Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
21.1°C25.3°C
3 BF 46%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
23 °C
20.2°C24.2°C
2 BF 48%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
19 °C
18.8°C21.0°C
3 BF 64%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
22 °C
19.3°C21.8°C
2 BF 68%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
25 °C
24.5°C24.5°C
3 BF 40%
LENTO
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

LENTO

«Ο μεταφυσικός κάνει μεταφυσική, ο ποιητής κάνει ποίηση, η μέλισσα κάνει μέλι», έγραψε ο Eliot. Μπορούμε να προσθέσουμε: η εφημερίδα κάνει ιδεολογία.

Ακουσίως αδιάκριτοι, διαβάζουμε στις εφημερίδες καθημερινά τα νέα για την υγεία τού Οδυσσέα Ελύτη. Το ενδιαφέρον είναι εύλογο κι ελπίζουμε πως ο ίδιος εννοεί: αλλιώς τον σκεφτόμαστε όσοι ανέκαθεν αγαπήσαμε την ποίηση του. Τοξινωμένοι αναγνώστες εντούτοις, καταναλίσκουμε τη σχετική ειδησεογραφία, όση φτάνει στα χέρια μας. Έτσι, μεταξύ άλλων, στην Ελευθεροτυπία της 16ης.2.93 διαβάζουμε τα εξής: «Πάντως ο ποιητής διατηρεί ακμαίο το ηθικό του και είναι εύχαρις με τους ελάχιστους δικούς του ανθρώπους που του συμπαραστέκονται, ενώ η είσοδος είναι αυστηρά απαγορευμένη σε όσους άλλους θα ήθελαν να τον δουν και -κυρίως- στους δημοσιογράφους. Όμως ο Αντώνης Σαμαράς τον επισκέφτηκε και συζήτησε μαζί του περί λογοτεχνίας και Μακεδονικού...». Θα ήταν ενδιαφέρον να διαβάζαμε πιο αργά αυτή την πρόχειρη, φευγαλέα φράση του δημοσιογράφου.

Υπάρχει καταρχάς το αναγκαίο ψυχογράφημα, σύντομο, διατυπωμένο ως διπλή εναντίωση: «Πάντως» (αν και η κατάσταση είναι άσχημη, δηλαδή: αυτή είναι η σιωπηρή είδηση), αλλά και «εύχαρις με τους... δικούς του ανθρώπους» (ένα ιδιωτικό ταμπλώ - βιβάν, που μάταια προσπαθούν να το ζωντανέψουν οι κάμερες των τηλεοπτικών καναλιών˙ μπορούμε εντούτοις να το φανταστούμε, οικείο, προσιτό - οι ποιητές είναι και αυτοί άνθρωποι: αυτή είναι η σιωπηρή διάψευση όσων θεωρείται βέβαιο πως πιστεύαμε). «Δικούς του», αλλά «ελάχιστους»: εδώ η εικόνα τού μονήρους ποιητή (όλοι οι ποιητές είναι υποχρεωτικά μονήρεις, ως γνωστόν) εγκλωβίζει ψήγματα οίκτου και αρχίζει να κιτρινίζει ανεπαισθήτως. Ή πρόκειται για λεκτική εκδίκηση; Η είσοδος είναι απαγορευμένη «κυρίως» στους δημοσιογράφους. Αυτό το «κυρίως» ωστόσο δεν συνιστά πρωτίστως διαμαρ­τυρία: αθωώνει και εξαιρεί. Υποδηλώνει ταυτοχρόνως το άβατο -που το σεβόμαστε- και την ιερή υποχρέωσή μας στην ενημέρωση - που («κυρίως» όσοι τα καταφέρνουμε τελικά) την σεβόμαστε επίσης. (Άλλωστε τόσοι άλλοι «θα ήθελαν να τον δουν». Γινόμαστε αδιάκριτοι κατ' εντολήν.) Ένα εξαίσιο, δυναμωτικό δίλημμα... Βρισκόμαστε, προς το παρόν, στον ουδό της ιδεολογίας.

Και τώρα προσοχή: Ο Αντώνης Σαμαράς εισχωρεί στο άβατο (κι αυτό ισοδυναμεί με χρίσμα: «όμως»), μπαίνει, μένει και μιλούν. Για τι πράγμα μιλούν; «Περί λογοτεχνίας και Μακεδονικού». Πρόκειται για το σχήμα του "του διπλού αυτονόητου" ή της "απολύτου εναλλαξιμότητος".

Πρώτ’ απ’ όλα, ο ποιητής δεν μπορεί παρά να συζητάει για ποίηση. Το προηγούμενο ταμπλώ - βιβάν έκανε τη δουλειά του - και αποσύρεται. Τώρα ο ποιητής είναι έξω από τα ανθρώπινα, τα συνήθη, τα καθημερινά: συζητάει για ποίηση - όπως είναι φυσικό. Κλεισμένος σ' έναν ισόβιο κύκλο ασηψίας - αντισηψίας είναι αδύνατον να συζητά (είναι αδύνατον να συζήτησε ποτέ) για οτιδήποτε άλλο. Εκτός κι αν το άλλο είναι το «ο altra cosa» του Σολωμού, κάτι αυτονοήτως ισοϋψές: το Έθνος.

Και φυσικά συζητά με τον καθ' ύλην αρμόδιο: τον Αντώνη Σαμαρά, μόνιμο και επιτυχή πρωταγωνιστή της εθνικιστικής commedia dell' arte. Ο Ελύτης είναι αποδεδειγμένα ποιητής: αποδεδειγμένα, δηλαδή -κατά τη δημοσιογραφική εξίσωση- αυτονοήτως. Το επίθετο στο δημοσιογραφικό συντακτικό είναι ανιστορικό: ο (ερήμην μόχθου, ερήμην συνείδησης, ερήμην εξήντα χρόνων εργασίας) «ποιητής» - μια φυσική ιδιότητα, όπως το σύνδρομο Down. Ο Σαμαράς είναι εξίσου αυτονοήτως συνειδητός πατριώτης - όπως στο «Λούκυ Λουκ» {Σύρματα στα λιβάδια) ο Κας Κάσεϋ είναι συνειδητός κτηνοτρόφος: «έτρωγε κρέας, σκεφτόταν κρέας, ήταν κρέας». Η είδηση είναι πως ο Ελύτης συζητά «περί του Μακεδονικού»; Όχι, η είδηση είναι πως ο Σαμαράς συζητά «περί λογοτεχνίας». Το μικροαστικό σύμπαν κλείνει: οι αρμοδιότητες (η ποίηση, ο πατριωτισμός ο altra cosa) είναι φυσικές, ανεξέλεγκτες, χαρισματικές, και αλλήλοις συγχαίρουσαι. Το νέο ταμπλώ - βιβάν είναι, εδώ, μια επιβεβλημένη χειραψία.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL