Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.4°C21.6°C
2 BF 69%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ασθενής ομίχλη
19 °C
15.6°C20.8°C
2 BF 70%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
17.7°C19.8°C
4 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
25 °C
22.5°C24.8°C
2 BF 34%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
21 °C
20.9°C22.3°C
3 BF 46%
Κρήτη, το νησί όπου οι μύθοι συναντούν την πραγματικότητα
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Κρήτη, το νησί όπου οι μύθοι συναντούν την πραγματικότητα

Ρεπορτάζ: Της Κατερίνας Μπρέγιαννη

Η Κρήτη, ένας τόπος εκπλήξεων και αντιθέσεων, ίπταται ανάμεσα στον μύθο και την πραγματικότητα, την παράδοση και την τουριστική εκμετάλλευση. Δεν είναι καθόλου τυχαίο το ότι η μεγαλόνησος αποτελεί σταθερά έναν από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς στον κόσμο.

Οκτώ χρόνια είναι αρκετός καιρός για να ξαναγνωρίσεις έναν τόπο. Είναι ένα χρονικό διάστημα που επιτρέπει να δεις αλλαγές, αν και αυτό αντιτίθεται στην οπτική που οι θερινοί περιηγητές αντιμετωπίζουν τα μέρη που επισκέπτονται.

Οι αλλαγές δεν είναι ευπρόσδεκτες, αντίθετα περιμένουν να τα βρουν όλα όπως τα άφησαν. Ίδια με την πρώτη χαρά της γνωριμίας τους, ώστε να αναγεννηθούν οι ίδιες και απαράλλαχτες εντυπώσεις. Είναι όμως αυτό εφικτό; Τα μέρη, οι τόποι, οι άνθρωποι να στέκουν απαράλλαχτοι εν πλήρει τάξει και ηρεμία αδιασάλευτα στον χρόνο;

Όλα μπορεί να άλλαξαν στο νησί... ο ΒΟΑΚ παραμένει ο ίδιος

Φτάνοντας με το πλοίο της γραμμής στα Χανιά κανένα πρωτόγνωρο συναίσθημα δεν ήρθε να μας συναντήσει. Παίρνουμε νύχτα τον ΒΟΑΚ για πρώτη φορά μετά από χρόνια και τίποτα δυστυχώς δεν έχει αλλάξει. Ούτε σήμανση, ούτε φώτα, απότομες στροφές, τα αυτοκίνητα να τρέχουν με μεγάλες ταχύτητες σε έναν δρόμο που σε τίποτα δεν θυμίζει εθνική κεντρική αρτηρία.

Αν η αίσθηση του τρόμου μπορεί να εκληφθεί ως «γραφικό» συναίσθημα, στον ΒΟΑΚ τη συναντάς ίδια και απαράλλακτη, καθώς είναι ολόιδιος με οκτώ χρόνια πριν. Μιας και η περιπλάνηση ήταν ο κύριος στόχος αυτού του ταξιδιού διασχίσαμε πολλές φορές το μεγαλύτερο μέρος του: Χανιά, Ρέθυμνο, Ηράκλειο, πουθενά δεν συναντήσαμε σήμανση, διαγράμμιση, φώτα, ενώ ένα κακής ποιότητας οδόστρωμα επιμένει να σε βγάζει έξω στις στροφές.

Ακόμα και στην είσοδο στο Ρέθυμνο τα φανάρια δεν λειτουργούν σωστά και είναι πολύ πιθανό να δεις ξαφνικά χιλιάδες αυτοκίνητα να έρχονται καταπάνω σου. Καθόλου τυχαίο το ότι ο ΒΟΑΚ αποτελεί έναν από τους πιο θανατηφόρους αυτοκινητόδρομους, με δεκάδες θύματα κάθε χρόνο. «Έπρεπε να έχει φτιαχτεί... χθες» λένε κάτοικοι του νησιού.

Παρήγορο ήταν το γεγονός ότι το υπουργείο Μεταφορών διενεργούσε έρευνα ρωτώντας τους οδηγούς αν ήταν ικανοποιημένοι από τον δρόμο, κάτι που τουλάχιστον δείχνει ενδιαφέρον. Το έργο της ανακατασκευής του με προϋπολογισμό 1,5 δισ. ευρώ θα είναι το δεύτερο μεγαλύτερο έργο για τη χώρα μετά τη γραμμή 4 του μετρό.

Ο ΒΟΑΚ αναμένεται να είναι μήκους 199 χιλιομέτρων από τα Χανιά μέχρι τον Άγιο Νικόλαο, με δύο λωρίδες και διαχωριστική νησίδα και με βάση τις δηλώσεις του υπουργού κ. Σπίρτζη θα ολοκληρωθεί σε πέντε χρόνια. Αντιδράσεις ωστόσο προκαλεί το θέμα των διοδίων, που απ’ ό,τι φαίνεται τελικά θα είναι μόνο για τουρίστες και τουριστικά λεωφορεία.

Εκτός των πολλών απρόοπτων που μπορεί κανείς να συναντήσει στον «εθνικό» αυτόν δρόμο, οι οδηγοί πρέπει να προσέχουν ειδικά τον Αύγουστο τους πιστούς που ξαφνικά μπορεί να συναντήσουν και διασχίζουν δεκάδες χιλιόμετρα με τα πόδια για να εκπληρώσουν το τάμα τους στον Άγ. Φανούριο!

Ρέθυμνο, μια πόλη που σέβεται τους πεζούς

Το λιμάνι του Ρεθύμνου

Η Κρήτη έχει δεκάδες ομορφιές, τουριστικά μέρη και ό,τι μπορεί να πεθυμήσει o ανθρώπινος νους, γραφικά χωριά, αμμόλοφους, καταρράκτες, φοινικοδάση. Άγρια ομορφιά που εναλλάσσεται συχνά με την άκρατη τουριστική ανάπτυξη.

Περπατώντας αμέριμνος στους δρόμους του Ρεθύμνου παύεις ως πεζός να είσαι αόρατος. Οι οδηγοί των αυτοκινήτων σταματούν για να περάσεις. Σου παίρνει λίγο καιρό να συνηθίσεις αυτή την «ευγενική» συμπεριφορά. Σε συνδυασμό με τα ποδήλατα του δήμου, που σε περιμένουν σε διάφορες γωνιές της πόλης να τα χρησιμοποιήσεις, αποδεικνύουν ότι είναι εφικτή μια ζωή πιο ανθρώπινη και οικολογική.

Στα σοκάκια του Ρεθύμνου σε παρασύρει ένα πλήθος από χιλιάδες ερυθρόδερμους τουρίστες. Ρακάδικα πλάι σε gourmet μαγαζιά, παγωτά κάθε είδους, ξενυχτάδικα δίπλα σε παραδοσιακά καφενεία, ταβέρνες πλάι σε μπαρ, βρίσκεις τα πάντα. Πολιτιστικές εκδηλώσεις και δρώμενα στο ενετικό φρούριο, τη Φορτέτζα, μπορούν να ικανοποιήσουν και τον πιο δύστροπο επισκέπτη.

Ιδιαίτερα αρνητικό ήταν το φαινόμενο μιας απρόσμενης θερινής «ίωσης» που χτύπησε τα POS σε κάποια μαγαζιά του Ρεθύμνου, ακόμα και στο μοναδικό σημείο πώλησης εφημερίδων, το Κέντρο Τύπου της. Φαινόμενο που πλήττει αδιακρίτως πολλά μαγαζιά στα τουριστικά μέρη της Κρήτης όπως στη γειτονική και πανέμορφη Λίμνη Κουρνά...

Η παράδοση αντιστέκεται με γλύκα και με πείσμα

Συνεχίζοντας την περιπλάνηση μέσα στα τουριστομάγαζα η γλυκιά μυρωδιά ψωμιού σε συνεπαίρνει. Απαραίτητη η στάση στον φούρνο που φτιάχνει τα πασχαλινά κουλουράκια της γιαγιάς. Φλαμίνγκο, δράκοι, βαρκούλες έρχονται από τις παιδικές αναμνήσεις να κερδίσουν μια θέση στις νέες.

Το «κουρείο» παραμένει ακριβώς όπως ήταν παλιά, ζωντανό μνημείο. Ολοφώτεινο, ολοκάθαρο... περιμένει τους πελάτες. Τι και αν ο κουρέας δεν είναι πια εν ζωή; Αντί για κούρεμα μπορείς να αγοράσεις ένα ωραιότατο, παραδοσιακό κρητικό... μαχαίρι.

Έτσι κάπως, περπατώντας στα όρια του παλιού με το νέο, του μοδάτου με το παραδοσιακό, συνάντησα το εργαστήρι του Γιώργου Χατζηπαράσχου, ενός από τους ελάχιστους εν ζωή Μικρασιάτες πρόσφυγες ζαχαροπλάστες, που μετέφεραν την τέχνη τους στη χώρα μετά τον ξεριζωμό.

Ο Γιώργος Χατζηπαράσχος με το διάσημο κανταΐφι του!

Ο κύριος Χατζηπαράσχος έγινε διάσημος από το χειροποίητο κανταΐφι του, που παρά τα 83 του χρόνια συνεχίζει καθημερινά την παρασκευή του. «Δεν θέλουμε δημοσιότητα» με αποπαίρνει η κυρά του, ωστόσο εκείνος γελαστός ανοίγει επιδέξια το τεράστιο φύλλο για να δούμε πώς φτιάχνεται... το περίφημο κανταΐφι. Μας δείχνει φωτογραφίες από τα ταξίδια του και μιλά γλυκά και με περηφάνια για την τέχνη και τη ζωή του. Ο γιος του, ο Παρασκευάς, έχει μάθει “τα μυστικά” του διάσημου κανταϊφιού, μου λέει η οικογένεια χαρούμενη που η συνέχεια είναι εξασφαλισμένη.

Πρέβελη: Ένας τόπος σπάνιας ομορφιάς και άγριας τουριστικής εκμετάλλευσης

Διασχίζοντας το Κουρταλιώτικο φαράγγι, εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς, φτάνεις στη διάσημη παραλία του Πρέβελη. Όχι τόσο εύκολα, όμως. Ξαφνικά η άσφαλτος σταματά και μια κλειστή πόρτα σου φράζει τον δρόμο. Υποχρεωτικά πρέπει να πληρώσεις το πάρκινγκ κόστους 2 ευρώ -υπέρ της ενίσχυσης της Μονής που βρίσκεται στην περιοχή- για να σου επιτραπεί η διέλευση.


Κλειστή η πρόσβαση στην παραλία με διόδια "υπέρ της ενίσχυσης της Μονής στην Πρέβελη"



Αν αρνηθείς να πληρώσεις αυτόν τον άδικο φόρο, μόνος τρόπος να κατέβεις στην παραλία είναι ένας δύσβατος κατηφορικός χωματόδρομος. Μετά από λίγο περπάτημα φτάνεις... στην παραλία του Πρέβελη, ασφυκτικά γεμάτη κόσμο ακόμα και τον Ιούλιο. Τουρίστες από όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης καταφθάνουν με τα καραβάκια που πηγαινοέρχονται για μια βουτιά και μια σύντομη βόλτα στο φοινικόδασος και το ποτάμι.

«Σκηνίτες» δεν μένουν πια στην παραλία, ωστόσο ένας “γραφικός παραλιάρχης” μας πλησίασε ζητώντας χρήματα για τον «καθαρισμό»! Στη βόλτα στο ποτάμι μπουκάλια πεταμένα στις όχθες περίμεναν υπομονετικά να φιλοτιμηθεί κάποιος να τα μαζέψει. Η περιοχή είναι ενταγμένη στο Δίκτυο Natura 2000, αλλά παρ' όλα αυτά υφίσταται την κάθοδο των μυρίων κάθε χρόνο.

Στον Μπάλο και το Ελαφονήσι υπήρξαν αντιδράσεις από οικολογικές οργανώσεις γιατί στις περιοχές Natura προβλέπεται περιορισμένος αριθμός επισκεπτών, όμως, εξαιτίας του υψηλού και εύκολου κέρδους που αποφέρουν, υπάρχει ανοχή. Καραβάκια, ομπρέλες, καντίνες ντόπιων και ξένων επιχειρηματιών λυμαίνονται τις περιοχές υψηλού αισθητικού κάλλους, όπου βρίσκει καταφύγιο η άγρια φύση και ζωή.

Ανεβαίνοντας στον Ψηλορείτη...

Στα ορεινά χωριά συναντάς την Κρήτη της «ξαστεριάς» και του Ψηλορείτη. Μπαίνοντας στα Ανώγεια, η μορφή του Νίκου Ξυλούρη, ένα μεγάλο γκράφιτι στην είσοδο, σε καλωσορίζει. Απαραίτητη η στάση στο «Περαχώρι», εκεί όπου γεννήθηκαν οι σπουδαίοι της Κρητικής μουσικής, οι Ξυλούρηδες, ο Βασίλης Σκουλάς, ο Νικηφόρος Αεράκης. Το σπίτι του Νίκου Ξυλούρη είναι ανοικτό για τους επισκέπτες, όπως και τα πανέμορφα καφενεία του χωριού.

Πάντα φιλόξενο και ανοικτό το σπίτι του Αρχάγγελου της Κρήτης, Νίκου Ξυλούρη, στα Ανώγεια

Τα Ανώγεια έχουν παράδοση στις πολιτιστικές εκδηλώσεις από το 1979, όταν ο Μάνος Χατζιδάκις καθιέρωσε τις «Μουσικές Γιορτές». Σήμερα έχει το δικό του τριήμερο αντιρατσιστικό φεστιβάλ «Χαϊμαλίνα», που κάθε χρόνο συγκεντρώνει πλήθος κόσμου.

Στα Ζωνιανά δεν είδαμε τουρίστες, κάτι αγριωποί μαυροντυμένοι μόνο μιλούν μεταξύ τους. «Πέτσακες»,1 “ψευτόμαγκες”, μου λέει η φίλη επικριτικά αποκλείοντας ακόμα και τη σκέψη για μια ρακή στο καφενείο. Τα χωριά Λιβάδια και Ζωνιανά είναι νεόκτιστα, χωρίς ιδιαίτερη γραφικότητα, εκτός από τη φήμη των «νταήδων».

«Όλοι έχουν όπλα στην Κρήτη -οι περισσότεροι τα έχουν για κυνήγι, εκτός από τα χωριά του Μυλοποτάμου, εκεί είναι αλλιώς...» μου απάντησαν ντόπιοι όταν έθιξα το θέμα της οπλοκατοχής στο νησί.

Ανεβαίνοντας στον Ψηλορείτη το τζιπάκι της αστυνομίας μας σταμάτησε για έρευνα επιβεβαιώνοντας έτσι ότι η κατάσταση μπορεί να μοιάζει τρομακτική, αλλά όλα είναι «υπό έλεγχο». Ένα ερωτηματικό έμεινε, ωστόσο, να πλανάται στον αέρα... «Τους τουρίστες τους ψάχνουν. Τους ντόπιους;».

Τα μιτάτα, τα σπιτάκια των βοσκών, ο κρύος αέρας, το ανυπέρβλητο τοπίο καθαίρουν τη σκέψη και διώχνουν την όποια μαύρη σκιά από το μυαλό. Το δέος που εμπνέει ο τόπος κάνουν και τον πιο ορθολογιστή να αντιληφθεί γιατί επέλεξαν οι μύθοι το μέρος αυτό για να μεγαλώσει ο Δίας. Φτάνοντας στο σπήλαιο Ιδαίον Άντρον νομίζεις ότι ακούς τους Κουρήτες να χτυπούν τα σπαθιά στις ασπίδες για να τρομάξουν τον Κρόνο, ή μήπως τον χρόνο;

«Όλα τριγύρω αλλάζουνε και όλα τα ίδια μένουν»

Η Κρήτη παραμένει καταφύγιο για την άγρια φύση. Συναντάς νυφίτσες, γεράκια, αετούς, φίδια, σκαντζόχοιρους, κουνάβια και τόσα άλλα είδη ζώων, πουλιών, φυτών που αγνοείς την ύπαρξή τους. Ιδιαίτερα παρήγορο είναι επίσης το γεγονός ότι, παρά τους χιλιάδες τουρίστες που κάνουν απόβαση στο νησί κάθε χρόνο, οι περισσότεροι κάτοικοι δεν εγκατέλειψαν την παραγωγή και τα χωράφια τους. Ούτε γέμισαν rooms to let όλα τα χωριά τους (τουλάχιστον όχι ακόμα).

Πέρα από τις μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, το νησί έχει τη δική του παραγωγή και τους ρυθμούς της γεωργικής ζωής. Τυροκομεία, σαπωνοποιεία, μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις, άντεξαν στην κρίση, ενώ φαίνεται ότι όσοι επένδυσαν στην οικογενειακή παραγωγή, τα βιολογικά είδη, τις πιστοποιήσεις και την παράδοση δεν έχασαν. «Εξαγωγές πάνε όλα» μου εξηγούν. «Τα καλύτερα φεύγουν έξω».

Το μεγαλύτερο πρόβλημα στο νησί είναι η λειψυδρία και προβληματίζει πολύ τους κατοίκους. «Είμαι 80 χρόνων και τέτοια ξηρασία δεν είχαμε ποτέ» μου είπε ένας παππούς, που έκανε οτοστόπ για να γλιτώσει από τη ζέστη, ώσπου να πάει στα ζώα...

Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στα πανέμορφα μουσεία της Κρήτης, όπως το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και το Αρχαιολογικό στο Ηράκλειο, καθώς και το μεγαλύτερο ενυδρείο, ενώ τα καλύτερα λόγια άκουσα για τη νεοσυσταθείσα ΤΟΜΥ του Ρεθύμνου, που παρέχει ιατρική φροντίδα σε όλους ανεξαιρέτως τους πολίτες.

Η Κρήτη σίγουρα δεν είναι ούτε όπως το 1980 ούτε όπως το 1990, ούτε καν ίδια με οκτώ χρόνια πριν. Όμως δεν σε απογοητεύει ποτέ. Αντίθετα σε μαγεύει. Η βόλτα στο Φραγκοκάστελο και τα Φαλάσαρνα παραμένει μια αποκάλυψη και ας έχει ξαπλώστρες και καντίνες, και ας μην είναι το ίδιο «άσπιλο» και «αμόλυντο» το τοπίο όπως πριν.

«Όλα αλλάζουνε και όλα τα ίδια μένουν», αρκεί να θες να τα ανακαλύψεις. Αρκεί να προστατευθεί το μέρος από την ακραία ανάπτυξη και η παράδοση να διαφυλαχθεί με όρους φυσικής εξέλιξης... και όχι μιας νεκρής και ανούσιας γραφικότητας.

Ένας τόπος μαγικός, ζωντανός, άγριος και γενναίος, που αντιστέκεται στον χρόνο με όλα τα μυστικά και το βάρος του αρχαίου, νεότερου και σύγχρονου κόσμου που σου προσφέρει. Η κυρά της Λίμνης στην Κουρνά, οι Δροσουλίτες, οι πολεμιστές του Φραγκοκάστελου τον Αύγουστο κρύβονται και αξιώνονται να τους δουν μόνο όσοι σέβονται και καταλαβαίνουν.

1 Πέτσακας: Ορεσίβιος Κρητικός. Φοράει συνήθως μαύρα ρούχα, οδηγεί 4x4 αγροτικό διπλοκάμπινο με μαύρα φιμέ τζάμια και συνήθως οπλοφορεί.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL