Για τις φιλοκυβερνητικές εφημερίδες «Γενί Σαφάκ» και «Σαμπάχ» η "είδηση" ήταν και χθες ο Ερντογάν. Όχι πάντως για τη συντριπτική ήττα που υπέστη την Κυριακή ο εκλεκτός του υποψήφιος Μπιναλί Γιλντιρίμ στις επαναληπτικές δημοτικές εκλογές στην Κωνσταντινούπολη, όπου η διαφορά των 13.000 ψήφων που τον χώριζε απ’ τον Εκρέμ Ιμάμογλου, τον υποψήφιο των κεμαλιστών στην αναμέτρηση της 31ης Μαρτίου, έγινε σχεδόν 800.000! Ήταν "είδηση" διότι σε δημοσκόπηση μεταξύ της νεολαίας σε ένδεκα χώρες του αραβικού κόσμου ο Ερντογάν αναδείχθηκε ο δημοφιλέστερος ξένος ηγέτης...
Κατά τ’ άλλα η Δευτέρα ήταν μια πολύ δύσκολη ημέρα για τον Τούρκο Πρόεδρο. Μπορεί να παραμένει παντοδύναμος, αλλά οι «σποραδικές» ήττες του είναι πια πολύ σοβαρές. Το μέτωπο της Ισλαμοδεξιάς μετρά ήδη τρεις σοβαρές «ρωγμές»: Οι δήμαρχοι στους τρεις μεγαλύτερους δήμους της χώρας, Κωνσταντινούπολης, Άγκυρας, Σμύρνης, προέρχονται απ’ το κεμαλικό στρατόπεδο. Κι αν όντως ισχύει η ρήση του ίδιου του Ερντογάν ότι «όποιος κερδίζει την Κωνσταντινούπολη κερδίζει την Τουρκία», τότε ο Τούρκος Πρόεδρος έχει σοβαρούς λόγους να ανησυχεί. Άλλωστε για τους αντίπαλους του αυτή η εκλογική αναμέτρηση αναπτέρωσε τις ελπίδες τους για την αρχή του τέλους της κυριαρχίας της Ισλαμοδεξιάς.
Δεν θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής η καθοριστική, κατά τα φαινόμενα, συμβολή του κουρδικού στοιχείου -του οποίου τους εκλεγμένους αντιπροσώπους έχει φυλακίσει ο Ερντογάν μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016- στο εκλογικό αποτέλεσμα της Κυριακής. Η γραμμή Ντεμιρτάς για πριμοδότηση του Ιμάμογλου φαίνεται να επικράτησε της υπόδειξης για «ουδετερότητα» του Οτσαλάν, τον οποίο «θυμήθηκαν» οι τουρκικές αρχές έπειτα από οκτώ ολόκληρα χρόνια επιτρέποντας στους δικηγόρους του να τον συναντήσουν στο νησί - φυλακή Ιμραλί για να μεταφέρουν το μήνυμά του.
Διαχείριση και ανάλυση
Σύμφωνα με την ψύχραιμη ανάλυση του αρθρογράφου της «Χουριέτ» Σερκάν Ντεμιρτάς, αυτή ακριβώς η παρέμβαση Οτσαλάν ήταν που στέρησε ψήφους στον Γιλντιρίμ απ' το εθνικιστικό στρατόπεδο, ενώ ταυτόχρονα λειτούργησε συσπειρωτικά για τα μέλη του HDP. «Μαζί με την επιδείνωση των οικονομικών δεικτών, το αφήγημα του κυβερνώντος AKP σχεδόν εκμηδένισε την ικανότητά του να ελέγχει και να διαμορφώνει την κοινή γνώμη» σημειώνει ο αρθρογράφος.
Πέρα από τη δυσκολία διαχείρισης της ήττας σε συμβολικό επίπεδο, όσο κι αν ο Ερντογάν προσπάθησε να την υποβαθμίσει, το επιτελείο του καλείται τώρα να αναλύσει τα αίτιά της. Η μεγάλη υποχώρηση των ποσοστών του Γιλντιρίμ ενδεχομένως σηματοδοτεί κάτι περισσότερο από μια συγκυριακή φθορά, όσο κι αν επέδρασε η ακραία πόλωση στο εκλογικό σώμα.
Ο Γιλντιρίμ έχασε 220.529 ψήφους συγκριτικά με τις εκλογές του Μαρτίου, ενώ ο Ιμάμογλου πήρε ακόμη 572.105. Τα ποσοστά τους διαμορφώθηκαν έτσι σε 45% και 54,2%. Με δεδομένο ότι η αύξηση της συμμετοχής ήταν μόλις 0,5% (από 83,9% σε 84,4%), προφανώς οι «έξτρα» ψήφοι του Ιμάμογλου δεν προήλθαν από αυτήν, αλλά από ψήφους που έχασε ο «εκλεκτός» του Ερντογάν.
«Το γενικό επιτελείο του AKP θα προσπαθήσει πιθανώς να σχετικοποιήσει την ήττα σε αυτές τις εκλογές και να συμπεριφερθεί σαν να μην ήταν πολύ σημαντικές» εκτιμά ο Μπερκ Εσέν, καθηγητής στο πανεπιστήμιο Μπιλκέντ της Άγκυρας. Όμως η εξασθένηση του Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη θα μπορούσε να ενισχύσει τους διαφωνούντες στην παράταξή του και να τους ενθαρρύνει να περάσουν στη δράση, όπως π.χ. τον πρώην πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου και τον πρώην Πρόεδρο Αμπντουλάχ Γκιούλ.
Η χθεσινή ήττα είναι ακόμη πιο ταπεινωτική για τον Ερντογάν δεδομένου ότι είχε κινητοποιήσει όλους τους κρατικούς πόρους χάρη «στον έλεγχο που ασκεί στους θεσμούς, από τα μέσα ενημέρωσης μέχρι τα δικαστήρια, και τις εκλογικές αρχές» υπογραμμίζουν άλλοι αναλυτές.
Είναι ωστόσο πολύ νωρίς για να πει κανείς ότι αυτή η ήττα σηματοδοτεί την αρχή του τέλους για τον Ερντογάν, ο οποίος παραμένει μακράν ο δημοφιλέστερος πολιτικός στην Τουρκία. Ο ίδιος υποβάθμισε τη σημασία της ψηφοφορίας χαρακτηρίζοντάς την μάλιστα... «συμβολική».
Πάντως, το εκλογικό αποτέλεσμα της Κυριακής προσέφερε μια αναπάντεχη «ανάπαυλα» -αν και προσωρινή- στον Τούρκο Πρόεδρο και στο σύστημα εξουσίας του. Και δεν ήταν μόνον η ισοτιμία της λίρας που ενισχύθηκε έναντι του δολαρίου ως αποτέλεσμα της νίκης Ιμάμογλου ή η σημαντική πτώση των αποδόσεων των τουρκικών ομολόγων. Ήταν και οι φιλικοί του αρθρογράφοι που από χθες διατυμπανίζουν πανηγυρικά πως η ανάδειξη του υποψηφίου των κεμαλιστών «απέδειξε οριστικά πως η Τουρκία είναι μια δημοκρατική χώρα όπου το κυβερνών κόμμα μπορεί να χάνει τις εκλογές στην πιο σημαντική πόλη του έθνους, την Κωνσταντινούπολη»...
Η «ανάπαυλα» πάντως είναι προσωρινή για τον Ερντογάν, που το Σάββατο συναντάται με τον Τραμπ στην Ιαπωνία, στο περιθώριο της συνόδου κορυφής των G20, για να συζητήσουν τα μεγάλα αγκάθια στις σχέσεις της Άγκυρας με τις ΗΠΑ. Αυτά δεν είναι άλλα από την αμερικανική οργή για την προμήθεια των ρωσικών S-400 από τον τουρκικό στρατό και το -προσωρινό-μπλοκάρισμα από το Κογκρέσο των παραδόσεων των μαχητικών F-35 στην τουρκική πολεμική αεροπορία, αν και η χώρα συμμετείχε στο πρόγραμμα ανάπτυξής του.
Μπορεί ο Ερντογάν να λέει ότι η αγορά των S-400 είναι «τελειωμένη συμφωνία», όμως πριν από δύο εβδομάδες η επιστολή του Πενταγώνου που έφτασε στην Άγκυρα ήταν διατυπωμένη σε ανάλογο ξεκάθαρο ύφος: «Η Τουρκία θα εξαιρεθεί από το πρότζεκτ των F-35 αν δεν αλλάξει τη στάση της στο θέμα της προμήθειας των S-400”.
