«Στον αέρα» βρίσκεται ο προϋπολογισμός του 2020, καθώς το προσχέδιό του, το οποίο κατατέθηκε χθες στη Βουλή, χαρακτηρίζεται από δύο ισχυρές αβεβαιότητες (και όχι μόνο αυτές, αλλά και άλλες, έστω και ήσσονος βαρύτητος για το τελικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα) που αφορούν το δημοσιονομικό κενό και την ανάπτυξη. Στην απευκταία, πλην όχι απίθανη, περίπτωση κατά την οποία οι υπεραισιόδοξες προβλέψεις του οικονομικού κυβερνητικού επιτελείου δεν επιβεβαιωθούν, τίθενται αυτομάτως σε καθεστώς επισφάλειας τόσο οι υπεσχημένες ελαφρύνσεις όσο και η διάθεση πόρων για την ανάπτυξη, παρότι μάλιστα τα αναγραφόμενα στο προσχέδιο κονδύλια του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων παραμένουν στα φετινά επίπεδα (και παρά το επικοινωνιακό βάρος που έχει ρίξει ήδη από την προεκλογική περίοδο η κυβέρνηση στο κεφάλαιο "ανάπτυξη"). Σημειωτέον δε ότι για φέτος προβλέπεται υποεκτέλεση δαπανών του ΠΔΕ κατά 600 εκατ. ευρώ, υποεκτέλεση μεγαλύτερη εκείνης του 2018, που ήταν της τάξεως των 513 εκατ. ευρώ.
Οι δύο αυτές αβεβαιότητες αφορούν:
Πρώτον, την εκτίμηση των δανειστών της χώρας ότι κατά το επόμενο έτος θα προκύψει δημοσιονομικό κενό ύψους 1,6 δισ. ευρώ με 1,7 δισ. ευρώ, κατά βάση λόγω των φορολογικών ελαφρύνσεων που έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση, κυρίως για τις επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες.
Δεύτερον, το υπεραισιόδοξο φτιασίδωμα των προβλέψεων του προϋπολογισμού. Ενδεικτικές είναι εν προκειμένω οι χθεσινές εκτιμήσεις του Ελληνικού Δημοσιονομικού Συμβουλίου για αισιόδοξες προβλέψεις του προϋπολογισμού όσον αφορά, λόγου χάριν, την ανάπτυξη, καθώς ξεπερνούν εκείνες του ΔΝΤ, του ΟΟΣΑ, της Ε.Ε., ακόμη και του ίδιου του Προγράμματος Σταθερότητας.
Υπεραισιόδοξοι όμως είναι και κάποιοι επιμέρους στόχοι, όπως, για παράδειγμα, η κυβερνητική προσδοκία για επιπλέον κρατικά έσοδα ύψους 642 εκατ. ευρώ από τις ηλεκτρονικές συναλλαγές και εν γένει πρόσθετα έσοδα 844 εκατ. ευρώ μόνο από τις πηγές "σύλληψη φοροδιαφυγής" και "ακίνητα" ή ο τριπλασιασμός της ταχύτητας με την οποία το υπουργείο Οικονομικών ευελπιστεί να διογκωθεί η ιδιωτική κατανάλωση (από το 0,6% φέτος στο 1,8% το 2020).
Πιο αναλυτικά, το προσχέδιο προβλέπει πρωτογενές πλεόνασμα 3,56% του ΑΕΠ, παρότι οι δανειστές το εκτιμούν στο 2,6 με 2,7% του ΑΕΠ. Στην προκειμένη περίπτωση, εάν το υπεραισιόδοξο σενάριο αποδειχθεί και στην πράξη ουτοπικό, όχι μόνο όλες οι παραδοχές και οι στόχοι του νέου προϋπολογισμού θα βρίσκονται στον αέρα, αφού τίποτα δεν θα ισχύει, αλλά οι φορολογούμενοι θα απειλούνται ευθέως από τις συνεπαγόμενες «διορθωτικές» δημοσιονομικές παρεμβάσεις ή πιο απλά με πρόσθετες επιβαρύνσεις.
Μέτρα κλεισίματος του δημοσιονομικού κενού συστήνουν οι δανειστές
Η υπεραισιόδοξη κυβερνητική πρόβλεψη ισοδυναμεί με απόκλιση 1,6-1,7 δισ. ευρώ και υπενθυμίζεται εν προκειμένω ότι, στην προηγούμενη επίσκεψή τους στην Αθήνα, οι δανειστές κατέστησαν σαφές στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, ότι το κενό αυτό θα πρέπει να κλείσει είτε "με το καλό" (να ακυρώσει δηλαδή η κυβέρνηση κάποια από τα 13 μέτρα που έφερε) είτε "με το κακό" (πιο απλά, να λάβει νέα μέτρα είτε λιτότητας είτε φορολογικών επιβαρύνσεων).
Δεν είναι άσχετο άλλωστε με τον φόβο των αποκλίσεων το γεγονός ότι ένα από τα μέτρα που αποφάσισε η κυβέρνηση και δρομολόγησε την εφαρμογή του είναι η αύξηση των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων. Ήδη η αρμόδια επιτροπή του υπουργείου Οικονομικών άρχισε το έργο της και επί του παρόντος προετοιμάζει την αύξηση των τιμών επί των οποίων θα φορολογούνται τα ακίνητα, αλλά και την επέκταση του αντικειμενικού συστήματος σε περισσότερες των 7.000 περιοχών. Με τις κινήσεις αυτές αίρονται οι μειώσεις του ΕΝΦΙΑ (περίπου 400 εκατ. ευρώ) και με την ένταξη στο αντικειμενικό σύστημα και των εκτός σχεδίου ακινήτων θα υπάρξει και αύξηση των εισπράξεων του Δημοσίου. Επίσης, παραμένει ο κίνδυνος και για άλλες παρεμβάσεις, μεταξύ των οποίων και η αναβολή της εφαρμογής κάποιων εξαγγελιών (π.χ. αναβολή της μείωσης των εισφορών), αλλά και η μείωση του αφορολόγητου ορίου.
Bloomberg: Δημοσιονομικό κενό ώς 900 εκατ. το 2020
Οι πιστωτές εξακολουθούν να βλέπουν δημοσιονομικό κενό έως και 900 εκατ. ευρώ, ανέφερε χθες, ημέρα κατάθεσης του προσχεδίου του προϋπολογισμού στη Βουλή, το Bloomberg, εξαιτίας του κόστους των παροχών που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
Η κυβέρνηση, σημειώνει το πρακτορείο, προβλέπει ανάπτυξη 2,8% του ΑΕΠ, ποσοστό υψηλότερο από κάθε άλλη εκτίμηση που έχει διατυπωθεί για την επόμενη χρονιά, ενώ ο υπουργός Οικονομικών επιμένει ότι ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ θα επιτευχθεί.
Οι δυο πλευρές αναμένεται να συνεχίσουν τις συζητήσεις για να καλυφθεί το κενό έως τις 15 Οκτωβρίου, όταν θα πρέπει η χώρα, όπως και τα υπόλοιπα κράτη-μέλη, να υποβάλει τον προϋπολογισμό της στην Κομισιόν.
Δημοσιονομικό Συμβούλιο: Αισιόδοξοι οι στόχοι
Στο μεταξύ, πολύ αισιόδοξος αλλά επιτεύξιμος, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξουν άλλα μέτρα λιτότητας, είναι ο στόχος για ανάπτυξη 2,8% την επόμενη χρονιά, αναφέρει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο, ενώ στο 3,56% ανεβαίνει ο πήχης για το πρωτογενές πλεόνασμα.
Συγκεκριμένα, το συμβούλιο εκτιμά πως, υπό την προϋπόθεση ότι θα επιτευχθεί ο στόχος για ανάπτυξη 2% το 2019, η εκτίμηση για επιτάχυνση της ανάπτυξης στο 2,8% το 2020 θεωρείται ιδιαίτερα απαιτητική και μόνο υπό προϋποθέσεις επιτεύξιμη. Σημειώνεται ότι το προσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή προβλέπει φορολογικές ελαφρύνσεις και νέες κοινωνικές πρωτοβουλίες συνολικού ύψους 1,2 δισ. ευρώ και θέτει τον πήχη της ανάπτυξης στο 2,8% τηρώντας τη δέσμευση για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ. Μάλιστα ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα τίθεται οριακά υψηλότερα, στο 3,56% του ΑΕΠ. Ειδικότερα, οι εκτιμήσεις του Δημοσιονομικού Συμβουλίου αναφέρουν ότι:
α. Για το σύνολο του 2019, η εκτίμηση του υπουργείου Οικονομικών για άνοδο του ΑΕΠ κατά 2% είναι πιο αισιόδοξη από το κεντρικό σενάριο των προβλέψεων του ΕΔΣ (αύξηση του ΑΕΠ 2019 περί το 1,8%).
β. Οι ρυθμοί μεταβολής που αφορούν στο 2020 είναι πολύ πιο αισιόδοξοι σε σχέση με τους στόχους του Προγράμματος Σταθερότητας 2019-2022. Η πρόβλεψη του υπουργείου Οικονομικών για αύξηση του ΑΕΠ το 2020 βρίσκεται εντός του εύρους των οικονομετρικών προβλέψεων του ΕΔΣ (με σταθερές τιμές του πετρελαίου και χωρίς τις επιπτώσεις του Brexit).
γ. Επιπλέον, οι αναφερόμενοι ρυθμοί μεταβολής για το 2020 γενικώς αποκλίνουν αισθητά προς τα πάνω σε σχέση με τις αντίστοιχες προβλέψεις που έχουν δημοσιοποιήσει διεθνείς οργανισμοί (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, Διεθνές Νομισματικό Ταμείο).
δ. Η εκτίμηση από το υπουργείο Οικονομικών για διαρθρωτικό πλεόνασμα της τάξης του 2,7% του δυνητικού ΑΕΠ για το 2019 και 1,8% του δυνητικού ΑΕΠ για το 2020, έτσι όπως περιλαμβάνεται στο Προσχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού 2020, εμπίπτει στα όρια που τίθενται στο Δημοσιονομικό Σύμφωνο.
Τα βασικά μεγέθη του προϋπολογισμού
Όσον αφορά τα κυριότερα μεγέθη του, το προσχέδιο του προϋπολογισμού προβλέπει μεταξύ άλλων:
* Ανάπτυξη 2,8% (προφανώς εγκαταλείφθηκε η απίθανη αυτή συνθηματολογία του 4% ανάπτυξη, την οποία υποσχόταν ακόμη και τον Ιούλιο, απαντώντας τότε σε θεματική εκδήλωση στο Βόλο, ο Κυριάκος Μητσοτάκης συνδέοντάς την με το ενδεχόμενο αύξησης του κατώτατου μισθού από τα 650 ευρώ στα 700 ευρώ).
* Πρωτογενές πλεονάσματα 3,56%.
* Μείωση της ανεργίας κατά 1,8 ποσοστιαία μονάδα (στο 15,6% από το 17,4%).
* Αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης με ρυθμό τριπλάσιο του φετινού (κατά 1,8% από 0,6%).
* Αύξηση των επενδύσεων με ρυθμό επιταχυνόμενο κατά 52,27% (κατά 13,4% από 8,8% φέτος).
* Μείωση φορολογικών βαρών για μισθωτούς, συνταξιούχους, αγρότες, επαγγελματίες και επιχειρήσεις.
* κοινωνικά μέτρα συνολικού ύψους 1,3 δισ. Ευρώ.
* αύξηση των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων.
Περισσότερες αποδείξεις για το χτίσιμο του αφορολογήτου
Μεταξύ άλλων, το 2020 θα αυξηθούν οι αποδείξεις που θα πρέπει να συγκεντρώνουν οι πολίτες για το χτίσιμο του αφορολόγητου (το υπουργείο Οικονομικών προσανατολίζεται σε ένα μίνιμουμ ποσοστό 30% από 10% σήμερα), ενώ θα επιδιωχθεί να διευρυνθούν οι ηλεκτρονικές συναλλαγές προκειμένου να περιοριστεί η φοροδιαφυγή και να αυξηθούν τα δημόσια έσοδα.
Συνολικά τα μέτρα αναθέρμανσης της οικονομίας μαζί με τις νέες κοινωνικές πρωτοβουλίες φτάνουν τα 1.200 εκατ. ευρώ και περιλαμβάνουν όλα όσα ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στην πρόσφατη ομιλία του στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, τα οποία αφορούν δημοσιονομικά το 2020.
Το 2020 λαμβάνονται ταυτόχρονα μέτρα διεύρυνσης της φορολογικής βάσης (ηλεκτρονικές συναλλαγές, φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας με βάση τις πραγματικές αξίες ακινήτων κ.ά.) και εξορθολογισμού των δαπανών και των εσόδων της γενικής κυβέρνησης.
Στα 6,75 δισ. ευρώ τα κονδύλια του ΠΔΕ
Αμετάβλητο παραμένει το ύψος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων για το 2020. Παραμένει στα επίπεδα του 2019, αλλά με ανακατανομή των πόρων του συγχρηματοδοτούμενου και του εθνικού σκέλους του προγράμματος. Ωστόσο, στο προσχέδιο προεξοφλείται η υποεκτέλεση του ΠΔΕ έτους 2019 κατά 600 εκατ. ευρώ, υποεκτέλεση μεγαλύτερη εκείνης του 2018, που ήταν της τάξεως των 513 εκατ. ευρώ.
Σύμφωνα με το προσχέδιο του προϋπολογισμού, για το έτος 2020 προβλέπεται η διάθεση πόρων ύψους 6.750 εκατ. ευρώ, με κατανομή της συνολικής δαπάνης μεταξύ των έργων που θα συγχρηματοδοτηθούν από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ύψους 6.000 εκατ. ευρώ, και εκείνων που θα χρηματοδοτηθούν αποκλειστικά από εθνικούς πόρους, ύψους 750 εκατ. ευρώ.
Σημειώνεται ότι στο ίδιο ύψος ήταν και το ΠΔΕ του 2019, ωστόσο τα 5.750 εκατ. ευρώ ήταν πόροι προερχόμενοι από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το 1 δισ. ευρώ, εθνικοί πόροι.
Όπως αναφέρεται στο προσχέδιο, σταθερή επιδίωξη για την υλοποίηση του συγχρηματοδοτούμενου σκέλους του ΠΔΕ και για το 2020 παραμένει η απορρόφηση των πόρων, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η εισροή της αναλογούσας κοινοτικής συνδρομής.
Ο στόχος αυτός θα συνδράμει θετικά στην προώθηση της αναπτυξιακής πολιτικής και θα απαιτήσει την εντατικοποίηση των ενεργειών για την επίσπευση της υλοποίησης των προγραμμάτων του νέου ΕΣΠΑ.
Στο πλαίσιο αυτό, εξακολουθούν να αποτελούν προτεραιότητα οι τομείς των μεγάλων έργων υποδομών (οδικά έργα, σιδηρόδρομοι, μετρό κ.λπ.), η προώθηση της επιχειρηματικότητας (κυρίως στους τομείς της μεταποίησης και του τουρισμού), η ενίσχυση της απασχόλησης, η εκπαίδευση και κατάρτιση, οι τομείς της υγείας και της πρόνοιας, η προστασία του περιβάλλοντος, τα έργα υποδομών των ΟΤΑ όλης της χώρας και οι δράσεις για τη διοικητική μεταρρύθμιση.
Σε ό,τι αφορά το εθνικό σκέλος του ΠΔΕ (χρηματοδοτούμενο από αμιγώς εθνικούς πόρους), η σχετική δαπάνη θα διατεθεί για την ενίσχυση αναπτυξιακών πολιτικών και δράσεων των υπουργείων και των Περιφερειών που δεν είναι επιλέξιμες σε συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα, καθώς και δράσεων ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής, εξυπηρέτησης αναγκών χρηματοδότησης επενδυτικών σχεδίων και αποκατάστασης υποδομών που πλήττονται από φυσικές καταστροφές. Για φέτος εκτιμάται ότι θα δαπανηθεί ποσό 6.150 εκατ. ευρώ. Σημειώνεται ότι το ΠΔΕ του τρέχοντος έτους είναι στα 6.750 εκατ. ευρώ.
Το δανειακό πρόγραμμα
Ο προϋπολογισμός αναφέρεται σε τέσσερις άξονες στόχευσης της δανειακής στρατηγικής για το 2020:
* Διασφάλιση της συνεχούς εκδοτικής παρουσίας του Ελληνικού Δημοσίου στις διεθνείς αγορές κεφαλαίων.
* Παροχή εκδόσεων υψηλής ρευστότητας για τη διατήρηση μιας αξιόπιστης καμπύλης αποδόσεων ελληνικών κρατικών χρεογράφων.
* Περαιτέρω μείωση των περιθωρίων δανεισμού του Ελληνικού Δημοσίου, καθώς και περαιτέρω διασφάλιση της συνέπειας του Ελληνικού Δημοσίου, ως κρατικού εκδότη με χαρακτηριστικά χώρας της Ευρωζώνης.
* Περαιτέρω ενίσχυση της εμπιστοσύνης των διεθνών οίκων αξιολόγησης αλλά και της εμπιστοσύνης της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας, με έμφαση στην περαιτέρω διεύρυνση της επενδυτικής βάσης προς εκείνο το τμήμα που διατηρεί χαρακτηριστικά τελικού επενδυτή.
Αλέξης Χαρίτσης: Διάψευση προσδοκιών χαμηλών και μεσαίων στρωμάτων
Ο εκπρόσωπος Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Χαρίτσης δήλωσε ότι “ο προϋπολογισμός του κ. Μητσοτάκη καταδεικνύει τα προεκλογικά του ψεύδη και την οριστική εγκατάλειψη της μείωσης των πλεονασμάτων από 3,5% σε 2,5% που είχε πετύχει με τον εγγυητικό λογαριασμό η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ”.
Όπως ανέφερε, "προκειμένου να καλύψει το δημοσιονομικό κενό που ο ίδιος δημιούργησε, ο κ. Μητσοτάκης ξέχασε το 4% ανάπτυξη που υποσχόταν και προσγειώνεται στο 2,8%. Κι αυτό όμως συνιστά υπεραισιόδοξη πρόβλεψη, που κανένας άλλος διεθνώς δεν υιοθετεί.
Την ίδια ώρα, η κυβέρνηση εξαντλεί τον μισό περίπου δημοσιονομικό χώρο για τη μείωση του φόρου επιχειρήσεων και μερισμάτων, πράγμα που ευνοεί άνισα τις πολύ μεγάλες επιχειρήσεις με την υψηλή κερδοφορία."
Πρόσθεσε επίσης ότι ακυρώνει την περαιτέρω μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 30% για το 2020 της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, ροκανίζει τις μειώσεις του 2019, μέσα από τις αυξήσεις των αντικειμενικών αξιών, ακυρώνει τη μείωση της προκαταβολής φόρου από 100% στο 50% και την κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης, ενώ καταργεί τη μείωση ΦΠΑ από το 13% στο 11%.
"Τα παραπάνω επιβεβαιώνουν δύο πράγματα: τη μεροληψία της κυβέρνησης της Ν.Δ. υπέρ των πλούσιων και την διάψευση των προσδοκιών των χαμηλών και μεσαίων στρωμάτων για βελτίωση της θέσης τους με κυβέρνηση της Ν.Δ." σημειώνει ο Αλ. Χαρίτσης.
