Τουλάχιστον τέσσερις χρηματοδοτούμενες δράσεις αναμένεται να προκηρυχθούν έως το τέλος του καλοκαιριού, ενώ συνεχίζεται εντατικά η προετοιμασία για τα επόμενα μέτρα, στο πλαίσιο του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) 2014-2020, που αποτελεί το κατεξοχήν εργαλείο στήριξης των παραγωγών και του εισοδήματός τους, αλλά και της υπαίθρου, με αναπτυξιακή κατεύθυνση.
Στόχος και στοίχημα για το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων είναι έως το τέλος του 2017 να έχει προκηρυχθεί ο κύριος όγκος των μέτρων του ΠΑΑ, συνολικής δημόσιας δαπάνης περίπου 6 δισ. (σε 4,2 δισ. ανέρχεται η συμμετοχή της Ε.Ε.).
Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις, κατά τη διετία 2016-2017 οι πληρωμές του νέου ΠΑΑ θα φτάσουν το 1,5 δισ. δημόσια δαπάνη, δηλαδή 25% του προγράμματος, ενώ αν προστεθεί και η επίδοση του 2015 (η καλύτερη της προηγούμενης περιόδου 2007-2013) θα έχουμε πληρωμές που θα φτάνουν στα 2,2 δισ. ευρώ (δημόσια δαπάνη).
Με βάση δε το αισιόδοξο σενάριο υπολογίζεται ότι για το 2017 η απορρόφηση θα ξεπεράσει τα 900 εκατ. ευρώ.
“Έρχονται” έως το τέλος του καλοκαιριού
Ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Β. Αποστόλου κατά τις περιοδείες του ανά την Ελλάδα έχει αναγγείλει ότι στα μέτρα που θα προκηρυχθούν άμεσα, έως τον Σεπτέμβριο, περιλαμβάνονται και αυτά των σχεδίων βελτίωσης, των γεωργικών συμβούλων και της κάλυψης ζημιών, των ομάδων παραγωγών, ενώ εκτιμάται ότι θα “ανοίξουν” και τα προγράμματα Leader.
Πιο συγκεκριμένα:
- Σχέδια Βελτίωσης. Στόχος είναι ακόμη και έως το τέλος Ιουλίου να προκηρυχθεί το μέτρο που ως γνωστόν αποτελεί τη ναυαρχίδα στις δράσεις του ΠΑΑ, με στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και όλων των τύπων γεωργίας, καθώς και την ορθολογική χρήση των υδατικών πόρων και της ενέργειας.
Ήδη προδημοσιεύθηκαν οι δύο δράσεις για: υλοποίηση επενδύσεων που συμβάλλουν στην ανταγωνιστικότητα της εκμετάλλευσης και υλοποίηση επενδύσεων που συμβάλλουν στη χρήση ΑΠΕ καθώς και στην προστασία του περιβάλλοντος, συνολικού προϋπολογισμού 256 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, ολοκληρώνεται το σχέδιο της υπουργικής απόφασης. Η προκήρυξη θα γίνει μετά την ολοκλήρωση της αξιολόγησης των νέων γεωργών, ώστε να δοθεί και σε αυτούς η δυνατότητα υλοποίησης επενδύσεων με συγχρηματοδότηση.
- Ομάδες Παραγωγών. Μέχρι το τέλος Ιουλίου αναμένεται να προκηρυχθεί το μέτρο, ενωσιακής συμμετοχής 25 εκατ. ευρώ, που ενισχύει τις λειτουργικές δαπάνες συλλογικών σχημάτων, τα οποία συστήνονται για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του πρωτογενή τομέα. Το θεσμικό πλαίσιο είναι έτοιμο, ενώ άμεσα με διευκρινιστική τροπολογία ξεμπλοκάρει και η διαδικασία αναγνώρισης ομάδων - οργανώσεων παραγωγών στο σύστημα.
- Στήριξη για την τοπική ανάπτυξη μέσω Leader με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων (CLLD), συνολικής ενωσιακής συμμετοχής 400.000.000 ευρώ. Το αργότερο έως το τέλος του καλοκαιριού με αρχές φθινοπώρου αναμένεται να έχει προκηρυχθεί η δράση για δημόσια και ιδιωτικά έργα.
- Μείωση της ρύπανσης νερού από γεωργική δραστηριότητα (νιτρορύπανση). Προς το τέλος του καλοκαιριού - αρχές φθινοπώρου αναμένεται η προκήρυξη του υπομέτρου, με πρώτο έτος εφαρμογής 2018.
Εξάλλου, προς το τέλος του έτους τοποθετείται η προκήρυξη του μέτρου των Γεωργικών Συμβούλων, μέσω του οποίου θα δημιουργηθούν τουλάχιστον 300 δομές σε όλη τη χώρα και θα απασχοληθούν πάνω από 1.000 γεωτεχνικοί. Το θεσμικό πλαίσιο του συστήματος των γεωργικών συμβούλων είναι σε ένα καλό στάδιο ωριμότητας, αναμένεται μέσα στον Ιούλιο να “κλείσει”, ενώ παράλληλα ετοιμάζεται και το μέτρο.
Τρέχουσες διαδικασίες
Σε σχέση με τη δράση για τους νέους γεωργούς, μετά τις εντάξεις αναμένεται ότι μέχρι τα τέλη Ιουλίου θα έχει πληρωθεί το 70%, που σημαίνει περίπου 170 εκατ. από τον συνολικό προϋπολογισμό και αναμένεται νέα προκήρυξη του μέτρου, ίσως και εντός του Αυγούστου. Θα υπάρξει επαναπροκήρυξη του μέτρου σε Ήπειρο, Αττική, Ιόνιο, με μείωση του ποσοστού της βάσης στο 40% για τις περιφέρειες που είχαν υποεκτέλεση στο μέτρο (στη νέα προκήρυξη).
Επίσης αναμένεται έως το τέλος του έτους να δοθεί και η προκαταβολή για το μέτρο της βιολογικής γεωργίας, με στόχο να φτάσει στο 70%. Έχουν ήδη ενταχθεί 11.377 δικαιούχοι και ο συνολικός προϋπολογισμός θα είναι στα 223 εκατ. ευρώ.
Πρέπει να επισημανθεί ότι το θεσμικό πλαίσιο των περισσότερων μέτρων είναι αν όχι στο 100% σε υψηλό βαθμό προετοιμασίας, ενώ το 50% των μέτρων της αλιείας είναι έτοιμο με κοινές υπουργικές αποφάσεις.
“Ανοιχτά” προγράμματα
Σημειώνεται ότι αυτήν τη στιγμή τρεις προσκλήσεις είναι ανοιχτές για αιτήσεις, δύο εκ των οποίων αποτελούν σημαντικές δράσεις στήριξης επενδύσεων:
1. Μεταποίηση, εμπορία ή και ανάπτυξη γεωργικών προϊόντων με τελικό προϊόν γεωργικό, δημόσιας δαπάνης 120.000.000 ευρώ. Η υποβολή των ηλεκτρονικών αιτήσεων στήριξης και φακέλων υποψηφιότητας έχει ξεκινήσει από τις 16.5.2017 και λήγει στις 18.8.2017.
2. Μεταποίηση, εμπορία ή και ανάπτυξη γεωργικών προϊόντων με τελικό προϊόν μη γεωργικό, δημόσιας δαπάνης 30.000.000 ευρώ. Η υποβολή της ηλεκτρονικής αίτησης στήριξης πραγματοποιείται κατά το διάστημα από 13.7.2017 έως 12.10.2017, με δυνατότητα οριστικοποίησης από 20.7.2017.
3. Εφαρμογή της μεθόδου σεξουαλικής σύγχυσης των μικρολεπιδόπτερων (“κομφούζιο”), που αφορά παραγωγούς ροδάκινων, βερίκοκων και νεκταρινιών, δημόσιας δαπάνης 15.000.000 ευρώ.
Η υποβολή αιτήσεων στήριξης πραγματοποιείται από 3.7.2017 έως 24.7.2017.
Επισημαίνεται ότι στο μέτρο της μεταποίησης υπήρξε υποβολή και οριστικοποίηση μέσα στην πρώτη μόνο εβδομάδα 27 επενδυτικών σχεδίων, ύψους άνω των 50 εκατ. ευρώ, δηλαδή έτοιμα επενδυτικά σχέδια για τα οποία αναμένεται να κατατεθούν αιτήματα πληρωμής, ενώ έχουν υποβληθεί τουλάχιστον άλλες 100 αιτήσεις που δεν έχουν οριστικοποιηθεί.
Χρηματοδοτικά εργαλεία
Παράλληλα, εκπονείται σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων μελέτη για την εκ των προτέρων εκτίμηση εφαρμογής χρηματοδοτικών εργαλείων -κανονιστική υποχρέωση που απορρέει από το ΠΑΑ- η οποία και θα αποτελέσει το μέσο για την επιλογή χρηματοδοτικών εργαλείων που θα χρηματοδοτηθούν. Αναμένεται να ολοκληρωθεί στο δεύτερο εξάμηνο του έτους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχει η δυνατότητα να πάμε από το 3% μέχρι το 7% των πόρων του Προγράμματος για τη δημιουργία ενός ταμείου ώστε να υπηρετηθούν οι συγκεκριμένοι στόχοι της δημιουργίας της απαραίτητης ρευστότητας και της στήριξης της ιδιωτικής συμμετοχής. Αυτός είναι ο σχεδιασμός του υπουργείου στη βάση του οποίου γίνονται οι σχετικές συζητήσεις, αλλά πλέον και υπό το πρίσμα της πρόσφατης συμφωνίας που προβλέπει τη δημιουργία της Αναπτυξιακής Τράπεζας.
Μία ακόμη ενδιαφέρουσα εξέλιξη-πρόκληση σε επίπεδο Κομισιόν καθώς και της πρότασης Omnibus (διαδικασία απλούστευσης της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής με τεχνικές βελτιώσεις στους τέσσερις κανονισμούς της) αφορά την πρόβλεψη να δίνεται η δυνατότητα στους πόρους του ταμείου που θα συγκροτηθεί να “ξεπεράσουν” τη χρηματοδότηση μέτρων του ΠΑΑ. Αυτό σημαίνει ότι το χρηματοδοτικό εργαλείο που θα δημιουργηθεί, με το οποίο θα γίνει και μόχλευση, θα μπορεί να παίξει και τον ρόλο μιας ευρύτερης χρηματοδότησης αναγκών του αγροτικού τομέα, δηλαδή δεν θα είναι αποκλειστικά συνδεδεμένο με τα μέτρα του ΠΑΑ.
- Αξίζει τέλος να σημειωθεί ότι σε 1,7 δισ. ευρώ ανέρχεται το σύνολο της δημόσιας δαπάνης των μέτρων του νέου ΠΑΑ που έχουν προκηρυχθεί, ήτοι 28% του Προγράμματος, ενώ οι προσκλήσεις νέων μέτρων και οι ανειλημμένες υποχρεώσεις έφτασαν στα 3 δισ. ευρώ, δηλαδή στο 50% της δημόσιας δαπάνης, σε μόλις 18 μήνες από την έγκριση του ΠΑΑ 2014-2020.
Σε σχέση με την απορρόφηση, η επίδοση του 2016 κατατάσσει τη χώρα μας στη 17η θέση επί 28 κρατών-μελών, ήτοι απορρόφηση 12,53%, ξεπερνώντας χώρες που είχαν ξεκινήσει ένα χρόνο νωρίτερα. Μαζί, δε, με την προκαταβολή του προγράμματος, ύψους 188,7 εκατ. ευρώ, στη χώρα έχουν εισρεύσει κοινοτικοί πόροι που αντιστοιχούν σε απορρόφηση 17,6%.
