Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.2°C26.3°C
2 BF 36%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.3°C26.0°C
3 BF 36%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.4°C24.8°C
2 BF 52%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.6°C
2 BF 63%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
22.9°C24.0°C
2 BF 38%
Το Green Deal χρειάζεται πόρους, μέσα και πολιτικές
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Το Green Deal χρειάζεται πόρους, μέσα και πολιτικές

Μια τεράστια μετατόπιση και κινητοποίηση πολιτικών, μέσων και πόρων απαιτείται για να μπορέσει να εφαρμοστεί η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία αναδεικνύοντας την ανάγκη υιοθέτησης ενός ριζοσπαστικού κοινωνικού μετασχηματισμού και μιας δραστικής αλλαγής οικονομικού μοντέλου, που συνδέονται στενά με τον ιδεολογικό χώρο της Αριστεράς.

Το περίφημο Green Deal που θέτει ως στόχο την κλιματική ουδετερότητα για την Ευρώπη έως το 2050, εγείρει σειρά προβληματισμών και ερωτημάτων στον δρόμο για την επιτυχή υλοποίησή του σε διεθνές επίπεδο και όχι μόνο στην Ε.Ε. Τα ανωτέρω βρέθηκαν στο επίκεντρο ανοιχτής συζήτησης με θέμα “Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία: Προς ένα κοινωνικό συμβόλαιο” που συνδιοργάνωσαν πρόσφατα το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ και η κίνηση πολιτών “Κόσμος”, με ομιλητές τους Πέτρο Κόκκαλη, Γιώργο Σταθάκη και Γιάννη Δραγασάκη.

Πόροι και ευρωπαϊκό πλαίσιο

Η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία θα μπορούσε, υπό όρους και προϋποθέσεις, να λειτουργήσει ως αιχμή και ως πίεση με στόχο την παγκόσμια συμφωνία επισήμανε ο Γ. Δραγασάκης, όμως υπάρχουν τρία ανοιχτά ζητήματα: το θέμα των πόρων, το πλαίσιο εντός του οποίου καλείται να υλοποιηθεί η συμφωνία σε επίπεδο Ε.Ε. και οι προοπτικές, το μέλλον, γενικότερα και στη χώρα μας.

Ως προς το θέμα των πόρων σημείωσε ότι υπάρχει μια υποεκτίμηση κοινωνικών δαπανών και αναγκών προκειμένου να μην μείνει κανείς εκτός, να αποκατασταθούν καταστροφές και οικοσυστήματα, να ενισχυθούν οι υποδομές που δεν αντέχουν στο νέο περιβάλλον.

Επικαλούμενος σχετική μελέτη του ΕΝΑ, ανέφερε ότι η συμφωνία προβλέπει πόρους 260 δισ. τον χρόνο, ή 2,6 τρισ. στη δεκαετία. Για λόγους σύγκρισης σημειώνεται ότι το αντίστοιχο Green New Feal του Μπέρνι Σάντερς στην Αμερική προβλέπει 16,3 τρισ. δολάρια.

Ωστόσο, πρόσθεσε, τα σχέδια που ανακοινώθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων αθροίζονται σε 1,750 τρισ., εκ των οποίων 650 δισ. μόνο είναι δημόσια χρήματα από τον προϋπολογισμό, τον ευρωπαϊκό ή τους εθνικούς, αφού τα υπόλοιπα είναι είτε δάνεια είτε πόροι ιδιωτικοί που θα μοχλευτούν με διάφορους τρόπους - ποσό που υπολείπεται και του στόχου των 2,6 τρισ.

Επίσης, συνέχισε, δεν φαίνεται να απασχολεί η ανάγκη ενός προγράμματος δημοσίων επενδύσεων με δημόσια χρηματοδότηση, γιατί θα υπάρξουν πολλές υποδομές όπου πρέπει να γίνουν κι άλλες δράσεις, οι οποίες δεν θα είναι ελκυστικές για το ιδιωτικό κεφάλαιο, ή δεν πρέπει να γίνουν από το ιδιωτικό κεφάλαιο γιατί πρέπει να λειτουργούν ως δημόσια αγαθά.

Συνόψισε, πάντως, λέγοντας ότι υπάρχουν μεν πόροι για να ξεκινήσει το έργο, αλλά το θέμα της χρηματοδότησης παραμένει ανοιχτό.

Σχετικά με το πλαίσιο υλοποίησης της συμφωνίας σε όρους Ε.Ε., ανάφερε χαρακτηριστικά ότι “για να σώσουμε τον πλανήτη, πρέπει να αλλάξουμε την Ευρώπη”. Όπως τόνισε, “είναι δυνατόν να υλοποιηθεί η συμφωνία με δημοσιονομική πειθαρχία και Σύμφωνο Σταθερότητας; Είναι δυνατόν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να δίνει όλα αυτά τα χρήματα για τη διάσωση των τραπεζών και να μην δίνει για τη διάσωση του πλανήτη;”. Άρα, κατέληξε, ο διάλογος οδηγείται στα εξής: είτε το Σύμφωνο Σταθερότητας πρέπει να χαλαρώσει ή και να καταργηθεί και να μπει στη θέση του ένα άλλο σύμφωνο βιώσιμης ανάπτυξης, είτε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα πρέπει να θεσπίσει ένα άλλο, “πράσινο Q.E.” ή πρέπει να γίνουν και τα δύο.

New Deal vs Green Deal

Στο... φάντασμα του New Deal, των περισσότερων οικονομικών και κοινωνικών αλλαγών και τομών που έχουν γίνει σε οποιαδήποτε δυτική κοινωνία στο συντομότερο χρονικό διάστημα, από τις πρώτες εκατό ημέρες διακυβέρνησης του Ρούσβελτ στην Αμερική τη δεκαετία του 1930, ως απάντηση στη μεγάλη ύφεση του 1929 και ως αλλαγή παραδείγματος έναντι του δόγματος Χούβερ, αλλά και στο μεταγενέστερο Σχέδιο Μάρσαλ, αναφέρθηκε ο Γ. Σταθάκης αντιπαραβάλλοντας στην ουσία την τεράστια κινητοποίηση πόρων, μέσων και πολιτικών που απαιτήθηκε τότε σε σχέση με τις σημερινές προβλέψεις για την υλοποίηση των ριζικών αλλαγών που επαγγέλλεται το Green Deal στην Ε.Ε. Θύμισε δε ότι το New Deal ήρθε μετά τη λεγόμενη “οικονομική ορθοδοξία” του Χούβερ, “δηλαδή ό,τι κάνουμε σήμερα”, ενώ το όλο εγχείρημα αποτέλεσε την εφαρμογή των ιδεών του Κέινς και ήταν απότοκο της μάχης των ιδεών που υπήρχε τότε, όπως άλλωστε και σήμερα.

Όπως τόνισε, κάθε μεγάλη τομή και κάθε μεγάλος μετασχηματισμός χρειάζονται πόρους Το New Deal διπλασίασε τις δημόσιες δαπάνες στην Αμερική και απασχόλησε σε επίπεδο πόρων περίπου το 4% του ΑΕΠ της Αμερικής, ενώ αντίστοιχη ήταν η απορρόφηση και για το Σχέδιο Μάρσαλ.“Η Ε.Ε. με 1,1% του ΑΕΠ αμφιβάλλω αν θα κάνει Green Deal” κατέληξε.

Δίκαιη μετάβαση - δίκαιη ανάπτυξη

Μιλώντας για την “επόμενη μέρα”, ο Γ. Δραγασάκης υπογράμμισε ότι το πρώτο που πρέπει να υπάρξει είναι ένα συγκεκριμένο δεκαετές πρόγραμμα για τη Δίκαιη Μετάβαση και τη Βιώσιμη και Δίκαιη Ανάπτυξη. "Με βάση τον δικό μας σχεδιασμό", πρόσθεσε, "η πρόθεση ήταν σε αυτό το σχέδιο να ενοποιήσουμε τους πόρους της νέας προγραμματικής περιόδου, του νέου ΕΣΠΑ (2021-2027) με τους όποιους πόρους έρθουν από τα ταμεία της κλιματικής αλλαγής να τεθούν κάτω από ενιαίο σχεδιασμό και διαχείριση ώστε να διασφαλιστεί το μέγιστο αποτέλεσμα".

Όμως, όπως παρατήρησε “μας ανησυχεί αυτό που βλέπουμε από την κυβέρνηση της Ν.Δ., μια προκατάληψη και μια προσπάθεια είτε καταστροφής, είτε υποβάθμισης, είτε και συκοφάντησης του δικού μας έργου. Αυτό είναι άσχημο γιατί θα χαθεί χρόνος, θα χάσουμε ως χώρα δηλαδή. Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι πολλά από τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας στη μορφή που μπορούσαμε τα έχουμε ήδη εισάγει, άρα υπάρχει κάτι πάνω στο οποίο μπορούμε να χτίσουμε”.

Για τις περιοχές που πλήττονται ιδιαίτερα, στο πλαίσιο της απολιγνιτοποίησης (Δ. Μακεδονία, Μεγαλόπολη), πρότεινε Ειδικές Προγραμματικές Συμφωνίες Δίκαιης Μετάβασης και Βιώσιμης Περιφερειακής Ανάπτυξης για διαχείριση των συνεπειών και ανάπτυξη στις περιοχές αυτές. Η κυβέρνηση της Ν.Δ., ανέφερε, βιάστηκε να ανακοινώσει το πιο πρόωρο κλείσιμο των λιγνιτικών μονάδων χωρίς να παρουσιάσει ταυτόχρονα ένα σχέδιο διαχείρισης συνεπειών.

Εξήγησε ότι οι συμφωνίες αυτές πρέπει να προβλέπουν πόρους, μέσα και εργαλεία πολιτικής και στόχους, να γίνουν άμεσα και στο πλαίσιο αυτών να υπάρξει χρόνος, ένα περιθώριο ελιγμών και βέβαια να συγκροτηθούν μέσα από διάλογο με όλους τους φορείς, περιφέρεια, Αυτοδιοίκηση, επιχειρήσεις, συνδικάτα, κοινωνικούς και πολιτιστικούς φορείς, που θα αποτελούν ένα μόνιμο φόρουμ, το οποίο θα έχει την ευθύνη παρακολούθησης, υλοποίησης, αξιολόγησης αποτελεσμάτων, λήψης διαρθρωτικών μέτρων κ.λπ.

“Όχι” στα τείχη

Δράση ενάντια στην κλιματική αδράνεια και συμπόρευση των πολιτικών με την επιστήμη ζητούν χιλιάδες νέοι που διαδηλώνουν, επισήμανε ο Π. Κόκκαλης αναφερόμενος στη συμφωνία, το πρώτο υπερεθνικό κείμενο που αντιμετωπίζει στο σύνολό τους τα θέματα της κλιματικής αλλαγής και προσπαθεί να φέρει μπροστά μια νέα κοινωνία. Ωστόσο, σημείωσε, ένας τέτοιος ριζοσπαστικός μετασχηματισμός της οικονομίας και της κοινωνίας σε μια δεκαετία δεν αποτελεί πλέον ένα αιτούμενο της οικολογίας, αλλά ένα ζήτημα της οικονομίας, της ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής και της συνολικής μεταμόρφωσης της κοινωνίας.

Ο Τραμπ φεύγοντας από τη Συμφωνία του Παρισιού λειτουργεί κατά έναν πολύ κρίσιμο τρόπο ως ένας “μονομερής κλιματικός τρομοκράτης”, ο οποίος αποφασίζει να εκπέμπει διοξείδιο του άνθρακα προκαλώντας μεγάλες απώλειες στα προς το ζην και στο βιός των ανθρώπων που ζουν νότια της Αμερικής και για να τους κρατήσει μακριά δημιουργεί τείχη, ώστε οι άνθρωποι που πεινούν να μην μπορούν να πάνε στην Αμερική, ανέφερε χαρακτηριστικά. Αυτό όμως συμβαίνει και στην Ευρώπη, συνέχισε, καθώς υπάρχει μια μερίδα Ευρωπαίων συναδέλφων μας, που πιστεύουν ότι μπορούμε να χτίσουμε τείχη στη Μεσόγειο, πλωτά τείχη, γιατί δεν αντιλαμβάνονται αυτό που λέει η επιστήμη: ότι το 2080 θα έχουμε στη Μέση Ανατολή περίπου διακόσιες ημέρες με 50 βαθμούς Κελσίου, κάτι που συνιστά ξεκάθαρα μια συνθήκη θερμοπληξίας. Επομένως, συνέχισε, “τα περίπου 120 εκατ. ανθρώπων που κατοικούν σ' αυτή τη γεωγραφική ζώνη θα κάνουν αυτό που έκαναν πάντα οι άνθρωποι σε περιόδους κλιματικών αλλαγών: θα μετακινηθούν. Κι εμείς δεν μπορούμε να φανταστούμε ότι ο Ευρωπαϊκός τρόπος ζωής είναι να πολυβολούμε γυναικόπαιδα σε λαστιχένιες βάρκες, τα οποία φεύγουν από μια συνθήκη Αρμαγεδδώνα για την οποία ευθυνόμαστε εμείς, δεδομένου ότι ο άνθρακας στην ατμόσφαιρα έχει 150 χρόνια διάρκεια ζωής τουλάχιστον, δηλαδή πρόκειται για άνθρακα που κάηκε λίγο πριν τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο για να υποστηρίξει την ανάπτυξη των δικών μας κοινωνιών...”.

Το κρίσιμο λοιπόν στην Αριστερά, κατέληξε, είναι "να αντικρούσουμε αυτή τη διαφορετική άποψη που δεν πιστεύει ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν ίσα δικαιώματα στον πλανήτη και δημιουργεί τείχη, είτε φυσικά είτε στρατιωτικά, με σκοπό να κρατήσει τους ανθρώπους απέξω και να διατηρήσει τη δική της ευημερία".

"Δεν κοιτάω την ποσότητα της ανάπτυξης, κοιτάω τον τρόπο που γίνεται" ανέφερε ο Γ. Δραγασάκης και πρόσθεσε ότι, αν πάμε στη λογική της κυκλικής οικονομίας, τότε μπορεί να έχει ένα αποτέλεσμα θετικό έναντι της τεράστιας σπατάλης πόρων που γίνεται σήμερα".

Εξέφρασε παράλληλα τον προβληματισμό του χαρακτηρίζοντας την κλιματική αλλαγή ως μια αλλαγή υποδείγματος, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι από πολιτική άποψη ίσως είναι η πρώτη φορά που αντικείμενο της πολιτικής ρύθμισης γίνεται το κλίμα. “Νιώθω ότι είμαστε μπροστά σε μια καινούργια κατάσταση μακράς διάρκειας. Ορισμένοι μιλούν για ένα νέο κλιματικό καθεστώς του οποίου ακριβώς το οικοδόμημα δεν το ξέρουμε ακόμα, αλλά πρέπει να βρίσκουμε και εφαρμόσιμες πολιτικές για να προχωρούμε μπροστά” σημείωσε και κατέληξε: “Είμαι ανοιχτός και στις ιδέες της αποανάπτυξης, αλλά εφόσον βρούμε τρόπους να είναι υλοποιήσιμες”.

Η ιδέα είτε της αποανάπτυξης ή της στάσιμης ανάπτυξης δεν είναι το μείζον θέμα, τόνισε ο Γ. Σταθάκης, σημειώνοντας ότι ο κόσμος πιθανόν να συνεχίζει να αναπτύσσεται όπως έκανε τα προηγούμενα 130 χρόνια και μπορεί να το κάνει αυτό αλλάζοντας όλο το σύστημα μέσα στο οποίο κινείται σε σχέση με το περιβάλλον, κι αυτή είναι η μεγάλη τομή.

Η τεράστια άνοδος των Πρασίνων στις ευρωπαϊκές εκλογές και η κατανόηση από τους πολίτες ότι ο σημερινός τρόπος παραγωγής πρέπει να αλλάξει, “δεν έχει άλλο να πάει παρακάτω”, καθιστά την αλλαγή του μοντέλου ανάπτυξης κυρίαρχο πολιτικό αίτημα, κοινό, από τις παρυφές του φασισμού μέχρι εμάς, ενώ δημιουργεί μια πολύ πλατιά κοινωνική συμμαχία, τόνισε από την πλευρά του ο Π. Κόκκαλης.

Χαρακτήρισε το ζήτημα της αποανάπτυξης ως το διαζύγιο της οικονομικής ανάπτυξης από την καύση ορυκτών καυσίμων, άρα την αύξηση της θερμοκρασίας, και από την υπερχρήση πόρων στην κυκλική οικονομία. “Και μετά πάμε στο ερώτημα του πληθυσμού: οι 8 δισ. άνθρωποι στον πλανήτη δεν είναι μόνο Ευρωπαίοι, είναι και Αφρικανοί ή Ασιάτες. Έχουν εκείνοι το δικαίωμα να έχουν ένα βιοτικό επίπεδο όπως αυτό που εμείς απολαμβάνουμε για δύο γενιές; Ή θα πρέπει να καταδικαστούν σε μια νέα αποικιοκρατία;” κατέληξε.

Ο ρόλος της Αριστεράς

Σε αυτό το πλαίσιο, ζητούμενο για την Αριστερά είναι όχι πώς δεν θα αφήσουμε κανέναν πίσω σ' αυτόν τον μετασχηματισμό, αλλά πώς θα πάμε όλοι μαζί μπροστά και να δουλέψουμε για να ορίσουμε τι σημαίνει μπροστά, γιατί το 2030 δεν είναι καθόλου μακριά, τόνισε ο Π. Κόκκαλης. Σ' αυτό το πλαίσιο και δεδομένου ότι θα επέλθουν ουσιώδεις αλλαγές, σημείωσε, η ενεργός συμμετοχή του κοινού και η εμπιστοσύνη στη μετάβαση είναι ύψιστης σημασίας για την αποδοχή των πολιτικών: “οι αλλαγές αυτές δεν μπορούν να γίνουν ερήμην των πολιτών”.

Στη διεθνή διάσταση της ευρωπαϊκής συμφωνίας στάθηκε από την πλευρά του ο Γ. Δραγασάκης, επισημαίνοντας ότι αν επιτευχθεί ο στόχος της πράσινης συμφωνίας ή έστω έχει απτά αποτελέσματα ότι όντως η μετάβαση γίνεται δίκαια, θα έχει τεράστια επίδραση σε όλο τον κόσμο, στα κινήματα, παντού. Ο ρόλος της Αριστεράς, επισήμανε, είναι ακριβώς να μπορέσει να πάρει το θέμα της κλιματικής αλλαγής και της ανάγκης αντιμετώπισής της και να το συνδέσει ευρύτερα με την ανάγκη ενός κοινωνικού μετασχηματισμού, να δώσει διεξόδους στις αντιφάσεις ώστε το όλο εγχείρημα να αποκτήσει και πειστικότητα και αποτελεσματικότητα. Διευρύνοντας αυτή τη σκέψη ανέφερε ότι αντί οι μεγάλες δυνάμεις πρέπει να προετοιμάζονται για νέους γύρους πολυδάπανων εξοπλισμών και ότι ένα σύμφωνο για τη διάσωση του πλανήτη από την υπερθέρμανση θα μπορούσε να γίνει αφετηρία για ένα παγκόσμιο σύμφωνο ασφάλειας και ειρήνης.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL