Την ανάγκη βελτιώσεων στην εφαρμογή του «πρασινίσματος» των άμεσων ενισχύσεων, στην κατεύθυνση της απλοποίησης, επισημαίνει η Κομισιόν έπειτα από έναν χρόνο εφαρμογής της νέας πολιτικής, στο πλαίσιο της ΚΑΠ, και παρά το ότι η πρώτη αποτίμηση είναι ανεπαρκής και ελλιπής σε επίπεδο στοιχείων και μετρήσιμων επιπτώσεων και ωφελειών.
Υπενθυμίζεται ότι πρόκειται για υποχρεωτικό μέτρο, προκειμένου οι αγρότες της Ε.Ε. να εισπράξουν το 30% των άμεσων ενισχύσεων («πράσινες» άμεσες ενισχύσεις ή «πρασίνισμα»), που προβλέπει την τήρηση προκαθορισμένων πρακτικών (διαφοροποίηση καλλιεργειών, Περιοχές Οικολογικής Εστίασης –EFA-, μόνιμοι βοσκότοποι), οι οποίες είναι επωφελείς για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή.
Με βάση τα στοιχεία που δημοσιοποίησε πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μετά την προκαταρκτική αξιολόγηση του σχήματος των «πράσινων» άμεσων ενισχύσεων, δηλαδή του πρώτου χρόνου εφαρμογής τους από τα κράτη-μέλη, προκύπτουν κυρίως ενδείξεις για τη δυναμική και τις προοπτικές αυτής της κατά βάση πολιτικής επιλογής της Ε.Ε.
Όπως επισημαίνεται, ο πραγματικός αντίκτυπος του «πρασινίσματος» σε όρους αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας στην επίτευξη περιβαλλοντικών και κλιματικών ωφελειών είναι δύσκολο να εκτιμηθεί μόνο έπειτα από έναν χρόνο εφαρμογής και χωρίς να υπάρχουν διαθέσιμες νέες πληροφορίες για την κατάσταση των φυσικών πόρων.
Ωστόσο, ο αρμόδιος Επίτροπος Φιλ Χόγκαν δήλωσε ότι «Το πρασίνισμα δουλεύει, αλλά μπορεί να βελτιωθεί ώστε να δουλέψει καλύτερα και να αποφέρει περισσότερα». Αναφέρθηκε, ειδικότερα, στην ανάγκη για απλοποίηση των κανόνων και ήδη, όπως ανακοίνωσε, έχει ζητήσει από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Επιτροπής να επεξεργαστούν και να καταθέσουν προτάσεις απλοποίησης για βήματα που μπορούν να γίνουν άμεσα και πιθανότατα να βρίσκονται σε εφαρμογή για τις πληρωμές του επόμενου έτους. Κάτι τέτοιο, πάντως, διευκρίνισε, δεν προδικάζει μια ευρύτερη αξιολόγηση του περιβαλλοντικού αντίκτυπου του σχήματος όπως έχει προγραμματιστεί μέχρι το τέλος του 2017.
Αλλαγές (πλαίσιο)
Σύμφωνα με την αξιολόγηση, εντοπίστηκαν αδυναμίες που εμποδίζουν την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων του «πρασινίσματος». Θα πρέπει να εξεταστεί η βελτίωσή του ειδικότερα ως προς την απλοποίησή του αλλά και σε σχέση με τη συνολική συνοχή και τη συνέργεια των περιβαλλοντικών εργαλείων της ΚΑΠ καθώς και των ευρύτερων περιβαλλοντικών πολιτικών. Κάτι τέτοιο, αναφέρεται, μπορεί να παράσχει επιπλέον ευελιξία σε επίπεδο αγροκτήματος, να αυξήσει την περιβαλλοντική επίδοση και μακροπρόθεσμα να επεκταθεί περαιτέρω η περιοχή κάλυψης (κυρίως στις μόνιμες καλλιέργειες).
Πολλά από τα θέματα αυτά, επισημαίνεται, μπορούν να αντιμετωπιστούν με κανονιστικές αλλαγές στη δευτερογενή νομοθεσία και σχετίζονται κυρίως με αυτούς που βοηθούν στην εξυπηρέτηση της εφαρμογής των «πράσινων» άμεσων ενισχύσεων από τους αγρότες και τις εθνικές κεντρικές διοικήσεις, από την άποψη της αύξησης της δεκτικότητάς τους και της διασφάλισης της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας που συνδέεται με τους περιβαλλοντικούς σκοπούς.
Συγκεκριμένα, στα σημεία που χρήζουν βελτίωσης και απλοποίησης περιλαμβάνονται τα εξής:
- Καλύτερος προσδιορισμός ή αποσαφήνιση του τι απαιτείται από τους αγρότες και τις εθνικές κεντρικές διοικήσεις, ιδιαίτερα σε σχέση με τα χαρακτηριστικά των περιοχών.
- Εξάλειψη ορισμένων επιβαρυντικών τεχνικών απαιτήσεων, χωρίς μείωση των περιβαλλοντικών ωφελειών.
- Παροχή πιο ευέλικτων ή εναλλακτικών επιλογών, όπου αυτή αυξάνει τα περιβαλλοντικά και κλιματικά οφέλη του «πρασινίσματος».
- Επιπρόσθετη εναρμόνιση κάποιων απαιτήσεων και όρων.
Στα συμπεράσματα της αξιολόγησης της Κομισιόν αναφέρεται ότι η εφαρμογή του «πρασινίσματος» είχε περιορισμένο αντίκτυπο όχι μόνο στα επίπεδα παραγωγής και στις αγορές αλλά και στο πλαίσιο των όρων ίσου ανταγωνισμού μεταξύ των αγροτών σε όλα τα κράτη-μέλη. Πάντως, σημειώνεται, υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις στις οποίες οι αγρότες αντιμετωπίζουν διαφορετικούς κανόνες, π.χ. στη χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων σε κάποιες παραγωγικές Περιοχές Οικολογικής Εστίασης.
Στις γενικές διαπιστώσεις επισημαίνεται ότι στις περισσότερες αγροτικές περιοχές της Ε.Ε. (72%) εφαρμόζεται τουλάχιστον μια «πράσινη» υποχρέωση – που αντιστοιχεί σε 2,5 εκατ. αγρότες (36% του συνολικού αριθμού των δικαιούχων άμεσων ενισχύσεων). Σε επίπεδο Ε.Ε., το 75% της συνολικής καλλιεργήσιμης γης υπόκειται στην απαίτηση της διαφοροποίησης καλλιεργειών, στο 68% εφαρμόζονται οι Περιοχές Οικολογικής Εστίασης (14% της καλλιεργήσιμης γης έχει δηλωθεί ως τέτοια περιοχή). Γενικότερα, οι περισσότεροι αγρότες έχουν επιλέξει να εκπληρώσουν την υποχρέωση των Περιοχών Οικολογικής Εστίασης δηλώνοντας παραγωγικές σχετικές περιοχές (καλλιέργειες με καθορισμό αζώτου, γη σε αγρανάπαυση και ενδιάμεσες/δευτερεύουσες καλλιέργειες).
