Live τώρα    
17°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
14.5°C18.7°C
2 BF 61%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
12.4°C18.0°C
1 BF 66%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
13.7°C16.0°C
2 BF 65%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
14.3°C18.0°C
0 BF 57%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
15.7°C15.7°C
1 BF 69%
Η ατζέντα της οικονομίας, η ρευστότητα και οι εκλογές
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Η ατζέντα της οικονομίας, η ρευστότητα και οι εκλογές

Η υφιστάμενη κρίση και η επερχόμενη επιδείνωσή της, με κύρια αναφορά στη ρευστότητα και στο ασφαλιστικό σύστημα, εγείρουν καίρια και κύρια ζητήματα πολιτικών επιλογών και αναπόφευκτων εξελίξεων. Κυριαρχούν δε ζητήματα όπως η αντιμετώπιση των λεγόμενων «κόκκινων δανείων», δηλαδή των ληξιπρόθεσμων οφειλών στο ελληνικό πιστωτικό σύστημα, καθώς και η αντιμετώπιση της απόκρημνης κατάστασης των Ασφαλιστικών Ταμείων. Ταυτοχρόνως, τίθεται το ζήτημα της εν γένει ρευστότητας στην οικονομία. Υπ' όψιν δε ότι η κρίση στο χρηματοπιστωτικό σύστημα επιδεινώνεται και μόνο από την αύξηση, κάθε μήνα, των μη εξυπηρετούμενων ληξιπρόθεσμων οφειλών που εγγίζουν το 1 δισ. ευρώ. Η ζοφερή δε αυτή κατάσταση προσδιορίζεται και από τα παρακάτω δεδομένα:

Η επιδείνωση της κρίσης

1) Στις 29 Ιουνίου 2014, στη Βασιλεία της Ελβετίας, η «Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών» (BIS), στην οποία εκπροσωπούνται η Αμερικανική Fed και η ΕΚΤ, διά του Διοικητικού της Συμβουλίου, δεν απέφυγε να προειδοποιήσει για νέα παγκόσμια οικονομική κρίση.1 Αυτή η προειδοποίηση συμπίπτει και με το ότι το διεθνές οικονομικό περιβάλλον οξύνεται από τις διεθνείς εστίες πολεμικών και κυρίως εμφυλιακών αναμετρήσεων. Ως εκ τούτου, η όλη διεθνής κατάσταση συνιστά δυσμενή προϋπόθεση για μια σταθερή οικονομική ανάπτυξη σε χώρες που μαστίζονται από ύφεση και λιτότητα και κυρίως από ανθρωπιστική κρίση, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα. Εξ ου λόγου και η Black Rock επεσήμανε την οριακή οικονομική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η Ελλάδα, με ευθύνη ασφαλώς της παρούσας συγκυβέρνησης.

2) Η βίαιη απομόχλευση (deleverage) της ελληνικής οικονομίας, που αφορά διακοπή ή δραστικό περιορισμό των πιστώσεων, οδήγησε σε υπερχρέωση τις οικονομικές μονάδες και σε πρωτοφανή ανεργία τον ιδιωτικό τομέα, που εγγίζει το 30% του ενεργού πληθυσμού της χώρας. Επίσης, το 30% των επιχειρήσεων (75.600) διέκοψαν οριστικά τη δραστηριότητά τους, ενώ 350.000 μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι ήδη υπερήμερες σε βάρος του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Ταυτοχρόνως, το βιομηχανικό προϊόν είναι κατά 27% χαμηλότερο, με έτος βάσης το 2005, σε βάρος του ισοζυγίου των εξωτερικών πληρωμών.

3) Οι ελληνικές τράπεζες, που ήδη έχουν ενισχυθεί με 40 δισ. ευρώ, με χρέος του ελληνικού λαού, το τελευταίο δίμηνο άντλησαν και άλλα 8,3 δισ. ευρώ. Συνεπώς και εδώ στενεύουν οριακά τα πράγματα. Ξορκίζεται δε η ακραία περίπτωση να υπάρξει προσφυγή στην υποχρεωτική εσωτερική διάσωση (bail in) εάν τα πράγματα δραματοποιηθούν περαιτέρω. Τούτη όμως η ζοφερή κατάσταση απαιτεί άμεση αντιμετώπιση!

4) Η αντιμετώπιση ειδικά της παρούσας κρίσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος είναι ασυμβίβαστη με τις ιδεολογικοπολιτικές αγκυλώσεις του νεοφιλελευθερισμού. Η πολιτική εκπροσώπηση που «κυβερνά» τη χώρα διέπεται από τη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία και πάντως υπηρετεί το σύστημα της οικονομικής ολιγαρχίας. Όμως το χρηματοπιστωτικό σύστημα εντάσσεται στις πρόνοιες και τις αξιώσεις εποπτικού ελέγχου και παρέμβασης του κράτους - πράγματα ασυμβίβαστα με την κρατούσα ιδεολογία της συγκυβέρνησης. Ωστόσο, η παρεμβατική πολιτική επί του χρηματοπιστωτικού συστήματος, αν και «αγνοείται επιτηδείως», είναι θεσμοθετημένη ακόμη και στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ενωσιακού Δικαίου. Υπ' όψιν δε ότι:

Το Δημόσιο Τραπεζικό Δίκαιο

Το Τραπεζικό Δίκαιο υποδιαιρείται σε δύο σημαντικούς κλάδους: α) στο Δημόσιο Τραπεζικό Δίκαιο και β) στο Ιδιωτικό Τραπεζικό Δίκαιο.2 Με αυστηρούς δε κανόνες έχει θεσμοθετηθεί προληπτική ρυθμιστική παρέμβαση και εποπτεία στο ευρωσύστημα. Λειτουργούν δε:

α) Η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών - «European Banking Authority», «ΕΒΑ»3

β) Η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών - «European Securities and Markets Authority», «ESMA»4

γ) Η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων - «European Insurance and Occupational Pensions Authority», «ΕΙΟΡΑ»5

δ) Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστημικού Κινδύνου - «European Systemic Risk Board», «ΕSRB»6

Έτσι καθιερώθηκε για πρώτη φορά ακόμη και σε ευρωπαϊκό - ενωσιακό επίπεδο συγκεκριμένο ρυθμιστικό πλαίσιο για τη μακρο-προληπτική επίβλεψη του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Τα πιστωτικά δε ιδρύματα οφείλουν να συμμορφώνονται σε ατομική βάση με τις υποχρεώσεις που καθορίζουν αυστηροί κανόνες δικαίου7 και κυρίως οι εποπτικές αρχές.

Η Αναπτυξιακή Τράπεζα και η ρευστότητα

Ειδικότερα στις παρούσες συνθήκες του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, ισχύουν και επιβάλλονται τα εξής:

α) Κατ' ουσίαν οι τράπεζες (οι τέσσερις κυρίαρχες και επικαλούμενες «συστημικές») ανήκουν στον ελληνικό λαό μέσω του ΤΧΣ. Συνεπώς, επιβάλλεται η κρατική παρέμβαση άσκησης των τυπικών και ουσιαστικών δικαιωμάτων που απορρέουν από τη συγκεκριμένη ιδιοκτησία.

β) Καθίσταται απολύτως αναγκαία, όπως μελετά ο ΣΥΡΙΖΑ, η δημιουργία μιας «Δημόσιας Αναπτυξιακής Τράπεζας». Η τράπεζα αυτή θα είναι η αναγκαία προϋπόθεση ώστε να μεταβεί η οικονομία από τη λιτότητα και την ύφεση στην ανάπτυξη.

Οι αναπτυξιακές τράπεζες στο πλαίσιο της παγκόσμιας οικονομίας αποτελούν πυλώνες αναπτυξιακών διαδικασιών. Για τα ελληνικά δε δεδομένα, επιβάλλεται η ίδρυση μιας τέτοιας τράπεζας η οποία, ως αμιγώς κρατική και με λειτουργικό κριτήριο τη στήριξη κυρίως των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο ενίσχυσης της ρευστότητας στην οικονομία.

Η Αναπτυξιακή Τράπεζα ως αμιγώς κρατική, θα υπόκειται στις υποχρεώσεις της ΕΚΤ. Και τούτο γιατί στο άρθρο «21» του οικείου καταστατικού της ΕΚΤ που αφορά στις «συναλλαγές με δημόσιους φορείς», μπορεί μεν να ορίζεται με την παρ. «1» ότι: απαγορεύονται οποιουδήποτε είδους πιστωτικές διευκολύνσεις υπέρ κεντρικών διοικήσεων ή άλλων δημόσιων αρχών ή οργανισμών δημοσίου δικαίου, ωστόσο όμως με την παρ. «3» του ίδιου άρθρου ιδρύεται ρητή εξαίρεση, η οποία επακριβώς ορίζει ότι: «Οι διατάξεις του παρόντος άρθρου δεν ισχύουν για τα πιστωτικά ιδρύματα που ανήκουν στο Δημόσιο, στα οποία οι εθνικές κεντρικές τράπεζες και η ΕΚΤ επιφυλάσσουν την ίδια μεταχείριση όπως και στα ιδιωτικά πιστωτικά ιδρύματα…»8

Η ατζέντα των προσεχών εκλογών

Οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι (και ειδικότερα ο πρωθυπουργός) έχουν καταστήσει γνωστό ότι «πρόθεσή τους δεν είναι η προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία». Τούτο σημαίνει όμως εξ αντιδιαστολής ότι δεν είναι και στις δυνατότητές τους να αποτρέψουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο! Πάντως, οι προσεχείς εκλογές, που κατά την εκτίμηση του γράφοντος δεν θα βραδύνουν, θα διεξαχθούν με κυρίαρχη αναφορά στη διαρκώς επιδεινούμενη οικονομική κρίση.

Την επιδείνωση της κρίσης επισημαίνει η ίδια η Black Rock, που είναι βαθύτατος γνώστης των διαδικασιών και δεδομένων του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Και τούτο γιατί κατατάσσει την Ελλάδα στην πιο απόκρημνη θέση της διεθνούς οικονομίας. Έτσι όμως, η ίδια η Black Rock ακυρώνει το σύνολο των μνημονιακών πολιτικών που εφαρμόσθηκαν, αλλά και των όποιων επαγγελιών που η προεκλογική σκοπιμότητα θα εφεύρει και η προπαγάνδα θα επιδιώξει να επικοινωνήσει για λογαριασμό του συστήματος…

Στις προσεχείς εκλογές την πολιτική ατζέντα πρέπει και μπορεί να επιβάλει ο ΣΥΡΙΖΑ. Και τούτο γιατί τα θεσμικά του όργανα διαθέτουν το κύρος και το αναγκαίο πολιτικό προσωπικό που μπορεί να επιβάλει τον κυρίαρχο πολιτικό λόγο.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

(1) Πρβλ. άλλωστε για λόγους ιστορικούς G. Brown, "Beyond the Crash, Overcoming the First Crisis of Globalisation", 2010 [Simon & Schuster Uk Ltd.] σελ. 83 και επ. όπου το κεφάλαιο: «The Problem Revealed: Capitalism without Capital» καθώς και H. Paulson, "Inside the Race to Stop the Collapse of the Global Finacial System ON THE BRINK", Hachette Book Group, New York, 2010. Επίσης βλ. K. Phillips, "Bad Money", Penguin Books Ltd, London, 2009. (2) Βλ. Π.Ι. Μηλιαράκης, "Τραπεζικό Δίκαιο", εκδόσεις «Κ. και Π. Σμπήλια ΑΕΒΕ» 1994, σελ. 58 και επ. (3) Βλ. τον Κανονισμό (ΕΚ) 1093/2010. (4) Βλ. τον Κανονισμό (ΕΚ) 1094/2010. (5) Βλ. τον Κανονισμό (ΕΚ) 1095/2010. (6) Βλ. τον Κανονισμό (ΕΚ) 1092/2010. (7) Π.χ. η διάταξη του άρθρου 30 του Ν. 3601/2007. (8) Βλ. Πρωτόκολλο για το Καταστατικό του ΕΣΚΤ και της ΕΚΤ όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση 2003/223/ΕΚ του Συμβουλίου.

* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC - EU) και είναι μέλος του Τμήματος Ευρωπαϊκής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ

(ΠΛΑΓΙΟΣ:)

Η αντιμετώπιση ειδικά της παρούσας κρίσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος είναι ασυμβίβαστη με τις ιδεολογικοπολιτικές αγκυλώσεις του νεοφιλελευθερισμού. Η πολιτική εκπροσώπηση που «κυβερνά» τη χώρα διέπεται από τη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία και πάντως υπηρετεί το σύστημα της οικονομικής ολιγαρχίας. Όμως το χρηματοπιστωτικό σύστημα εντάσσεται στις πρόνοιες και τις αξιώσεις εποπτικού ελέγχου και παρέμβασης του κράτους - πράγματα ασυμβίβαστα με την κρατούσα ιδεολογία της συγκυβέρνησης.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL