Υπεραισιόδοξος, στα όρια του ευχολογίου, είναι ως προς τα βασικά μεγέθη του, αλλά και γενικότερα στο σύνολό του, ο προϋπολογισμός του ελληνικού κράτους για το 2020, ο οποίος κατατέθηκε χθες στη Βουλή. Ωστόσο, παραμένει φειδωλός ως προς τον φετινό δημοσιονομικό χώρο. Αυτός προβλέπεται στα 436 εκατ. ευρώ, από τα οποία θα κρατηθεί ένα μαξιλάρι ασφαλείας περίπου 200 εκατ. ευρώ, ενώ θα καλυφθεί και ένα μέρος των υποχρεώσεων παροχής Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας προς τη ΔEH, συνολικού ύψους 150 εκατ. ευρώ.
Για το 2020 υπολογίζεται στα 164 εκατ. ευρώ, χρονιά κατά την οποία θα άγγιζε τα 2 δισ. ευρώ εάν και εφόσον ασκούνταν και τελεσφορούσαν βεβαίως ελληνικές πιέσεις στην Ε.Ε. για χαλάρωση των στόχων του πρωτογενούς πλεονάσματος. Σημειώνεται ότι ο τρέχων προϋπολογισμός προβλέπει δαπάνες Δημοσίων Επενδύσεων 2,7 δισ. ευρώ μόνον για τον Δεκέμβριο, ενώ για το κλείσιμό του (στις 29 Φεβρουαρίου 2020) απομένει είσπραξη εσόδων 11 δισ. ευρώ.
Έτσι, και η παραμικρότερη απόκλιση από αυτούς τους στόχους ενδέχεται να επηρεάσει τον δημοσιονομικό χώρο και το ύψος του τελικού μερίσματος που θα διανεμηθεί. Κάτι ακόμη που επίσης χαρακτηρίζει τον προϋπολογισμό του 2020 είναι και ο εμπαιγμός της μεσαίας τάξης, για την οποία, από πλευράς ελαφρύνσεων, ισχύει το "ώδινεν όρος και έτεκεν μυν".
Είναι χαρακτηριστικό της υπεραισιοδοξίας ότι η κυβέρνηση προβλέπει ούτε λίγο ούτε πολύ τριπλασιασμό της ταχύτητας με την οποία θα αυξηθεί το 2020 η ιδιωτική κατανάλωση (από 0,6% φέτος σε 1,8%) παρότι τα νοικοκυριά θα επιβαρυνθούν συνολικά με επιπλέον 323 εκατ. ευρώ φόρο εισοδήματος, με επιπλέον 84 εκατ. ευρώ φόρους ακίνητης περιουσίας, αλλά ταυτόχρονα θα έχουν οι φορολογούμενοι και 106 εκατ. ευρώ λιγότερες επιστροφές φόρων.
Πέραν της ιδιωτικής κατανάλωσης, το ίδιο υπεραισιόδοξα είναι στην πλειονότητά τους τα μεγέθη τα οποία απαρτίζουν το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ή έστω συνδέονται με αυτό. Σε μια χρονιά, λόγου χάριν, για την οποία οι ξενοδόχοι φοβούνται "διόρθωση" της τουριστικής κίνησης μετά από άνοδο επτά ετών και με αρνητικές εξελίξεις στον χώρο, όπως με την Thomas Cook Germany να ακυρώνει προ εβδομάδος την ακύρωση όλων των ταξιδιών του 2020, ή τη "δαμόκλειο σπάθη" του Brexit, το υπουργείο Οικονομικών προβλέπει για το επόμενο έτος ταχύτερη του φετινού 4,9% αύξηση των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών και συγκεκριμένα σε ποσοστό ίσο με 5,1%.
Το ίδιο υπεραισιόδοξες (ανάλογες με την εκτίμηση που διατύπωνε προ ολίγων μηνών η κυβέρνηση πως μέσα στις επόμενες "παρά μία τεσσαράκοντα" ημέρες, δηλαδή έως το τέλος του έτους, θα έχουν πιάσει δουλειά οι μπουλντόζες στο Ελληνικό) είναι και οι προβλέψεις για έκρηξη επενδύσεων που θα κατοπτρίζονται σε αυξημένο σε διψήφιο ποσοστό, και συγκεκριμένα κατά 13,4%, ακαθάριστο σχηματισμό παγίου κεφαλαίου. Και βέβαια, συνάρτηση της όποιας επίτευξης ή μη των ως άνω στόχων είναι και η προβλεπόμενη για το 2020 υποχώρηση του ποσοστού της ανεργίας στο 15,6% το επόμενο έτος από 17,4% φέτος. Και ως επιστέγασμα της υπεραισιοδοξίας του προϋπολογισμού, μόλις 24 ώρες μετά την εκτίμηση της Κομισιόν για ανάπτυξη στο 1,8% το 2019 και στο 2,3% το επόμενο έτος, το κείμενο του προϋπολογισμού προβλέπει 2,0% και 2,8% αντίστοιχα.
Πρωτογενές πλεόνασμα 3,6% του ΑΕΠ
Ο προϋπολογισμός του οικονομικού έτους 2020 που κατέθεσε χθες στη Βουλή ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας (η εισαγωγή του οποίου στη συζήτηση της διαρκούς επιτροπή οικονομικών υποθέσεων του Κοινοβουλίου προγραμματίστηκε για την ερχόμενη Δευτέρα με τέσσερις συνεδριάσεις, στις 25, 26, 27 και 28 Νοεμβρίου, ώστε να ψηφιστεί από την ολομέλεια προτού η Βουλή διακόψει τις εργασίες της για τις γιορτές των Χριστουγέννων) προβλέπει ακόμη πρωτογενές πλεόνασμα 3,6% του ΑΕΠ το 2020 που υπερκαλύπτει τον στόχο του 3,5% έναντι 3,7% φέτος.
Κρατικά έσοδα 54,72 δισ. ευρώ
Τα καθαρά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού (μετά τη μείωση των επιστροφών φόρων) προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 54.710 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 448 εκατ. ευρώ ή 0,8%, έναντι των εκτιμήσεων του 2019. Ειδικότερα το σύνολο των φορολογικών εσόδων προβλέπεται να αυξηθεί στα 52.165 εκατ. ευρώ από 51.392 εκατ. ευρώ φέτος.
Τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων εκτιμάται ότι θα σημειώσουν αύξηση και θα διαμορφωθούν στα 11.415 εκατ. ευρώ έναντι 11.092 εκατ. ευρώ φέτος, ενώ μείωση προβλέπεται να σημειώσουν τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων, στα 4.017 εκατ. ευρώ έναντι 4.463 εκατ. ευρώ φέτος.
Αναλυτικότερα, οι προβλέψεις για την εξέλιξη των εσόδων το 2020 είναι οι ακόλουθες:
* Φόροι επί αγαθών και υπηρεσιών
Από φόρους επί αγαθών και υπηρεσιών προβλέπεται ότι θα εισπραχθούν έσοδα ύψους 28.557 εκατ. ευρώ (637 εκατ. ευρώ ή 2,3% άνω των εκτιμήσεων του 2019). Ειδικότερα:
- Τα έσοδα από ΦΠΑ αναμένεται να ανέλθουν στα 18.276 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 475 εκατ. ευρώ από φέτος.
- Οι φόροι κατανάλωσης προβλέπονται στα 7.214 εκατ. ευρώ και είναι αυξημένοι κατά 89 εκατ. ευρώ από φέτος.
* Φόροι και δασμοί επί εισαγωγών
Από φόρους και δασμούς επί εισαγωγών προβλέπονται έσοδα 322 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 18 εκατ. ευρώ από φέτος.
* Τακτικοί φόροι ακίνητης περιουσίας
Από τους τακτικούς φόρους ακίνητης περιουσίας αναμένεται να εισπραχθούν έσοδα ύψους 2.829 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 84 εκατ. ευρώ από φέτος.
* Λοιποί φόροι παραγωγής
Από τους λοιπούς φόρους παραγωγής προβλέπεται ότι θα εισπραχθούν έσοδα 1.130 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 91 εκατ. ευρώ από φέτος.
* Φόρος εισοδήματος
Από τον φόρο εισοδήματος αναμένεται να εισπραχθούν έσοδα ύψους 16.663 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 97 εκατ. ευρώ ή 0,6% από φέτος. Ειδικότερα:
- Ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων προβλέπεται να διαμορφωθεί στα 11.415 εκατ. ευρώ, αυξημένος κατά 323 εκατ. ευρώ έναντι των εκτιμήσεων του 2019, παρά τη μείωση του εισαγωγικού συντελεστή φόρου, ως αποτέλεσμα της μακροοικονομικής επίδρασης (αύξηση στις αμοιβές εξαρτημένης εργασίας, καθώς και αύξηση της απασχόλησης) λόγω της μεγέθυνσης της οικονομίας, και
- Ο φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων προβλέπεται να παρουσιάσει μείωση κατά 446 εκατ. ευρώ έναντι των εκτιμήσεων του 2019 και να διαμορφωθεί στα 4.017 εκατ. ευρώ, λόγω της μείωσης του συντελεστή φόρου στο 24%, καθώς και του φόρου στα μερίσματα στο 5%.
* Φόροι κεφαλαίου
Οι φόροι κεφαλαίου προβλέπεται να ανέλθουν σε 273 εκατ. ευρώ, αυξημένοι κατά 8 εκατ. ευρώ έναντι των εκτιμήσεων του 2019.
* Λοιποί τρέχοντες φόροι
Τα έσοδα από τους λοιπούς τρέχοντες φόρους προβλέπεται να ανέλθουν στο ποσό των 2.391 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 32 εκατ. ευρώ έναντι των εκτιμήσεων του 2019.
* Κοινωνικές εισφορές
Τα έσοδα από κοινωνικές εισφορές προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 55 εκατ. ευρώ, χωρίς να παρουσιάσουν μεταβολή έναντι των εκτιμήσεων του 2019.
* Μεταβιβάσεις
Τα έσοδα από μεταβιβάσεις αναμένεται να ανέλθουν στα 4.592 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 248 εκατ. ευρώ έναντι των εκτιμήσεων του 2019. Εξ αυτών, ποσό 251 εκατ. ευρώ θα προέλθει από τη μεταφορά αποδόσεων, λόγω της διακράτησης ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου στα χαρτοφυλάκια των Κεντρικών Τραπεζών του Ευρωσυστήματος (ANFAs), καθώς και από το Πρόγραμμα Αγοράς Ομολόγων (SMPs) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και αφορά την Τράπεζα της Ελλάδος, ενώ δεν έχουν συμπεριληφθεί τα ποσά που αναμένονται από ANFAs και SMPs από τον ESM, τα οποία εντάσσονται κατ' έτος στον προϋπολογισμό αφού εισπραχθούν.
* Πωλήσεις αγαθών και υπηρεσιών
Από τις πωλήσεις αγαθών και υπηρεσιών προβλέπεται να εισπραχθούν έσοδα ύψους 687 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 19 εκατ. ευρώ έναντι των εκτιμήσεων του 2019.
* Λοιπά τρέχοντα έσοδα
Τα λοιπά τρέχοντα έσοδα προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 1.806 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 508 εκατ. ευρώ έναντι των εκτιμήσεων του 2019, λόγω πρόβλεψης μειωμένων εσόδων από μερίσματα, από επιστροφές ιδίων πόρων από ΕΕ, καθώς και από τις προσαρμογές κατά ESA στο εθνικό σκέλος του ΠΔΕ.
* Πωλήσεις παγίων περιουσιακών στοιχείων
Προβλέπονται έσοδα 332 εκατ. ευρώ αυξημένα κατά 306 εκατ. ευρώ έναντι των εκτιμήσεων του 2019, κυρίως λόγω της είσπραξης το έτος 2020 αντί για το 2019 του αντιτίμου από την αξιοποίηση της έκτασης του πρώην Διεθνούς Αεροδρομίου του Ελληνικού.
* Επιστροφές φόρων
Οι επιστροφές αχρεωστήτως εισπραχθέντων εσόδων προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 4.926 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 106 εκατ. ευρώ ή 2,1%, έναντι των εκτιμήσεων του 2019.
Πάνω από 55 δισ. ευρώ οι δαπάνες του νέου κρατικού προϋπολογισμού του 2020
Οι πρωτογενείς δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν σε δημοσιονομική βάση στα 51.163 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 1.272 εκατ. ευρώ σε σχέση με φέτος.
Για το 2020 προβλέπεται ότι οι συνολικές δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού θα διαμορφωθούν σε 57.163 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 772 εκατ. ευρώ σε σχέση με φέτος.
Οι πρωτογενείς δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν σε δημοσιονομική βάση στα 51.163 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 1.272 εκατ. ευρώ σε σχέση με φέτος.
Οι δαπάνες παροχών σε εργαζομένους προβλέπεται ότι θα ανέλθουν στα 13.390 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 389 εκατ. ευρώ σε σχέση με την αντίστοιχη εκτίμηση για το 2019.
Η μεταβολή αυτή οφείλεται στους κάτωθι παράγοντες:
* Στην αύξηση των τακτικών αποδοχών κατά 129 εκατ. ευρώ, που αφορά κυρίως τις μισθολογικές ωριμάνσεις τού εν ενεργεία προσωπικού,
* Στην αύξηση των εργοδοτικών εισφορών υπέρ ΕΦΚΑ, ΕΟΠΥΥ και λοιπών ασφαλιστικών φορέων κατά 325 εκατ. ευρώ, η οποία οφείλεται κυρίως στην αύξηση του ποσοστού των εργοδοτικών εισφορών του ΕΦΚΑ από 10% για το 2019 σε 13,33% το 2020.
* Στη μείωση κατά 65 εκατ. ευρώ των πρόσθετων αποδοχών, οι οποίες εμφανίστηκαν αυξημένες στο έτος 2019, κυρίως λόγω της διενέργειας των εκλογικών διαδικασιών.
Κοινωνικές παροχές
Οι δαπάνες της κατηγορίας αυτής προβλέπεται ότι θα ανέλθουν στα 134 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 126 εκατ. ευρώ σε σχέση με την αντίστοιχη εκτίμηση του 2019, κυρίως λόγω της αυξημένης χορήγησης του επιδόματος θέρμανσης εντός του 2019.
Οι δαπάνες για τις μεταβιβάσεις σε φορείς εντός και εκτός Γενικής Κυβέρνησης προβλέπεται ότι θα διαμορφωθούν στα 27.844 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 113 εκατ. ευρώ έναντι της εκτίμησης για το 2019, λόγω της επανεκτίμησης των πραγματικών δαπανών του ΟΠΕΚΑ και της επιχορήγησης προς τον ΕΦΚΑ, καθώς και της κατάργησης του ΕΚΑΣ. Αντίθετα, αυξητικά προβλέπεται να κινηθούν οι αποδόσεις προς στους ΟΤΑ και οι αποδόσεις προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς συμπαρασύρονται από τις αυξητικές εκτιμήσεις του ΑΕΠ.
Αγορές αγαθών και υπηρεσιών
Η προβλεπόμενη δαπάνη για το έτος 2020 ανέρχεται σε 968 εκατ. ευρώ, μειωμένη κατά 486 εκατ. ευρώ σε σχέση με την αντίστοιχη εκτίμηση για το 2019.
Η προβλεπόμενη δαπάνη για το έτος 2020 ανέρχεται σε 89 εκατ. ευρώ, μειωμένη κατά 136 εκατ. ευρώ σε σχέση με την εκτίμηση για το 2019, κυρίως λόγω της κάλυψης της δαπάνης των άγονων γραμμών από το ΠΔΕ.
Η εκτίμηση για τις δαπάνες τόκων σε ακαθάριστη δημοσιονομική βάση ανέρχεται σε 6.000 εκατ. ευρώ, μειωμένη κατά 500 εκατ. ευρώ σε σχέση με την εκτίμηση για το 2019.
Λοιπές δαπάνες
Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνεται κυρίως η πρόβλεψη της δαπάνης ύψους 70 εκατ. ευρώ για επιστροφές ανεκτέλεστων προγραμμάτων στην Ε.Ε.
Πιστώσεις υπό κατανομή
Στην κατηγορία αυτή περιελήφθησαν οι δαπάνες του ΠΔΕ, ύψους 6.750 εκατ. ευρώ, το τακτικό και το ειδικό αποθεματικό, οι υπό κατανομή πιστώσεις για τους ΟΚΑ, οι πιστώσεις για τις προγραμματισμένες νέες προσλήψεις σε φορείς της κεντρικής διοίκησης, καθώς και οι πιστώσεις για την αντιμετώπιση της ροής προσφύγων και μεταναστών. Η πρόβλεψη για το σύνολο της κατηγορίας αυτής ανέρχεται σε 8.245 εκατ. ευρώ. Σημειώνεται ότι στην κατηγορία αυτή θα υπάρχει πλέον το νέο ειδικό αποθεματικό που προαναφέρθηκε.
Πάγια περιουσιακά στοιχεία
Η προβλεπόμενη δαπάνη, λαμβάνοντας υπόψη και τις φυσικές παραλαβές των εξοπλιστικών προγραμμάτων, θα ανέλθει στα 421 εκατ. ευρώ.
Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων
Το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων θα ανέλθει στα 6.750 εκατ. ευρώ (όσο δηλαδή υπολογιζόταν για φέτος προτού περικοπεί στα 6.150 εκατ. ευρώ) και προγραμματίζεται να κατευθυνθεί για δημόσιες υποδομές, υγεία, εκπαίδευση, μεταφορές, επικοινωνίες, ενέργεια και περιβάλλον, να εκσυγχρονίσει τις δημόσιες υπηρεσίες, θέτοντας σε απόλυτη προτεραιότητα τον ψηφιακό μετασχηματισμό της δημόσιας διοίκησης στηρίζοντας παράλληλα αναγκαίες δομές κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης.
Στο 167% του ΑΕΠ το δημόσιο χρέος
Στα 329,5 δισ. ευρώ ή 167% του ΑΕΠ θα διαμορφωθεί το δημόσιο χρέος στο τέλος του 2020, παρουσιάζοντας μείωση κατά 6,3 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ έναντι του 2019, οπότε εκτιμάται ότι θα κλείσει στα 329,3 δισ. ευρώ ή 173,3% του ΑΕΠ (ήταν 334,721 δισ. ευρώ ή 181,2% του ΑΕΠ το 2018).
Σημαντικό μέρος του χρέους αποτελούν οι μακροπρόθεσμοι τίτλοι (ομόλογα) του Δημοσίου, που θα αυξηθούν σε 61,73 δισ. ευρώ στο τέλος του 2020 από 55,6 δισ. ευρώ στο τέλος του 2019. Ενώ θα μειωθούν περαιτέρω οι βραχυπρόθεσμοι τίτλοι (έντοκα γραμμάτια) σε 8,22 δισ. ευρώ από 12,72 δισ. ευρώ εφέτος.
Μετά από τις επιτυχημένες εξόδους στις αγορές εφέτος και την αποπληρωμή τού δανείου του ΔΝΤ, υπάρχει, όπως δήλωσε στέλεχος του οικονομικού επιτελείου, πολύ μεγάλη ασφάλεια για την εκδοτική διαχείριση το επόμενο έτος. Ωστόσο, θα υπάρξουν κινήσεις και το 2020, σε συνεργασία με τον ΟΔΔΗΧ, ανάλογα με τις συνθήκες στις αγορές και μέσα από μια πολύ μεγάλη γκάμα επιλογών και την αξιοποίηση των εναλλακτικών λύσεων (π.χ. επαναγορά χρέους από το ΔΝΤ).
Στόχος είναι η μείωση του βραχυχρόνιου δανεισμού και, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε παράγοντας του υπουργείου Οικονομικών, «η χώρα πρέπει να έχει επικοινωνία με τις αγορές, που πρέπει να γίνεται με ασφάλεια και εξασφάλιση απόδοσης».
Ειδικότερα, στο κείμενο του νέου προϋπολογισμού αναγράφεται ότι δεδομένων των υψηλών ταμειακών διαθεσίμων του Δημοσίου, τα οποία θα διατηρηθούν σε σχετικά υψηλά επίπεδα έως την επίτευξη αξιόχρεου σε επίπεδο επενδυτικής βαθμίδας, καθώς και των σχετικά περιορισμένων χρηματοδοτικών αναγκών του για το 2020, η δανειακή στρατηγική για το επόμενο έτος αναμένεται να είναι συγκρατημένη και στοχευμένη στην περαιτέρω βελτίωση της εμπιστοσύνης της επενδυτικής κοινότητας.
Συγκεκριμένα, η στόχευση της δανειακής στρατηγικής θα είναι η διασφάλιση της συνεχούς εκδοτικής παρουσίας του Δημοσίου στις διεθνείς αγορές κεφαλαίων, η παροχή εκδόσεων υψηλής ρευστότητας για τη διατήρηση μιας αξιόπιστης καμπύλης αποδόσεων των ελληνικών κρατικών τίτλων, η περαιτέρω μείωση των περιθωρίων δανεισμού του Δημοσίου, καθώς και η περαιτέρω διασφάλιση της συνέπειας του Δημοσίου ως κρατικού εκδότη με χαρακτηριστικά χώρας της Ευρωζώνης, η περαιτέρω ενίσχυση της εμπιστοσύνης των διεθνών οίκων αξιολόγησης αλλά και της εμπιστοσύνης της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας, με έμφαση στην περαιτέρω διεύρυνση της επενδυτικής βάσης προς εκείνο το τμήμα που διατηρεί χαρακτηριστικά τελικού επενδυτή.
Ποια νομοσχέδια θα έχουν ψηφισθεί έως τις 20 Δεκεμβρίου
Σύμφωνα με τα στελέχη του οικονομικού επιτελείου, την ερχόμενη εβδομάδα κατατίθεται στη Βουλή το φορολογικό νομοσχέδιο, το οποίο θα έχει μεν οριακές αλλαγές σε σχέση με το κείμενο που δόθηκε προς διαβούλευση, αλλά θα υπάρξουν προσθήκες μετά από συνεννόηση με τους θεσμούς και τους αρμόδιους φορείς.
Με βάση τον προγραμματισμό, έως τις 20 Δεκεμβρίου θα έχουν ψηφιστεί ο προϋπολογισμός, το φορολογικό και το σχέδιο «Ηρακλής», το οποίο θα κατατεθεί αμέσως μετά τη γνωμοδότηση από την ΕΚΤ και τον SSM.
Την ερχόμενη εβδομάδα αναμένεται, εξάλλου, να ολοκληρωθεί η διαδικασία πρόωρης αποπληρωμής του ακριβού δανείου του ΔΝΤ.
