων, αυτόματα το κόστος των ΟΤΑ και στην αποκομιδή αλλά και στη διάθεση θα μειωθεί αναλογικά.

Ήδη στην Αττική υπάρχουν ΟΤΑ που έχουν μειώσει κατά 1/3 το κόστος διάθεσης εφαρμόζοντας πιλοτικά χωριστή διαλογή οργανικού κλάσματος, δηλαδή υπολειμμάτων τροφών και πρασίνων. Η εξάπλωση του «καφέ» κάδου στο σύνολο των δήμων και η παραγωγή εδαφοβελτιωτικού, μαζί με την ανακύκλωση θα έχει άμεση αντανάκλαση στα ανταποδοτικά τέλη καθαριότητας και στην αποσυμφόρηση των ΧΥΤΑ. Επίσης η δυνατότητα πώλησης ή επιδότησης πιο καθαρών ρευμάτων υλικών που συλλέγονται ξεχωριστά, π.χ. στα πράσινα σημεία, θα φέρει έσοδα στους δήμους.

Χρηματοδότηση 1,1 δισ. ευρώ για τους ΟΤΑ

* “Η ενίσχυση της ανακύκλωσης στηρίζει και στηρίζεται στην Πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση, η οποία έχει την αποκλειστική ευθύνη μέσω της εφαρμογής των τοπικών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων” λέτε συχνά. Με τι εργαλεία οικονομικά και θεσμικά προικοδοτούνται οι δήμοι για να “τρέξουν” την ανακύκλωση αφενός και αφετέρου οι “παραβάτες” πώς θα αντιμετωπίζονται, δεδομένου ότι για το αίσχος των χωματερών, μετά τις ευρωκαταδίκες, μέχρι τώρα το χρηματικό πρόστιμο αγγίζει τα 45,5 εκατ. ευρώ όπως είπατε;

Η προβλεπόμενη χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ για τους δήμους και τους φορείς τους αγγίζει τα 1,1 δισ. ευρώ. Σε αυτούς τους πόρους περιλαμβάνονται χρηματοδοτήσεις για επικαιροποίηση τοπικών σχεδίων, για καφέ κάδους και για απορριμματοφόρα οργανικού, για αποκατάσταση χωματερών, για έργα επεξεργασίας απορριμμάτων και για μονάδες παραγωγής εδαφοβελτιωτικών.

Επίσης οι πόροι των συστημάτων ανακύκλωσης έως το 2020, μαζί με την εισφοροδιαφυγή και την αξιοποίηση των αποθεματικών, υπερβαίνουν τα 300 εκατ. ευρώ και δεν υπολογίζεται η ιδιωτική χρηματοδότηση του κλάδου της περιβαλλοντικής βιομηχανίας που σε ορισμένες περιπτώσεις αξιοποιείται. Θεσμικά εργαλεία δόθηκαν ήδη πολλά: το θεσμικό πλαίσιο των πράσινων σημείων, ο νόμος της ανακύκλωσης, η δυνατότητα εμπορίας των ανακυκλώσιμων υλικών, του κόμποστ και της ενέργειας από την επεξεργασία αποβλήτων κ.ά.

Ετοιμάζεται επίσης νόμος για τις αρμοδιότητες δήμων και φορέων διαχείρισης και δέσμη μέτρων προώθησης της κυκλικής οικονομίας. Να σημειώσω όμως δύο επιπρόσθετα οφέλη:

α) Η ανάπτυξη της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας και της κοινωνικής οικονομίας, ιδιαίτερα στους τομείς της προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση, επισκευών, επιδιορθώσεων.

β) Η δημιουργία νέων επαγγελμάτων, από νέους επιστήμονες, σε νέα υλικά και προϊόντα, που θα υποστηρίξουν παραγωγικά την εν λόγω αναπτυξιακή μετάβαση και μεγέθυνση της εθνικής οικονομίας.

Εξάλλου για τους δήμους με κακές επιδόσεις στη διαλογή, στην πηγή και την ανακύκλωση προβλέπονται αντικίνητρα, π.χ. αύξηση του κόστους διαχείρισης των απορριμμάτων, που ελπίζω ότι θα τροφοδοτήσει ένα υγιή συναγωνισμό μεταξύ των δήμων.

Τήνος, Μύκονος, Σπάρτη

* Έχετε εικόνα μέσω των τοπικών σχεδίων, αν και ποιοι ΟΤΑ ενδιαφέρονται να οργανώσουν τα δικά τους συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης ή σε συνεργασία με φορείς κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας;

Ήδη εφαρμόζονται τέτοιες συνεργασίες σε δήμους (Τήνος, Μύκονος, Σπάρτη), ενώ υπάρχει προθυμία και διερεύνηση από πλευράς πολλών δήμων. Με την εφαρμογή του νέου θεσμικού πλαισίου θα εκδηλωθούν περαιτέρω πρωτοβουλίες τους επόμενους μήνες, εφόσον τώρα το θεσμικό πλαίσιο δίνει τη δυνατότητα και απελευθερώνει όλες τις μορφές συνεργασίας και αξιοποίησης των πόρων της ανακύκλωσης

Η ανακύκλωση απαιτεί αλλαγή στάσης όλων μας

* Το εγνωσμένο κενό ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών για τα θέματα ανακύκλωσης, επανάχρησης των υλικών κ.λπ. πώς θα καλυφθεί;

Είναι ξεκάθαρο ότι προτεραιότητα θα δοθεί στην περιβαλλοντική εκπαίδευση και στην ευαισθητοποίηση της κοινωνίας. Χρειαζόμαστε ενεργούς πολίτες που να προστατεύουν την υγεία τους, το περιβάλλον και το μέλλον του τόπου μας. Προφανώς και έχει ευθύνη πλέον ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης, τα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης, αλλά και όλη η κοινωνία να ενεργοποιήσουμε όλες τις δυνατότητες πληροφόρησης. Η ανακύκλωση απαιτεί αλλαγή στάσης όλων μας. Υλοποιούμε ήδη ένα μεγάλο πρόγραμμα κατάρτισης πρώτα των ΟΤΑ (αιρετών και εργαζομένων), που θα επεκταθεί το 2018.

Πάντως ήδη έχουμε αναρτήσει στην ιστοσελίδα του υπουργείου οδηγούς και εγχειρίδια για τη διαλογή στην πηγή βιοαποβλήτων, για τη λειτουργία μονάδων δημοτικής κομποστοποίησης, για τις προδιαγραφές λειτουργίας τους κ.λπ.

* Ο Εθνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης αναλαμβάνει νέες και σημαντικές αρμοδιότητες (ελεγκτικές, επιβολής προστίμων κ.λπ.). Πώς θα αντεπεξέλθει με τη σημερινή υποστελέχωσή του;

Το οργανόγραμμα του ΕΟΑΝ ενισχύθηκε φανερά στον νέο νόμο. Μαζί με αρμοδιότητες και ειδικές διευθύνσεις για τον ελεγκτικό του ρόλο και τη συνεργασία με τους ΟΤΑ. Η στελέχωσή του θα στηριχτεί στην αξιοποίηση της κινητικότητας και των προσλήψεων, με ΑΣΕΠ φυσικά. Είναι επιλογή μας η ενίσχυση της ανακύκλωσης, και άρα και του οργανισμού της. Και αυτό θα γίνει με την προβλεπόμενη από τον νόμο στελέχωση, με ικανή και επαρκή διοίκηση, με πολιτική βούληση, όραμα και πλήρη διαφάνεια και έλεγχο.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL