Της Έλλης Ζώτου
Σε μια χρονική στιγμή κατά την οποία η ρατσιστική ρητορική αλλά και ρατσιστικές πολιτικές σχετικά με το μεταναστευτικό και προσφυγικό ζήτημα ανθούν ανά τον κόσμο, στις ΗΠΑ του Τραμπ όλο και περισσότεροι Αμερικανοί πολίτες σπεύδουν να μάθουν από πού προέρχονται οι προγονοί τους. Και δεν χρησιμοποιούν τις "κλασικές μεθόδους", δηλαδή ρωτάμε τους εν ζωή συγγενείς και ψάχνουμε αρχεία ώστε να στηθεί ένα γενεαλογικό δέντρο, αλλά χρησιμοποιούν δείγματα DNA!
Η αναζήτηση προγόνων διάσημων ηθοποιών και τραγουδιστών είχε αρχίσει άλλωστε να προβάλλεται και σε εκπομπές όπως το "Who do you think you are?" (Ποιος νομίζεις ότι είσαι;), εκπομπή που ξεκίνησε στις ΗΠΑ το 2004 και υιοθετήθηκε και από το βρετανικό BBC αλλά και από την αυστραλιανή τηλεόραση. Η εκπομπή αυτή μετρά στις ΗΠΑ 11 σεζόν με μια διακοπή για κάποια χρόνια και χρησιμοποιεί κυρίως την αναζήτηση αρχείων κάθε είδους (πιστοποιητικά γάμου, θανάτου, βάφτισης, απογραφικά δελτία, στρατιωτικά) και αποκομμάτων εφημερίδων, ώστε να φτάσει να αποκαλύψει στον διάσημο καλεσμένο από πού προήλθε ή τι συνέβη στον πρόγονος του. Στην αγγλική της βερσιόν μάλιστα μπορείς να δεις τον μέχρι πρότινος υπουργό Εξωτερικών της Τερέζα Μέι και πρώην δήμαρχο Λονδίνου, Μπορίς Τζόνσον να ανακαλύπτει την αλήθεια για τον προπάππο του από την πλευρά του πατέρα του, ο οποίος ήταν ο Αλί Κεμάλ, δημοσιογράφος και πολιτικός που δολοφονήθηκε τον Νοέμβριο του 1922 από τον όχλο, καθώς ήταν αντίθετος με τον Κεμάλ Ατατούρκ και θεωρήθηκε "προδότης", καθώς μεταξύ άλλων είχε καταδικάσει τη γενοκτονία των Αρμενίων, ενώ υποστήριζε μαζί με άλλους συντηρητικούς την άποψη ότι η Τουρκία έπρεπε να γίνει προτεκτοράτο της Αγγλίας.
Μια ανάλογη εκπομπή ξεκίνησε το 2012 στο αμερικανικό PBS με τον τίτλο "Finding your roots" (Βρίσκοντας τις ρίζες σου) και την παρουσίαζε ο Αφροαμερικάνος ακαδημαϊκός και ιστορικός Xένρι Λουις Γκέιτς Τζούνιορ. Σε αυτή όμως την εκπομπή η ιστορική - γενεολογική έρευνα εμπλουτιζόταν με έρευνα δειγμάτων DNA. Και η χρήση του DNA μάλιστα ήταν αυτή που έδωσε την απάντηση στον γνωστό Αφροαμερικάνο ηθοποιό Μπλερ Αντεργουντ από ποια χώρα της Αφρικής απήχθησαν οι πρόγονοί του που κατέληξαν σκλάβοι στις ΗΠΑ. Η περίπτωση μάλιστα των Αφροαμερικανών ηθοποιών, δημοσιογράφων, πολιτικών και τραγουδιστών που φιλοξενούσε η συγκεκριμένη εκπομπή είναι ίσως ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα για το κοινό το οποίο με αυτό τον τρόπο βρίσκεται μπροστά σε πτυχές της ιστορίας σχετικά με τη δουλεία στις ΗΠΑ που ίσως μέχρι τότε δεν είχε σκεφτεί ποτέ, καθώς η έρευνα των γενεολογικών δέντρων τους μπορεί να φτάσει μέχρι ένα σημείο, καθώς οι πρόγονοί τους δεν καταγράφονταν με όνομα στις απογραφές αλλά μόνο με την ηλικία και το φύλο υπό την στήλη των περουσιακών στοιχείων των "αφέντων τους"!
Με 100 δολάρια μαθαίνεις πόσο "λευκός" είσαι
Πέραν όμως των εκπομπών, τα τελευταία χρόνια η ανάλυση DNA για γενεολογικούς σκοπούς έγινε πιο προσιτή σε κάθε πολίτη των ΗΠΑ, καθώς εμφανίστηκαν ιδιωτικές εταιρείες που με ένα δείγμα σάλιου και με αντίτιμο γύρω στα 100 δολάρια προσφέρονται να σου δώσουν απαντήσεις για τις χώρες καταγωγής των προγόνων σου, πόσο τοις εκατό Ευρωπαίος ή Αφρικανός ή Ασιάτης είσαι, αλλά και ποια προδιάθεση έχεις να σου αρέσουν τα γλυκά ή ο καφές ή γενικά ποια προδιάθεση έχεις να αναπτύξεις κάποια ασθένεια.
Αν κάποιος κάνει μια απλή αναζήτηση στο youtube μπορεί να βρει δεκάδες αν όχι εκατοντάδες βίντεο με ανθρώπους να κάνουν το τεστ αυτό- το οποίο παρέχουν κυρίως 3 εταιρείες- και να μοιράζονται τα αποτελέσματα τους, τα οποία σε μεγάλο ποσοστό τους σοκάρουν, καθώς αποκαλύπτουν μια οικογενειακή ιστορία που μπορεί να μην γνώριζαν ή είναι η αφορμή να βρουν βιολογικούς συγγενείς σε διάφορα μέρη του πλανήτη.
Και η πρακτική είναι τόσο διαδεδομένη που την ανάλυση και παραλαβή των αποτελεσμάτων των τεστ αυτών μπορείς να δεις ακόμα και σε "πρωινάδικα" των ΗΠΑ με τους παρουσιαστές να σοκάρονται γιατί ανακαλύπτουν ότι δεν είναι τόσο "λευκοί" ή τόσο "μαύροι" όσο πίστευαν. Ειδικά για τις περιπτώσεις των Αφροαμερικανών, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που στην ανάλυση του δείγματός τους βρίσκουν ποσοστά άνω του 50% τα οποία τους συνδέουν όχι με την Αφρική, όπως θα περίμεναν, αλλά με την Ευρώπη, γεγονός -που στην πλειοψηφία των περιπτώσεων-αποτελεί το ιστορικό ίχνος των βιασμών των "λευκών αφεντάδων".
Μάλιστα, τον τελευταίο καιρό έχει κάνει την εμφάνισή του το "African ancestry" μέσω του οποίου Αφροαμερικανοί προσπαθούν να εντοπίσουν σε ποια φυλή ανήκαν οι πρόγονοί τους. Η ανάλυση σε αυτές τις περιπτώσεις συνίσταται να γίνεται μέσω των γονιδίων που κληρονομούνται από τις μητέρες, καθώς εκεί μπορεί να ανιχνευτεί η σύνδεση με την Αφρική μια και οι πιθανότητες η μητέρα να είναι από την Αφρική ήταν περισσότερες σε σχέση με τον πατέρα εξαιτίας της θλιβερής πραγματικότητας της σκλαβιάς, όπως αναλύσαμε στην προηγούμενη παράγραφο.
Γενετικά δεδομένα προς πώληση...
Όλα αυτά φαίνονται πολύ καλά και αντιρατσιστικά θα μου πείτε ενώ σε φέρνουν σε επαφή με την ιστορία σου, προσωπική και μη και ίσως κάνουν κάποιους να σκεφτούν λιγότερα "ασπρόμαυρα" στις ΗΠΑ του Τραμπ. Δυστυχώς όμως η Ιστορία δεν τελειώνει εκεί, μόλις τον περασμένο Αύγουστο, μια από τις τρεις εταιρείες που συλλέγουν και αναλύουν τα δείγματα DNA και φυσικά διατηρούν τα αποτελέσματα των αναλύσεων στις δικές τους βάσεις DNA, ανακοίνωσε τη συνεργασία της με μια από τις μεγαλύτερες φαρμακευτικές πολυεθνικές! Σύμφωνα με την ανακοίνωση αυτή τα γενετικά δεδομένα εκατομμυρίων πελατών της θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από την φαρμακευτική εταιρεία για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων.
Η ίδια εταιρεία ωστόσο δεν συνεργάζεται μόνο με μια φαρμακευτική πολυεθνική αλλά και με εταιρείες καλλυντικών, άλλες επίσης φαρμακευτικές εταιρείες και άγνωστο ποιες ακόμα θυγατρικές μητρικών εταιρειών με τις οποίες επισήμως συνεργάζεται. Άγνωστα τα ταξίδια των προγόνων, άγνωστα και τα ταξίδια των δεδομένων DNA των πελατών που πρέπει τώρα -όσοι το πληροφορηθούν και ασχοληθούν- να ψάξουν πώς μπορούν να διαγράψουν τα δεδομένα τους από τις βάσεις δεδομένων των εταιρειών αυτών.
Πάντως στις οδηγίες τους οι εταιρείες που αναλύουν τα γονίδιά σου για να δουν από πού είσαι λένε πως τουλάχιστον δεν θα τα δώσουν στις ασφαλιστικές...
