Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.2°C21.2°C
3 BF 71%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ασθενής ομίχλη
17 °C
13.6°C19.4°C
2 BF 78%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
17.7°C19.4°C
3 BF 67%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
25 °C
22.7°C24.8°C
6 BF 33%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
17 °C
16.8°C18.5°C
0 BF 82%
Σοβιετικά και άλλα «μυστήρια»
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Σοβιετικά και άλλα «μυστήρια»

Το 1985 ήταν μια καταστροφική χρονιά για τις αμερικανικές, κυρίως, αλλά και για τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες. Μέχρι το φθινόπωρο εκείνης της κατά τ' άλλα ανέφελης χρονιάς, όλοι οι διπλοί πράκτορες της KGB και της GRU, της υπηρεσίας αντικατασκοπίας του σοβιετικού στρατού, που δούλευαν για λογαριασμό της CIA, είχαν εξουδετερωθεί ένας προς έναν στο πλαίσιο μιας επιχείρησης - αστραπή της KGB. Κατά τις πληροφορίες, δέκα απ’ αυτούς εκτελέστηκαν, πολλοί άλλοι οδηγήθηκαν στις φυλακές, κάποιοι αυτομόλησαν στις ΗΠΑ.

Τρεις εξ αυτών φέρεται να ήταν κομβικά «στοιχεία» του δικτύου: ο Όλεγκ Γκορντιέφσκι στο Λονδίνο, ο συνταγματάρχης Σεργκέι Ιβάνοβιτς Μποκάν στην Αθήνα, υπαρχηγός όλων των επιχειρήσεων της GRU σε χώρες του ΝΑΤΟ, και ο Λεονίντ Πολεσούκ, υψηλόβαθμος αξιωματικός της KGB και «σταθμάρχης» της εκείνη την εποχή στο Λάγκος της Νιγηρίας.

Στις 2 το πρωί της 3ης Αυγούστου 1985, πράκτορες της KGB χτύπησαν την πόρτα του μοσχοβίτικου διαμερίσματος όπου έμεναν ο 23χρονος γιος του Πολεσούκ, ο Αντρέι, νεαρός τότε δημοσιογράφος στο πρακτορείο ειδήσεων Νόβοστι, η μητέρα του Λουντμίλα και η γιαγιά του. Τους είπαν ότι ο Λεονίντ συνελήφθη. Αφού έκαναν φύλλο και φτερό το σπίτι ερευνώντας το σπιθαμή προς σπιθαμή, τους επιβίβασαν τα χαράματα σε διαφορετικά αυτοκίνητα και τους οδήγησαν στη διαβόητη φυλακή Λεφόρτοβο, στα νοτιοανατολικά περίχωρα της Μόσχας, για ανάκριση. Στις επίμονες ερωτήσεις του Αντρέι για ποιο λόγο συνέλαβαν τον πατέρα του, ένας από τους ανακριτές τού απάντησε ψυχρά: «Για κατασκοπεία».

Αντιμέτωπη με τις σοβαρότατες και ανεξήγητες αυτές απώλειες, που της προκάλεσαν τεράστια ζημιά και την άφησαν να παραπαίει σε μια εποχή που ο Ψυχρός Πόλεμος μαινόταν ακόμη, η CIA συνέστησε τον Οκτώβριο του 1986 μια μικρή, άκρως μυστική ομάδα «κυνηγιού του τυφλοπόντικα», δηλαδή εντοπισμού και ταυτοποίησης του προσώπου ή των προσώπων που κάρφωσαν στους Σοβιετικούς τις ταυτότητες των διπλών πρακτόρων τους.

Ο «τυφλοπόντικας»

Οκτώ χρόνια αργότερα, το 1994, η σύλληψη του Όλντριτς Άμις φάνηκε να ανταμείβει τους επίμονους κυνηγούς του «τυφλοπόντικα». Όταν ο τελευταίος άρχισε να κατασκοπεύει για λογαριασμό των Σοβιετικών, περίπου μια δεκαετία νωρίτερα, υπηρετούσε ως επικεφαλής στο τμήμα της CIA που ήταν επιφορτισμένο με την σοβιετική αντικατασκοπία και χειριζόταν άκρως απόρρητες πληροφορίες, οι οποίες προφανώς είχαν ανυπολόγιστη αξία για την KGB. Εκείνη την εποχή ετοιμαζόταν να παντρευτεί και λέγεται πως εξ αιτίας αυτού είχε συσσωρεύσει μεγάλα προσωπικά χρέη.

Μετά τη σύλληψη και την απαγγελία κατηγορητηρίου εις βάρος του για κατασκοπεία, ο ελληνικής καταγωγής δικηγόρος του Πλάτων Κατσέρης διαπραγματεύτηκε με τους εισαγγελείς μια συμφωνία: Η σύζυγός και συνένοχός του, Ροσάριο, θα γλίτωνε τη φυλακή αν ο ίδιος συνεργαζόταν με τις αρχές. Δέχθηκε.

Στις μακρές καταθέσεις που ακολούθησαν μίλησε λεπτομερώς στους ανθρώπους της CIA και του FBI για την εννιάχρονη κατασκοπευτική δραστηριότητά του για λογαριασμό των Σοβιετικών έως και την ημέρα -την 13η Ιουνίου 1985- που, όπως ισχυρίστηκε, τους «έδωσε» τα ονόματα όλων των διπλών πρακτόρων τους που δούλευαν για τη CIA, ανάμεσά τους κι εκείνα των Γκορντιέφσκι, Μποκάν και Πολεσούκ.

Η αποκάλυψη ήταν σημαντική, αλλά όχι τόσο ατράνταχτη. Γρήγορα οι Αμερικανοί πράκτορες κατάλαβαν ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με την «ομολογία» του Άμις. Ήταν βέβαιοι ότι οι υποψίες εις βάρος των τριών Σοβιετικών πρακτόρων είχαν εκδηλωθεί ήδη από τον Μάιο, δηλαδή πολύ πριν από το υποτιθέμενο «κάρφωμά» τους από τον Άμις. Η "ομολογία" του «τυφλοπόντικα» είχε σημαντικά κενά. Άρχισε έτσι ένα δεύτερο «κυνήγι».

Στα χρόνια που ακολούθησαν, έως και τις αρχές της δεκαετίας του 2000, άλλοι δύο «τυφλοπόντικες» των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών έπεσαν στη φάκα των πρώην εργοδοτών τους. Παρ' όλα αυτά, ουσιαστική σχέση τους με την υπόθεση αποκάλυψης της ταυτότητας των διπλών πρακτόρων της KGB ουδέποτε προέκυψε.

Το πώς, λοιπόν, οι Σοβιετικοί κατόρθωσαν με απόλυτη αποτελεσματικότητα να εξαρθρώσουν το φθινόπωρο του 1985 το δίκτυο της CIA που είχε μπλεχτεί στα πόδια τους παραμένει εν πολλοίς ένα μυστήριο μέχρι σήμερα.

Παραψυχολογία

Ωστόσο, κάποιες πληροφορίες που είδαν το φως της δημοσιότητας την περασμένη εβδομάδα στη Ρωσία ίσως δώσουν μια άλλη "εξηγήσιμη" διάσταση -όσο κι αν αυτή φαντάζει εξωφρενική- στη συγκεκριμένη, αλλά και σε άλλες τέτοιες, "ανεξήγητες" ιστορίες εκείνης της όχι και τόσο μακρινής εποχής.

Σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στην επίσημη περιοδική έκδοση του ρωσικού υπουργείου Άμυνας «Armeiski Sbornik» υποστηρίζεται ότι Ρώσοι στρατιωτικοί χρησιμοποιούν με επιτυχία μεθόδους "παραψυχολογίας του πολέμου", με τη συνδρομή των οποίων μπορούν να διεισδύουν στη σκέψη του εχθρού, αλλά και να "σπάνε" τους κωδικούς πρόσβασης σε υπολογιστές.

Στο κείμενο, που έχει τίτλο «Υπερστρατιώτης για μελλοντικούς πολέμους», ο συνταγματάρχης Νικολάι Παρασκόφ περιγράφει τις μεθόδους παραψυχολογίας που γνωρίζουν και εφαρμόζουν οι Ρώσοι στρατιωτικοί. Ισχυρίζεται μάλιστα ότι οι ρωσικές ειδικές δυνάμεις χρησιμοποίησαν «μεθόδους παραψυχολογίας» κατά τον πόλεμο στην Τσετσενία.

Ο Παρασκόφ ισχυρίζεται πως όποιος γνωρίζει τις μεθόδους αυτές μπορεί να ανακρίνει τον εχθρό χωρίς καν να του μιλήσει. Μπορεί να τον διαπερνά με τη σκέψη του και να καταλαβαίνει τι άνθρωπος είναι, ποιες είναι οι δυνατές και οι αδύναμες πλευρές του, αν μπορεί ή όχι να στρατολογηθεί. Η αξιοπιστία μιας τέτοιας ανάκρισης έχει επιτυχία εκατό τοις εκατό, επιμένει ο συνταγματάρχης. Από μια τέτοια ανάκριση ο ανακρινόμενος δεν μπορεί «να ξεφύγει».

Παράλληλα, υπάρχουν και «τεχνικές που διδάσκονται για να αντιστέκεται κανείς σε μια τέτοιου είδους ανάκριση, στις οποίες εκπαιδεύονται οι άνδρες των ρωσικών ειδικών δυνάμεων σε περίπτωση που πιαστούν αιχμάλωτοι, υψηλά ιστάμενοι αξιωματούχοι της χώρας ή ανώτατα στελέχη μεγάλων βιομηχανικών μονάδων ή τραπεζών με σκοπό να είναι σε θέση να διαφυλάξουν κρατικά ή εμπορικά μυστικά».

Τέτοιου είδους τεχνικές, γράφει ο Παρασκόφ, βοηθούν τους στρατιωτικούς να μάθουν ξένες γλώσσες, να αντιμετωπίσουν τα τραύματά τους σε συνθήκες μάχης, να εντοπίσουν ενέδρες, αποθήκες και μυστικές κρύπτες του εχθρού. Ισχυρίζεται μάλιστα ότι οι Ρώσοι στρατιωτικοί εντρύφησαν στην τηλεπάθεια εκπαιδεύοντας δελφίνια.

Αξιολογώντας το περιεχόμενο του άρθρου του Παρασκόφ, ο διευθυντής του τμήματος αναλύσεων του περιοδικού «Soldati Rossii» ("Στρατιώτες της Ρωσίας") Ανατόλι Ματβιιτσούκ δήλωσε στην εφημερίδα "RBK" ότι η στρατιωτική παραψυχολογία «δεν συνιστά κάτι φανταστικό, αλλά εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο μελέτης».

Αληθινά ψέματα;

Ο Ματβιιτσούκ λέει ότι ο κλάδος αυτός αναπτύχθηκε κατά τις δεκαετίες 1960-1980 με μεθοδολογία που ανέπτυξε η Ακαδημία Επιστημών της Σοβιετικής Ένωσης σε μια προσπάθεια να ανακαλυφθούν "σπάνια χαρίσματα" του ανθρώπου. Επισημαίνει μάλιστα ότι τότε, υπό την καθοδήγηση του γενικού επιτελείου των ενόπλων δυνάμεων της ΕΣΣΔ, δραστηριοποιούνταν σ’ αυτόν τον τομέα ειδική ομάδα εμπειρογνωμόνων.

Οι μελέτες εκείνης της περιόδου, συνεχίζει ο Ματβιιτσούκ, υπάρχουν μέχρι σήμερα και γίνονται προσπάθειες να ενεργοποιηθούν εκ νέου. Οι σοβιετικές τεχνικές φέρεται να χρησιμοποιήθηκαν στον πόλεμο του Αφγανιστάν, αλλά και στο Βιετνάμ.

Διαφορετική είναι πάντως η άποψη του προέδρου της επιτροπής καταπολέμησης της ψευδοεπιστήμης και μέλους του προεδρείου της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών Γιεβγκένι Αλεξαντρόφ. Όπως δήλωσε στο πλαίσιο του σχετικού ρεπορτάζ της ρωσικής εφημερίδας, η «στρατιωτική παραψυχολογία» είναι μια επινόηση που έχει αναγνωριστεί ως ψευδοεπιστήμη.

«Τέτοιου είδους εργασίες στρατιωτικής παραψυχολογίας όντως υπήρχαν, αλλά ήταν μυστικές. Στη Ρωσία τα προγράμματα αυτά τερματίστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν διαλύθηκε η 10003 στρατιωτική μονάδα, που ασχολούνταν μεταξύ άλλων μ' αυτά» λέει ο Αλεξαντρόφ προσθέτοντας ότι «σε πολλές χώρες αυτές οι έρευνες έχουν χαρακτηριστεί ψευδοεπιστημονικές, μια απόλυτη ανοησία».

«Καμία παραψυχολογία γενικά δεν υπάρχει. Όλες οι συζητήσεις για μετάδοση της σκέψης εξ αποστάσεως δεν έχουν επιστημονική τεκμηρίωση, δεν υπάρχει ούτε ένα καταγεγραμμένο περιστατικό αυτού του είδους. Είναι απλώς αδύνατον να γίνει κάτι τέτοιο». Για τον Ρώσο επιστήμονα, τέτοιες έρευνες στην εποχή της ΕΣΣΔ αποτελούσαν απλά έναν τρόπο για να αποσπαστούν κονδύλια από τον κρατικό προϋπολογισμό...

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL