Στις 4 Οκτωβρίου γιορτάστηκε η Παγκόσμια Ημέρα των Ζώων και μακάρι να μπορούσαμε να γνωρίζουμε, έπειτα από αιώνες συγκατοίκησης με τους τετράποδους (και όχι μόνο) φίλους, πώς οι ίδιοι βιώνουν αυτή τη σχέση. Αναπάντητο παραμένει έως σήμερα αν τα δεσποζόμενα ζώα θα επέλεγαν να έχουν αφεντικό ή να ζουν ελεύθερα.
Η σύμβαση που υπογράφεται με την υιοθεσία ενός ζώου είναι μια βαριά σχέση ευθύνης από την πλευρά του ανθρώπου, που όμως υπόκειται σε άκρως ιδιοτελή συμφέροντα, ενώ για το πώς νοιώθουν τα ίδια τα ζώα σπάνια θα προβληματιστεί κανείς. Πόσο ευτυχισμένο, ας πούμε, μπορεί να είναι ένα τετράποδο όταν του βάζουν πάνα, το πλένουν κάθε μέρα, το στεγνώνουν με πιστολάκι ή του κόβουν τα νύχια αντί να τα γρατζουνάει στα δέντρα;
Όλοι γνωρίζουν όμως ότι, αν διασαλευτεί αυτή η σύμβαση συμβίωσης, ο μόνος που θα υποφέρει ή θα αφεθεί στη μοίρα του θα είναι το κατοικίδιο ζώο καθώς η επιβίωσή του εξαρτάται απόλυτα από τον άνθρωπο.
Ένα ολόκληρο «εμπόριο» έχει στηθεί πάνω σε αυτή τη σχέση, που περιλαμβάνει διάφορους τομείς: εμπόριο ζώων, ευγονίες για να πιάνουν τιμή οι ράτσες στην αγορά, ειδικά μαγαζιά που εφοδιάζουν τους ιδιοκτήτες ζώων με όλα τα αξεσουάρ, εταιρείες καλλωπισμού, ξενοδοχεία σκύλων, γατιών, ταξί, φάρμακα, εξετάσεις, γιατροί, τροφές, παιχνίδια, ρούχα κ.ά. Αναρωτιέται κανείς αν όλα αυτά γίνονται για τα ζώα ή για τον άνθρωπο τελικά;
Πιο υγιείς οι άνθρωποι με ζώα
Η πρωταρχική ανάγκη που οδηγεί στην υιοθεσία ενός ζώου συντροφιάς είναι η συντροφικότητα. Το ζώο λειτουργεί ως αντίδοτο της ανθρώπινης μοναξιάς. Επίσης κλινικές έρευνες έχουν αποδείξει ότι τα κατοικίδια ζώα λειτουργούν ευεργετικά για την υγεία του ανθρώπου καθώς μειώνουν την πίεση, τη χοληστερόλη, τα τριγλυκερίδια και το άγχος.
Τα παιδιά που μεγαλώνουν με ζώα κατά το πρώτο έτος της ζωής τους έχουν λιγότερα προβλήματα αλλεργικής ρινίτιδας και άσθματος. Αναπτύσσουν ολόπλευρα την προσωπικότητά τους με περισσότερες αθλητικές δραστηριότητες και χόμπι, έχουν πιο εύκολη κοινωνικοποίηση κα περισσότερη αυτοπεποίθηση, ενώ αυξάνονται και οι γνωστικές τους ικανότητες.
Οι ηλικιωμένοι με ζώα επισκέπτονται λιγότερο τον γιατρό τους και γενικά έχουν περισσότερες δραστηριότητες με λιγότερο εκφυλισμό των δεξιοτήτων τους. Στους ασθενείς με AIDS τα κατοικίδια ζώα μειώνουν το στρες και την κατάθλιψη, ενώ πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι οι σκύλοι μπορούν να εκπαιδευτούν στο να μυρίζουν και να ανιχνεύουν καρκίνους, γεγονός σωτήριο για τον άνθρωπο. Τέλος, περίπου το 70% των οικογενειών δηλώνουν πιο ευτυχισμένες μετά την απόκτηση ενός κατοικίδιου ζώου.
Παρ’ όλο που κάποιες μολυσματικές ασθένειες, όπως τοξοπλάσμωση, σαλμονέλωση, δερματικές παθήσεις ή λύσσα, μεταδίδονται στον άνθρωπο, οι μολύνσεις λόγω των κατοικίδιων ζώων συντροφιάς είναι σπάνιες. Για τον άνθρωπο υπερτερούν σε σημαντικό βαθμό οι θετικές συνέπειες και τα οφέλη από αυτή τη συγκατοίκηση. Για τα ζώα όμως;
Ζουν περισσότερο τα "δεσποζόμενα" ζώα
Τα δεσποζόμενα ζώα συντροφιάς είτε αποκτήθηκαν μέσω γνωστών και φίλων, είτε βρέθηκαν εγκαταλελειμμένα στον δρόμο ή αγοράστηκαν πληρώνοντας αξιοσέβαστα ποσά για συγκεκριμένες «ράτσες».
Οι συνθήκες ζωής για ένα ζώο σε σπίτι μπορεί να φαντάζουν ειδυλλιακές. Πόσο στ’ αλήθεια είναι; Ισχυρό κίνητρο για ένα ζώο να επιλέξει τη συγκατοίκησή του με τον άνθρωπο είναι η σίγουρη και εξασφαλισμένη τροφή, η υγιής διαβίωση με ιατρική φροντίδα και συχνές επισκέψεις για εμβόλια στον κτηνίατρο. Οι κίνδυνοι να νοσήσουν μειώνονται παρά πολύ και αυξάνεται ο μέσος όρος ζωής τους. Ο καναπές και το ζεστό κρεβάτι είναι σίγουρο προτιμότερα από το παγωμένο σκαλοπάτι, ειδικά τον χειμώνα.
Όμως οι βόλτες είναι συνήθως περιορισμένες, ελεγχόμενες και με λουρί. Τα ζώα αναγκάζονται να θυσιάσουν τη «φύση τους». Υπόκεινται σε στειρώσεις, χωρίς φυσικά να είναι επιλογή τους, και «εκφυλίζονται» με ανθρώπινες συμπεριφορές και χαρακτηριστικά. Είναι αυτό σεβασμός απέναντί τους;
Πόσο μάλλον όταν οι ιδιοκτήτες τούς φέρονται σαν σε λούτρινα του καναπέ, ή σαν σε ανθρώπινα βρέφη και αναγκάζονται να αποδεχθούν όλους τους κανόνες του σπιτιού, ακόμα και το συχνά καθημερινό βασανιστήριο του μπάνιου και του καλλωπισμού που ακολουθεί.
Ακριβό το τίμημα της «ελευθερίας» για τα αδέσποτα
Ζήσε ελεύθερος, πέθανε νέος, ενδεχομένως να έλεγαν κάποια από τα ζωάκια που γεννιούνται ή, ακόμα χειρότερα, εγκαταλείπονται στον δρόμο. Βέβαιο όμως είναι ότι κανένα δεν θα επέλεγε να μένει νηστικό και διψασμένο, εκτεθειμένο στους κινδύνους μιας αβέβαιης ζωής στις αφιλόξενες σύγχρονες πόλεις. Γι’ αυτό άλλωστε ο μέγιστος χρόνος ζωής των αδέσποτων σπάνια ξεπερνά τα δύο χρόνια.
Δυστυχώς η σύμβαση μιας ζωής παρέα με τους ανθρώπους είναι ίσως η μοναδική που μπορούν να έχουν τα ζώα «συντροφιάς» για να επιβιώσουν. Η σύμβαση με τους ανθρώπους είναι το μόνο που τους εξασφαλίζει μια ζωή και ανάλογα της συνείδησης του ζωόφιλου μπορεί να είναι μια καλή ζωή.
Όμως είναι τουλάχιστον υποκρισία από τους ανθρώπους να ισχυρίζονται ότι αυτό γίνεται από αγνά αισθήματα ζωοφιλίας. Δυστυχώς συχνά αυτό που κρύβει η σχέση ιδιοκτήτη - ζώου συντροφιάς είναι η ιδιοτέλεια και ο εγωισμός.
Καμία ζωοφιλία δεν μπορεί να δει κανείς στην ασυδοσία του ανθρώπινου γένους, που, έχοντας επιβληθεί στα έμβια όντα του πλανήτη, όχι μόνο τους αφαιρεί τη δυνατότητα της «πραγματικής ζωής», αλλά τα μετατρέπει σε “pet”, “διακοσμητικά” με χρέος να γεμίζουν την άχαρη ζωή του, ή σε σκληρά εργαζόμενους «δούλους»...
Ακόμα δεν έχει εξαλειφθεί το ανήκουστο φαινόμενο που συνηθίζεται στη χώρα μας να δένονται σκυλιά σε άθλιες συνθήκες επί χρόνια σε όρια χωραφιών ή να μένουν ως φύλακες των ιδιοκτησιών των αφεντικών τους, ενώ συχνά τα ζώα πέφτουν θύματα ιδιαίτερα βίαιης συμπεριφοράς από τους ίδιους τους ιδιοκτήτες τους αν δεν ανταποκρίνονται στον σκοπό για τον οποίο τα αγόρασαν, π.χ. κυνηγόσκυλα.
Μια άλλη απαράδεκτη μορφή βίας, και μάλιστα για λόγους διασκέδασης, είναι οι κυνοδρομίες, οι κυνομαχίες, αλλά και η μέχρι προσφάτως κοινωνικά αποδεκτή πρακτική της «εκπαίδευσης» ζώων για νούμερα σε τσίρκο.
Παρ’ όλο λοιπόν που δεν γνωρίζουμε αν τα ίδια τα ζώα θα επέλεγαν τη συγκατοίκησή τους με τον άνθρωπο, το βέβαιο είναι ότι η εγκατάλειψη και τα «ορφανά» ζώα στους δρόμους δεν έχουν καμία ελπίδα επιβίωσης χωρίς τους ανθρώπους αποδεχόμενα τα δικά τους μέτρα και σταθμά.
Το προφίλ του ζωόφιλου
Το προφίλ ενός υπεύθυνου ιδιοκτήτη ζώων συντροφιάς και πραγματικά ζωόφιλου πρέπει να συνδυάζει τον σεβασμό στη ζωή όλων των έμβιων όντων.
Οι πολίτες θα πρέπει «να υιοθετούν και να μην αγοράζουν ζώα, να μην τα εγκαταλείπουν στους δρόμους». Δεν είναι φιλοζωική στάση το «αφήνω τη γάτα μου να γεννήσει και μετά της πνίγω τα γατιά» τονίζει η πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων των Ζώων Χαλανδρίου Έπη Λέρτα.
Πρώτα και κύρια ο υπεύθυνος ζωόφιλος σέβεται και προστατεύει τα δικαιώματα των ζώων που υιοθετεί, φροντίζει για τη σωστή διατροφή και υγεία τους, τα εμβολιάζει, δεν αμελεί τις επισκέψεις στους κτηνιάτρους όταν αυτό απαιτείται. Φροντίζει για τη βόλτα και την περιποίηση των ζώων. Δεν τα κρατάει φυλακισμένα σε μπαλκόνια, ταράτσες ή δωμάτια σπιτιών. Δεν τα «εξανθρωπίζει», αλλά κατανοεί και σέβεται τη διαφορετικότητα της φύσης τους.
Ενδεικτικά αναφέρω το άρθρο 5 της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων των Ζώων που υπεγράφη στο Παρίσι το 1978, όπου ορίζεται ξεκάθαρα ότι «κάθε ζώο που από παράδοση θεωρείται κατοικίδιο δικαιούται να ζήσει με τον ρυθμό και τις συνθήκες ζωής και ελευθερίας που αντιστοιχούν στο είδος του. Η διαφοροποίηση αυτών των συνθηκών από τον άνθρωπο έχει σκοπούς κερδοσκοπικούς και είναι αντίθετη προς τη διακήρυξη».
Συχνά η ασυδοσία και η αλαζονική υπεροψία των επικυρίαρχων στη φύση ανθρώπων τους οδηγούν στην υιοθεσία κροκοδείλων, σαυρών, φιδιών κ.ά. ως οικόσιτων ζώων. Μιας και σπάνια διαθέτουν τις απαραίτητες υποδομές για την «υιοθεσία», όσο διαρκεί αυτή, μοιάζει περισσότερο με «αιχμαλωσία» και αργότερα τα εγκαταλείπουν στην τύχη τους με αρνητικές συνέπειες στο οικοσύστημα και με αδύνατη σχεδόν την επιβίωσή τους.
Η ζωοφιλία πρέπει να συνδυάζεται με μια υπεύθυνη στάση ζωής και να μην εκθέτει τα ζώα σε κίνδυνο. Δυστυχώς αυτό δεν γίνεται κατανοητό ακόμα, ιδιαίτερα στην επαρχία. Υποτιθέμενοι ζωόφιλοι συχνά εγκαταλείπουν ζώα σε περιοχές όπου θεωρούν ότι βρίσκουν εύκολα τροφή, με αποτέλεσμα τα ζώα που μαζεύονται να γίνονται αγέλη με συχνά επικίνδυνη συμπεριφορά για τους περαστικούς.
«Δυστυχώς δεν κάνει κανείς τίποτα για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα», «ο δήμος αδιαφορεί και φιλοζωική δεν υπάρχει» μου είπαν η νοσηλεύτρια και η γιατρός του Κέντρου Υγείας στο οποίο δέχθηκα τις πρώτες βοήθειες ύστερα από δάγκωμα σκύλου έξω από το θέατρο της Επιδαύρου πέρσι το Πάσχα. Δυστυχώς σε τέτοιες περιπτώσεις, συχνά αδικαιολόγητα, η ευθύνη πέφτει στα ζώα, ενώ η μόνη υπαίτια είναι η ανθρώπινη ασυνειδησία και αμέλεια.
Τέτοιου είδους περιστατικά δυστυχώς δίνουν λαβή σε ακραίες φωνές, όπως αυτή του βουλευτή της Ν.Δ. Λευτέρη Αυγενάκη, που με ερώτησή του στη Βουλή στις 18.7.2017 ζητούσε έμμεσα τη θανάτωση των αδέσποτων ζώων του Δήμου Ηρακλείου. Ευτυχώς άμεση και έντονη ήταν τότε η αντίδραση της Πανελλαδικής Φιλοζωικής και Περιβαλλοντικής Ομοσπονδίας (ΠΦΠΟ), που σε ανακοίνωσή της κατήγγειλε «την αντιφιλοζωική υστερία του κ. Αυγενάκη» και στεκόταν στο πλευρό του Δήμου Ηρακλείου, που τηρούσε τη νομοθεσία.
Στην αντίθετη κατεύθυνση κινείται η Κοινή Υπουργική Απόφαση (3114Β 8.9.17) των υπουργών Εσωτερικών Πάνου Σκουρλέτη, Οικονομικών Γιώργου Χουλιαράκη και του αν. υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Γιάννη Τσιρώνη για τον καθορισμό της διαδικασίας χρηματοδότησης των δήμων για τη λειτουργία καταφυγίων αδέσποτων ζώων συντροφιάς.
Εκεί θα περισυλλέγονται τα αδέσποτα με σκοπό τη σήμανση, την αποπαρασίτωση, τη στείρωσή τους, ενώ θα γίνεται εμβολιασμός και αποθεραπεία τους, σίτιση, υιοθεσία ή επανένταξη όπως ορίζει ο Ν. 4039/2012. Το επόμενο διάστημα αναμένεται να κατατεθούν οι αιτήσεις των δήμων και συνδέσμων, ώστε να λάβουν την προβλεπόμενη χρηματοδότηση.
Το επιτρεπτό όριο για τη φιλοξενία ζώων σε διαμέρισμα είναι έως και δύο κατοικίδια, ενώ στην αυλή ο αριθμός είναι απεριόριστος. Με την προϋπόθεση βέβαια ότι τηρούνται όλοι οι κανόνες υγιεινής και καθαριότητας και φυσικά οι ώρες κοινής ησυχίας, τονίζει η κ. Λέρτα και καλεί τους ανθρώπους να υιοθετήσουν ζώα σώζοντάς τα από την εγκατάλειψη.
Το αισιόδοξο μήνυμα είναι, όπως επισημαίνει, ότι «η αδιαφορία έχει σπάσει» πλέον για τα ζώα ειδικά στις μεγάλες πόλεις. «Η επαρχία είναι σκληρή» και το πρόβλημα επιδεινώνεται όταν δεν υπάρχουν φιλοζωικές οργανώσεις ή σύλλογοι προσθέτει.
Υψηλά πρόστιμα ως και φυλάκιση επιφέρει η κακοποίηση ζώων
Το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο (ΦΕΚ 32 Α/2014 και Ν. 4039/2012 ΦΕΚ Α 15/2012 προβλέπει βαρύτατα πρόστιμα για την κακοποίηση ζώων (δεσποζόμενα - αδέσποτα). Για παράδειγμα στο άρθρο 12 παρ. 3 αναφέρεται ότι για εκτροφή, εκπαίδευση και χρησιμοποίηση ζώου σε κάθε είδος μονομαχίας το πρόστιμο είναι 10.000 ευρώ, ενώ για κακοποίηση, βασανισμό, κακή συμπεριφορά φτάνει στα 30.000 ευρώ, όπως σημειώνεται στο Άρθρο 16 παρ. α και β. Επιπλέον η θανάτωση ζώου επιφέρει ποινή φυλάκισης και χρηματικό πρόστιμο. Η απειλή για θανάτωση ζώου είναι ποινικό αδίκημα και υπάρχει δυνατότητα μήνυσης.
Τι πρέπει να κάνει κάποιος αν γίνει μάρτυρας ενός τέτοιου περιστατικού κακοποίησης ή εγκατάλειψης ζώου;
Εφόσον δεν απειλείται άμεσα η ζωή του ζώου, πρέπει να κάνετε επώνυμη έγγραφη καταγγελία στο οικείο αστυνομικό τμήμα και στις προϊστάμενες υπηρεσίες τους. Αυτή η καταγγελία αφορά κυρίως περιπτώσεις παθητικής κακοποίησης, όπως η έκθεση του ζώου σε κακές συνθήκες ζωής, ή μη σίτισή του κ.ά.
Στην περίπτωση όμως που η ζωή του ζώου απειλείται άμεσα, θα πρέπει να γίνει μηνυτήρια αναφορά, όπου θα περιγράφεται το συμβάν με λεπτομέρειες ώστε να σχηματιστεί δικογραφία. Σημαντικό είναι να έχετε φωτογραφίες της κατάστασης του ζώου. Η κακοποίηση ζώου πρέπει να καταγγέλλεται άμεσα για να εκδιωχθεί ο δράστης με τη διαδικασία του αυτοφώρου.
Κακοποίηση ζώων και ενδοοικογενειακή βία
Την έλλειψη φιλοζωικής συνείδησης στη χώρα μας και τη σύνδεση της βίας κατά των ζώων με την ενδοοικογενειακή βία κατέγραψε ημερίδα που έγινε το 2016 με πρωτοβουλία της Πανελλήνιας Φιλοζωικής Ομοσπονδίας και Συμμαχίας για την Ελλάδα με συμμετοχή αξιωματούχων της αστυνομίας του Λος Άντζελες και στελεχών του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη και άλλους κρατικούς λειτουργούς με τίτλο «Ο κύκλος της βίας: από την κακοποίηση ζώων στην ενδοοικογενειακή βία».
Σύμφωνα με τα στοιχεία έως το τέλος Οκτωβρίου του 2016 η ΕΛ.ΑΣ. δέχθηκε 950 καταγγελίες για κακοποίηση, βασανισμό και θανάτωση ζώων, επιλήφθηκε 833 περιπτώσεων, βεβαίωσε 469 παραβάσεις, συνέλαβε 140 άτομα και σχηματίστηκαν 767 δικογραφίες.
Ειδικότερα η ημερίδα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η βία κατά των ζώων είναι ένδειξη σοβαρής συναισθηματικής διαταραχής και συνδέεται απόλυτα με ενδοοικογενειακή βία και κακοποίηση παιδιών και ηλικιωμένων. Επίσης συνδέεται με διατάραξη κοινής ησυχίας, διαρρήξεις, ναρκωτικά και ανθρωποκτονίες. Το ζώο είναι συχνά το πρώτο θύμα της ενδοοικογενειακής βίας και παραδειγματισμός για να «συμμορφωθούν» τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι φέτος διενεργείται ειδικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα από την ΕΛ.ΑΣ. για την κακοποίηση των ζώων και την ενδοοικογενειακή βία. Το πρόγραμμα παρακολουθούν 195 αξιωματικοί της ΕΛ.ΑΣ. και 6 στελέχη του Λιμενικού Σώματος. Ο αν. υπουργός Προστασίας του Πολίτη Νίκος Τόσκας, κατά την παρουσίαση του προγράμματος, είχε αναφερθεί στη βαρύτητα που δίνει πλέον η ΕΛ.ΑΣ. στην πρόληψη των περιστατικών βίας.
Σε σχετική ερώτηση της «Α» αν αυξήθηκαν τα περιστατικά βίας ή κακοποίησης εναντίον των ζώων στα χρόνια της κρίσης, η κ. Λέρτα απάντησε ότι δεν έχει παρατηρηθεί κάτι τέτοιο, ωστόσο «αυξήθηκαν κατά πολύ τα περιστατικά εγκατάλειψης ζώων».
Παράλληλα μας μετέφερε το αισιόδοξο μήνυμα που καταγράφεται, καθώς πολύ περισσότεροι άνθρωποι υιοθετούν ζώα, ενώ οι συμπολίτες μας επιδεικνύουν πλέον ιδιαίτερη ευαισθησία καταγγέλλοντας άμεσα περιστατικά βίας ή εγκατάλειψης.
Θετικό μήνυμα, αν σκεφθεί κανείς ότι το πολιτισμικό και το βιοτικό επίπεδο μιας κοινωνίας συνδέονται άμεσα με τη συχνότητα φαινομένων κακοποίησης και βάναυσης συμπεριφοράς προς τα ζώα.
Στα σημαντικά βήματα που γίνονται προς την κατεύθυνση της ευαισθητοποίησης των πολιτών για την προστασία των ζώων μεγάλη είναι η συνεισφορά των φιλοζωικών οργανώσεων και συλλόγων που δραστηριοποιούνται αφιλοκερδώς και με ελάχιστους πόρους σε όλη την Ελλάδα.
Ενδεικτικά αναφέρω ότι η Φιλοζωική Εταιρεία από το 1995 έως σήμερα έχει συνεργαστεί με 49 δήμους της Αττικής. Στο πλαίσιο των προγραμμάτων αυτών περισυλλέγει με δικά της ασθενοφόρα, στειρώνει, εμβολιάζει, θεραπεύει από τυχόν ασθένειες ή τραυματισμούς και επανατοποθετεί τα αδέσποτα ζώα στο φυσικό τους περιβάλλον, εφόσον δεν υιοθετηθούν.
Στο Κορωπί λειτουργεί πρότυπο Φιλοζωικό Κτηνιατρικό Κέντρο από την Ελληνική Φιλοζωική Εταιρεία καθώς και σταθμός πρώτων βοηθειών στη Νέα Χαλκηδόνα με δύο ασθενοφόρα για άμεση επέμβαση και βοήθεια. Ο Περιβαλλοντικός Σύνδεσμος Δ. Αθήνας και Πειραιά (ΔΙΚΕΠΑΖ) λειτουργεί νοσοκομείο για αδέσποτα ζώα στο Σχιστό σε έναν χώρο 5 στρεμμάτων πλήρως εξοπλισμένο για τη διαμονή και περίθαλψή τους.
Χρήσιμες πληροφορίες
Τηλέφωνα φιλοζωικών οργανώσεων και συλλόγων ανά την Ελλάδα θα βρείτε εδώ: https://tinyurl.com/y98cl2bg
* http://www.filozoiki.gr/faq/view/3-nomothesia
* https://www.dogsvoice.gr/?section=1920καιlanguage=el_GRκαιitemid1927=2686καιdetail1927=1
* http://www.pesydap.gr/dikepaz
* Για τη σχετική νομοθεσία για την προστασία των Ζώων εδώ: http://www.odigostoupoliti.eu/zoa-sintrofias-katikidia-adespota-zoa-sintrofias/
* http://www.e-fox.gr/index.php/2014-02-19-11-01-59/prostasias-zoon/105-nomos-prostasias-zoon-despozomena-adespota
* Η Διακήρυξη Δικαιωμάτων των Ζώων που υπεγράφη στο Παρίσι το 1978
* https://tinyurl.com/ybftkmht
* Ιατρικές έρευνες για τα οφέλη της συγκατοίκησης με τα ζώα
* «Φόνος και φυσιολατρία», άρθρο του κτηνιάτρου Γιώργου Λιερού
* https://government.gov.gr/chrimatodotisi-apo-50-70-se-dimous-gia-tin-diachirisi-ton-adespoton-zoon-sintrofias/
* http://www.aftodioikisi.gr/koinonia/thanatosi-adespoton-pou-den-iiothetountai-zitaei-emmesos-o-l-avgenakis/
* http://www.arcadiaportal.gr/news/elas-ekpaideytiko-programma-gia-tin-kakopoiisi-zoon-kai-tin-endooikogeneiaki
* https://www.zoosos.gr/odigies-gia-pos-kanoume-kataggelia-stin-astunomia-gia-kakopoiisi-zoou/#axzz4uHI9FZAw
* http://lawyersfortheanimalprotection.blogspot.gr/p/blog-page_2581.html
Τα 6 πρώτα άρθρα από τη Διακήρυξη των Ζώων
Άρθρο 1
Όλα τα ζώα γεννιούνται με ίσα δικαιώματα στη ζωή και στη δυνατότητα ύπαρξης.
Άρθρο 2
Ο άνθρωπος οφείλει να σέβεται τη ζωή κάθε ζώου. Ο άνθρωπος ανήκει στο ζωικό βασίλειο και δεν μπορεί να εξοντώνει ή να εκμεταλλεύεται τα άλλα είδη του ζωικού βασιλείου. Αντίθετα, οφείλει να χρησιμοποιεί τις γνώσεις για το καλό των ζώων. Κάθε ζώο δικαιούται φροντίδας, προσοχής και προστασίας από τον άνθρωπο.
Άρθρο 3
Κανένα ζώο δεν πρέπει να υποβάλλεται σε κακομεταχείριση ή απάνθρωπη συμπεριφορά. Αν η θανάτωση ενός ζώου θεωρηθεί υποχρεωτική, πρέπει να γίνει στιγμιαία, ανώδυνα και χωρίς καμιά πρόκληση αγωνίας του ζώου.
Άρθρο 4
Κάθε ζώο δικαιούται να ζήσει στον φυσικό του χώρο (γη, θάλασσα, αέρας) και να αναπαράγεται σύμφωνα με τους φυσικούς νόμους. Η στέρηση ελευθερίας του ζώου, ακόμη κι αν γίνεται για μορφωτικούς σκοπούς, είναι αντίθετη προς τη διακήρυξη των δικαιωμάτων του.
Άρθρο 5
Κάθε ζώο που από παράδοση θεωρείται κατοικίδιο δικαιούται να ζήσει με τον ρυθμό και τις συνθήκες ζωής και ελευθερίας που αντιστοιχούν στο είδος του. Η διαφοροποίηση αυτών των συνθηκών από τον άνθρωπο έχει σκοπούς κερδοσκοπικούς και είναι αντίθετη προς τη διακήρυξη.
Άρθρο 6
Κάθε ζώο που αποτελεί σύντροφο του ανθρώπου έχει δικαίωμα διάρκειας ζωής ανάλογης με τη φυσική του μακροβιότητα. Η εγκατάλειψη ενός ζώου θεωρείται πράξη απάνθρωπη και εξευτελιστική.
