Των Κατερίνα Τσατσαρώνη
- Θανάση Μανουηλίδη - Σοφία Κεϊσίδου
Τα τελευταία χρόνια, υπό το βάρος της κρίσης και των πολιτικών λιτότητας, έγινε μια πρωτοφανής και πολυεπίπεδη επίθεση στα εργασιακά δικαιώματα. Η ανεργία εκτοξεύτηκε σε τεράστια ποσοστά, πλήττοντας ιδίως τους νέους ανθρώπους, ενώ οι οικονομικές ανισότητες οξύνθηκαν. Έτσι, ένα σημαντικό τμήμα του παραγωγικού δυναμικού της χώρας με υψηλά προσόντα αναγκάζεται να εγκαταλείψει την Ελλάδα προκειμένου να σπουδάσει ή να εργαστεί στο εξωτερικό (brain drain).
Παράλληλα, όμως, και εξαιτίας των παραπάνω συνθηκών, αναδύθηκαν πάμπολλα εγχειρήματα αλληλεγγύης (π.χ. κοινωνικά φροντιστήρια ή φαρμακεία) και συνεργατικές παραγωγικές μονάδες που, μέσω της κοινωνικής αυτενέργειας, κάλυψαν κρίσιμες κοινωνικές ανάγκες. Τέθηκαν έτσι στέρεες βάσεις για αυτό που ονομάζουμε Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία (Κ.ΑΛ.Ο.), δηλαδή την οικονομική δραστηριότητα που βασίζεται σε μια δημοκρατική, ισότιμη, αλληλέγγυα και συνεργατική μορφή οργάνωσης των σχέσεων παραγωγής, διανομής, κατανάλωσης και επανεπένδυσης, η οποία σέβεται απόλυτα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και το φυσικό περιβάλλον. Σε αντίθεση με την τυπική ιδιωτική αγορά, που ανάγει σε υπέρτατες αξίες το χρήμα και την κερδοφορία του κεφαλαίου, η Κ.ΑΛ.Ο. θέτει ως θεμελιακούς στόχους την κοινωνική προσφορά και την ανάδειξη ενός εναλλακτικού μοντέλου οικονομίας που δεν υιοθετεί συλλήβδην τις καπιταλιστικές αρχές.
Ο νόμος για την Κ.ΑΛ.Ο.
Ο νέος Νόμος 4430/2016 υπερβαίνει τις αστοχίες και τις αγκυλώσεις του προηγούμενου καθεστώτος και ανυψώνει σε προτεραιότητα τη διάχυση της Κ.ΑΛ.Ο. σε κάθε πεδίο οικονομικής δράσης, αφού μέχρι σήμερα είναι ενημερωμένο ένα μικρό κομμάτι της κοινωνίας. Με τις διατάξεις του Ν. 4430/2016 ρυθμίζονται δύο μορφές συνεταιρισμών: α) η Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (ΚΟΙΝ\ΣΕΠ), β) ο Συνεταιρισμός Εργαζομένων. Σε αμφότερες τις μορφές, η λήψη των αποφάσεων και η διοίκηση στηρίζονται σε απόλυτα δημοκρατικές διαδικασίες, όπου όλα τα μέλη δικαιούνται να μετάσχουν στη διαμόρφωση του στρατηγικού σχεδίου, με την αρχή «ένα μέλος = μία ψήφος» («συλλογική ωφέλεια»). Οι ισότιμες σχέσεις μάλιστα συνεπάγονται ότι οι ευθύνες διανέμονται ισομερώς στα μέλη, ενώ εξασφαλίζεται σύγκλιση μισθών. Επιπλέον, περιγράφονται ως επιδιώξεις των συνεταιριστικών αυτών μορφών η οικονομική βιωσιμότητα, η κοινωνική χρησιμότητα, η προστασία των πιο αδύναμων κοινωνικών ομάδων και η αειφόρος ανάπτυξη, σε αρμονία με το φυσικό περιβάλλον και τις πλουτοπαραγωγικές πηγές.
Πέρα από τα στοιχεία που επιτρέπουν την ένταξη ενός εγχειρήματος στους κόλπους της Κ.ΑΛ.Ο., ο νόμος θεσμοθετεί και μια σειρά πλεονεκτημάτων που παίζουν ρόλο κινήτρου, ώστε περισσότεροι άνθρωποι, ιδίως νέοι/ες, να ασχοληθούν με ανάλογες συνεταιριστικού ή συνεργατικού τύπου επιχειρήσεις, καθιερώνοντας την Κ.ΑΛ.Ο. ως πυλώνα της ελληνικής οικονομίας και της παραγωγικής ανασυγκρότησης. Ο Ν. 4430/2016 κινείται στην κατεύθυνση που δημιουργεί τους όρους για την ουσιαστική διείσδυση της Κ.ΑΛ.Ο. στην ελληνική οικονομία. Πρέπει βέβαια αυτό το ευνοϊκό θεσμικό πλαίσιο να εφαρμοστεί ώστε να μην παραμείνουν οι θετικές του προβλέψεις απλώς ένα θεωρητικό σχήμα.
Στροφή των νέων στην Κ.ΑΛ.Ο.;
Με το πλαίσιο του νέου νόμου δίνεται στις νέους/ες ένας δρόμος «διαφυγής», καθώς τους παρέχεται η δυνατότητα να μείνουν στην Ελλάδα και να στελεχώσουν ομάδες επιστημόνων σε όλους τους τομείς της οικονομίας.
Παράλληλα, πρέπει να προωθηθεί η συνεταιριστική κουλτούρα και να σχηματιστούν δίκτυα συνεργατικών εγχειρημάτων. Μέσα από αυτά τα δίκτυα θα γίνεται πιο εύκολη διακίνηση προϊόντων σε εναλλακτικούς χώρους διάθεσης, μέσα και από την αξιοποίηση άδειων δημόσιων κτηρίων για στέγαση συνεταιριστικών εγχειρημάτων. Εξάλλου, για τη διευκόλυνση εκείνων που μπαίνουν τώρα στον χώρο της Κ.ΑΛ.Ο., θα ήταν αρκετά προωθητική η ίδρυση δημόσιων υπηρεσιών συμβουλευτικής τεχνογνωσίας και προσανατολισμού.
Η Νεολαία ΣΥΡΙΖΑ έχει ήδη ιεραρχήσει ψηλά το ζήτημα της Κ.ΑΛ.Ο. ως μία πραγματική απάντηση στην κρίση, καθώς αντιλαμβάνεται την εργασία και την παραγωγή με όρους αξιοπρέπειας, προστασίας των εργασιακών δικαιωμάτων και περιβαλλοντικής βιωσιμότητας. Στο επόμενο διάστημα οφείλουμε ως Νεολαία, αλλά και ως Κόμμα, να εξετάσουμε ακόμα διεξοδικότερα τον ρόλο που μπορεί να επιτελέσει η Κ.ΑΛ.Ο. και τις δυνατότητες που ανοίγονται, ειδικά στο κομμάτι της απασχόλησης των νέων.
* Η Κατερίνα Τσατσαρώνη είναι μέλος της οργάνωσης Κουκακίου - Πετραλώνων, ο Θανάσης Μανουηλίδης είναι μέλος της οργάνωσης υπόλ. Εξωτερικού, η Σοφία Κεϊσίδου είναι μέλος της οργάνωσης Καβάλας
