«Παράθυρο» να χρησιμοποιηθεί η επιστροφή των ANFA’s και των SMP’s (1,2 δις. ευρώ κατ’ έτος) για τη μείωση των στόχων για τα πρωτογενή πλεονάσματα αφήνει ουσιαστικά η Κομισιόν, κάτι το οποίο -εάν ισχύσει τελικά-, σημαίνει η Ελλάδα ενδεχομένως να απολέσει «χώρο» για επιπλέον φοροελαφρύνσεις το 2021 και το 2022. Ως φάνηκε από τις τοποθετήσεις του Ευρωπαίου επιτρόπου Οικονομικών Υποθέσεων Πάολο Τζεντιλόνι, η ελληνική κυβέρνηση είναι αυτή η οποία έχει ζητήσει η αξιοποίηση των κερδών (ANFA's και SMP's) να γίνει με δημοσιονομικά ουδέτερο τρόπο.
Ωστόσο, φαίνεται ότι οι θεσμοί έχουν διαφορετική γνώμη, με σκοπό τα κέρδη από ελληνικά ομόλογα να διευρύνουν τον δημοσιονομικό χώρο. Σε μια τέτοια περίπτωση, το Eurogroup θα μπορούσε και να αποδεχτεί την απόδοση δημοσιονομικού χώρου στην Ελλάδα για θέσπιση φορελαφρύνσεων και παράλληλα να μην αναγκαστούν ορισμένα κράτη να προσφύγουν στα Κοινοβούλιά τους (βλ. Γερμανία, Ολλανδία). Κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι ο στόχος των πρωτογενών πλεονασμάτων θα παρέμενε στο 3,5% του ΑΕΠ, και για το 2021 και για το 2022, αλλά από φέτος ο δημοσιονομικός χώρος θα ήταν αυξημένος.
Σε δύο δόσεις
Γι’ αυτό άλλωστε ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας έχει χωρίσει σε δύο μέρη τη διαπραγμάτευση από ελληνικής πλευράς. Σε πρώτη φάση, στο τραπέζι έχουν μπει: η αλλαγή χρήσης των κερδών από ANFAs-SMPs προς χάριν δημοσίων επενδύσεων, η «γέφυρα» πλεονασμάτων (μεταφορά πρόσθετου χώρου για την επόμενη χρονιά) και η εξαίρεση δαπανών διαχείρισης του προσφυγικού, ύψους 200 εκατ. ευρώ, από τη μέτρηση του πρωτογενούς αποτελέσματος, βάσει του προγράμματος. Ως εκ τούτου, το ζήτημα της μείωσης των στόχων για τα πρωτογενή πλεονάσματα του 2021 και του 2022 δεν αναμένεται να γίνει πριν το φθινόπωρο του 2020. Σε περίπτωση όμως που η επιστροφή των ANFA's και των SMP's χρησιμοποιηθεί για τη μείωση πλεονασμάτων (έστω και από φέτος), ενδεχομένως να δώσει "κίνητρο" στους θεσμούς για μικρότερη απόλυτη μείωση των στόχων, άρα και μικρότερο χώρο για φορελαφρύνσεις. Αρμόδιες πηγές προδιαγράφουν αυξημένες πιθανότητες οριστικών αποφάσεων για την αλλαγή χρήσης των κερδών από ANFAs και SMPs και εκταμίευση εντός Ιουλίου των πρώτων 650 εκατ. ευρώ.
Η πρόταση
Μέχρι τις 20 Φεβρουαρίου, οι θεσμοί αναμένεται να απαντήσουν σε τεχνοκρατικό επίπεδο στην πρόταση του υπουργείου Οικονομικών αναφορικά με την αλλαγή χρήσης των κερδών από ελληνικά ομόλογα. Σε κάθε περίπτωση, η τελική πρόταση της Κομισιόν στο Eurogroup για τα κέρδη των ομολόγων αναμένεται να ενστερνίζεται τις απόψεις που επικρατούν ανάμεσα στους υπουργούς Οικονομικών της Ευρωζώνης, που είναι ότι τα κέρδη θα πρέπει να αποδεικνύεται ότι βοηθούν την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.
Από εκεί και πέρα, ο κ. Τζεντιλόνι μπορεί μεν να δήλωσε ότι η συζήτηση για το αίτημα της Ελλάδας για χαμηλότερα πλεονάσματα θα ξεκινήσει προς το τέλος του έτους, κάτι που σημαίνει ότι η συζήτηση θα ξεκινήσει μετά την κατάθεση του προσχεδίου του προϋπολογισμού, ήτοι τον Οκτώβριο, αξίζει όμως να σημειωθεί ότι ο ίδιος δεν απάντησε στο πότε "βλέπει" την ολοκλήρωση της όλης διαδικασίας. Είναι βέβαιο ότι η όποια καθυστέρηση δεν ευνοεί την ελληνική πλευρά, η οποία έχει να αντιμετωπίσει και τις ενδεχόμενες γερμανικές αντιστάσεις.
Σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση έχει ένα "καυτό" οκτάμηνο ούτως ώστε να διεκδικήσει -καθυστερημένα- τη μείωση των στόχων για τα πρωτογενή πλεονάσματα ήδη από το 2020 και αφού δεν αξιοποίησε το σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ με τον καταπιστευτικό λογαριασμό των 5,5 δισ. ευρώ.
Απελευθέρωση των πλειστηριασμών για ολοκλήρωση της πέμπτης αξιολόγησης
Είναι πέρα από προφανές ότι οι όποιες συζητήσεις μεταξύ κυβέρνησης και θεσμών περνούν μέσα από την απελευθέρωση των πλειστηριασμών, με την ταυτόχρονη κατάργηση της προστασίας της πρώτης κατοικίας. Μόνο τυχαίο δεν θεωρείται το γεγονός πως ο κοινοτικός επίτροπος Πάολο Τζεντιλόνι αρκετές φορές, στο πλαίσιο των κοινών δηλώσεών του με τον Έλληνα υπουργό Οικονομικών, τόνισε την προϋπόθεση τήρησης των δεσμεύσεων και επιτυχούς ολοκλήρωσης της πέμπτης αξιολόγησης. Μάλιστα εξήρε τον κ. Σταϊκούρα για το γεγονός ότι ο ίδιος τηρεί τις δεσμεύσεις του.
Πέραν του ανωτέρω, η κυβέρνηση έχει διαμηνύσει, μέσω του υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων Άδωνι Γεωργιάδη, ότι δεν θα υπάρξει παράταση του ισχύοντος πλαισίου. Μάλιστα τόσο ο υπουργός Οικονομικών όσο και ο υπουργός Ανάπτυξης έχει προαναγγείλει ειδική μέριμνα για τα πλέον ευάλωτα νοικοκυριά, χωρίς να ειπωθεί κάτι συγκεκριμένο, με αποτέλεσμα να δημιουργείται έντονη ανησυχία σε χιλιάδες πολιτών.
Πάντως, οι θεσμοί έχουν ξεκαθαρίσει ότι το νέο πλαίσιο, που θα καλύπτει και τους ιδιώτες και τις επιχειρήσεις, δεν θα πρέπει να περιλαμβάνει κανενός είδους προστασία! Παράλληλα, θα πρέπει να προβλέπει τη ρευστοποίηση των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη πριν ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για τη ρύθμιση των χρεών του σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
Αξίζει να σημειωθεί πως το νέο πτωχευτικό θα βασίζεται στην κοινοτική Οδηγία «για την προληπτική αναδιάρθρωση, την απαλλαγή από τα χρέη και τις ανικανότητες ή την έκπτωση οφειλετών» που ψηφίστηκε το καλοκαίρι του 2019.
Η σχετική Οδηγία υποτίθεται ότι δίνει δεύτερη ευκαιρία στα φυσικά πρόσωπα που αδυνατούν να ανταποκριθούν στις δανειακές υποχρεώσεις τους, δηλαδή επιτρέπει τη ρύθμιση των οφειλών τους ή την απαλλαγή τους από τα χρέη, αφού όμως προηγουμένως ρευστοποιηθεί το σύνολο της περιουσίας τους! Εν ολίγοις, πρώτα θα χαθούν τα ακίνητα ενός οφειλέτη και μετά θα γίνει η ρύθμιση χρεών!
