Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
14.5°C19.6°C
3 BF 59%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Σποραδικές νεφώσεις
16 °C
13.5°C17.7°C
1 BF 73%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
14.3°C16.6°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
14.8°C18.0°C
1 BF 58%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
16.3°C16.3°C
1 BF 65%
Για την πρόληψη των εξαρτησιογόνων ουσιών και το Μνημόνιο
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Για την πρόληψη των εξαρτησιογόνων ουσιών και το Μνημόνιο

Του Νίκου Λάιου*

Οι εξαρτημένοι από ουσίες συμπυκνώνουν τις καθημερινές αντιθέσεις των νεωτερικών κοινωνιών. Την τελευταία τετραετία οι πιο δυσκολεμένοι, οι εξαρτημένοι του δρόμου, έχασαν το Πρόσωπό τους, έγιναν ολόκληροι καθρέφτες του μεγαλώματος του χάσματος μεταξύ φτώχειας και πλούτου, μεταξύ πολιτιστικής ανορεξίας και εικονικής παμφαγίας, κάτοπτρα της έλλειψης νοήματος, της γενικής παρακμής. Στέκοντας στην οδό Γ' Σεπτεμβρίου, στην Αθήνα, σημαίνουν τη συνάντηση της «ατομικής» κρίσης με την κοινωνική κρίση, με τρίτη συνισταμένη την οικογένεια σε κρίση.

Τέτοια, ακριβώς, σταυροδρόμια είναι που απομονώνουμε με μια ασπροκόκκινη πλαστική κορδέλα, ορίζοντάς τα ως «περιθώρια». Γιατί βρίσκονται στην καρδιά της κοινωνίας, τη βυθομετρούν, την παλμογραφούν, απεικονίζουν τις άλυτες αντιθέσεις της σε κάθε φάση της και με μεγάλη ένταση. Και γι' αυτό βρίσκονται, παράλληλα, «απέναντι στην κοινωνία», απειλητικά για τις κυρίαρχες συμβάσεις που ωραιοποιούν τα αδιέξοδά της. Το πογκρόμ εναντίον εξαρτημένων και η μεταφορά τους στην Αμυγδαλέζα, τον περασμένο Μάρτη, την ώρα που στη Βουλή συζητιόταν το σχέδιο νόμου «Περί Εξαρτησιογόνων Ουσιών» μέσα σε πανηγυρισμούς πως οι εξαρτημένοι «δεν θα αντιμετωπίζονται ως εγκληματίες» - αυτό το σκληρό οξύμωρο είναι σύμφυτο της κατασκευής του ιδεολογήματος του «περιθωρίου», με το οποίο είναι δεμένη η εξάρτηση από ουσίες.

Στην άγρια τελευταία τετραετία είδαμε έρευνες, απολογισμούς, δεδομένα, που ενισχύουν το αξίωμα ότι η εξάρτηση δεν είναι μήτε βιολογική «αρρώστια» μήτε «ατομική υπόθεση». Οι βαθιές μετατοπίσεις σ' ένα σκηνικό αποσύνθεσης, με χίλιους τρόπους συναρτήθηκαν με το θρέψιμο προσωπικών, οικογενειακών και κοινωνικών παραγόντων, που δυναμιτίζουν την ψυχοσυναισθηματική και σωματική υγεία, ανοίγοντας την πόρτα σε νέα, επικίνδυνα ναρκωτικά και άλλες εξαρτητικές συμπεριφορές (τζόγος, διαδίκτυο). Όσοι εργαζόμαστε σε δομές αντιμετώπισης της εξάρτησης, ζούμε «τα δεδομένα» - τα βλέπουμε και τα ακούμε στην αρχική τους υπόσταση, ως ανθρώπους σ' έναν λαβύρινθο δυσκολιών και δυσφοριών, να προσπαθούν να σταθούν στα πόδια τους.

Έτσι, οι εκπρόσωποι του κυρίαρχου λόγου γύρω από την εξάρτηση αναγκάζονται, πια, ν' αναφερθούν στο κοινωνικό στην (εξαρτητική) περιδίνησή τους γύρω από τα κατεστημένα συμφέροντά τους, που επί χρόνια χτίζουν μέσα σε περίπλοκα πλέγματα σχέσεων εξουσίας: Οικονομικά, πολιτικά, δικαστικά, ακαδημαϊκά, δημοσιογραφικά, κομματικά. Αναφέρονται στο κοινωνικό τόσο όσο χρειάζεται για να συντηρήσουν τα συμφέροντά τους, να τα σιγουρέψουν, να τα αναπαράξουν. Έσχατη χαρακτηριστική περίπτωση τέτοιας λαθροχειρίας, ο κυρίαρχος λόγος γύρω απ' τη ραγδαία διασπορά του HIV/AIDS μεταξύ ενδοφλεβίων χρηστών.

Για να τα καταφέρουν στις νέες συνθήκες -λιγοστέματος της πίτας και, άρα, έντασης των εσωτερικών τους ανταγωνισμών- οι λογής επαΐοντες συντηρητικοποιούνται στον πυρήνα των πρακτικών τους, σκληραίνουν κι άλλο, ώστε να εναρμονιστούν με το ποιοτικά νέο μοντέλο εξουσίας: Υπακοή στις υπαγορεύσεις της εξωτερικής επιτροπείας, επιβολή στο εσωτερικό. Με ορισμένη, καλά αναλογισμένη επίστρωση «κοινωνικής ευαισθησίας» και «ρεαλισμού».

Όσο περισσότεροι (θέλουν να) πείθονται απ' τις μεταμφιέσεις αυτών των (πολύ γνωστών) κουμανταδόρων που τέσσερα χρόνια τώρα, από «θέσεις ευθύνης», βάζουν πλάτη στο ξεπάτωμα των δημόσιων υπηρεσιών αντιμετώπισης της εξάρτησης, τόσο το χειρότερο για τους εξαρτημένους και τις οικογένειές τους. Όσοι εργαζόμαστε στον χώρο γνωρίζουμε ποιος υπήρξε ο ρόλος τους και τι ετοιμάζουν για τη συνέχεια. Δυστυχώς, κάποιοι κρυβόμαστε πίσω απ' το δάχτυλο, μην και μας δουν «οι από πάνω» - αν δεν κάνουμε και υποκλίσεις. Ευτυχώς, η Ιστορία κάνει κι άλματα, με ανατροπές που αναλαμβάνουν και καταφέρνουν «οι από κάτω» - οι ίδιοι οι σκυφτοί, όταν ισιώνουμε το μπόι μας.

Σ' εμάς και στους ανθρώπους που δέχονται τις υπηρεσίες μας απομένουν δυο επιλογές. Είτε να αναλάβουμε τις Προσωπικές και Συλλογικές ευθύνες μας για μια ανατροπή, μια συνολική ρήξη και απελευθέρωση της χώρας και των κατοίκων της απ' την πολυπλόκαμη εξάρτηση. Είτε να παρακολουθούμε, ας πούμε, θραύσματα της «κοινωνικά ευαίσθητης» διαμάχης μεταξύ ντόπιων μεγαλοπαραγόντων της αντιμετώπισης της εξάρτησης, στην πορεία προς την απονομή του «μεταλλίου τετραετίας μνημονίων»: την παραχώρηση, στον επιφανέστερο ξεθεμελιωτή, της επερχόμενης Ευρωπαϊκής Προεδρίας για τα Ναρκωτικά (Horizontal Drugs Group), από 01/01/2014. Διαλέγοντας το πρώτο, αρπάζουμε την Ιστορία απ' τον γιακά. Διαλέγοντας το δεύτερο, εμμένουμε, όπως όλοι οι εξαρτημένοι, αυτοσυντηρούμενοι μέσα απ' την αυτοκαταστροφή μας στο «περιθώριο» της Ιστορίας.

Στο φως αυτού του κεντρικού διλήμματος φαινόμαστε, πια, όλοι.

* Ο Νίκος Λάιος είναι Κοινωνικός Ανθρωπολόγος, γενικός γραμματέας του Σωματείου των Εργαζομένων στα Κέντρα Πρόληψης της Εξάρτησης

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL