Η λέξη που συνδέθηκε το 2018 με την καγκελάριο Μέρκελ, εντός και εκτός γερμανικών συνόρων, ήταν το “λυκόφως”. Σχεδόν δεν υπάρχει αναλυτής που να μην τη χρησιμοποίησε τουλάχιστον μία φορά τη χρονιά που πέρασε, καθώς η “ισχυρότερη γυναίκα του κόσμου”, σύμφωνα με το περιοδικό “Forbes”, έχει από καιρό αφήσει πίσω της το ζενίθ της ισχύος της και το ερώτημα που απασχολεί το πολιτικό Βερολίνο - και όχι μόνο - είναι εάν θα εγκαταλείψει πρόωρα και την καγκελαρία μετά την αποχώρησή της από την προεδρία του συντηρητικού της κόμματος. Για πολλούς αναλυτές είναι σχεδόν βέβαιο ότι το 2019 δεν θα βγει με την Άνγκελα Μέρκελ στην καγκελαρία, ενώ το ερώτημα απασχολεί βεβαίως και τους Γερμανούς Λεφάκηδες και τις Γερμανίδες Λίτσες Πατέρες. Ένα από τα κουλτουριάρικα πολιτικά περιοδικά της χώρας, το “Cicero”, φρόντισε να υποστηρίξει με... αστρολογικούς όρους την πρόβλεψή του για το οριστικό αντίο της Μέρκελ το 2019, στηριζόμενο στις προβλέψεις για τους Λέοντες (αυτό είναι το ζώδιο της Άνεγκρετ Κραμπ Κάρενμπαουερ ή ΑΚΚ) και για τους Καρκίνους (αυτό είναι το ζώδιο της Μέρκελ). Λένε, λοιπόν, τα άστρα ότι οι Λέοντες “από τον Απρίλιο μέχρι τον Οκτώβριο θα έχουν την ευκαιρία να δείξουν τι αξίζουν και θα μπορέσουν να ανέβουν στην κορυφή της καριέρας τους”. Αυτό μεταφράζεται σε αλλαγή βάρδιας στην καγκελαρία, με την ΑΚΚ να αναλαμβάνει τη θέση της Μέρκελ, η οποία, ως Καρκίνος, “στις αρχές Οκτωβρίου θα αντιμετωπίσει μια πτώση, συνοδευόμενη από καυγάδες”. Στη συνέχεια δε θα της περάσει η στεναχώρια, καθώς τα άστρα λένε ότι “ο Δίας και η Αφροδίτη θα σας επιβραβεύσουν τον Δεκέμβριο με πολύ ρομαντισμό και πάθος”...
Προς τι η προσφυγή στα άστρα; Μπορούν να προβλέψουν εξίσου καλά ή εξίσου λάθος με οποιονδήποτε αναλυτή το τι θα γίνει στη Γερμανία το 2019, αφού μόνο η ίδια η Μέρκελ γνωρίζει εάν και πότε θα κάνει το μεγάλο άλμα από την εξουσία στο σπίτι της.
Η λατρεία της σταθερότητας…
Κι αυτό διότι το γερμανικό Κοινοβούλιο, ακόμη κι αν υποτεθεί ότι το θέλει -που δεν φαίνεται για την ώρα να το θέλει-, πολύ δύσκολα μπορεί να ρίξει μια κυβέρνηση, αφού η ψήφος δυσπιστίας προϋποθέτει να έχει διασφαλιστεί η θεσμική και πολιτική συνέχεια. Στα μεταπολεμικά χρόνια μία φορά έχει αλλάξει ο καγκελάριος και τρεις φορές έχουν γίνει πρόωρες εκλογές. Ο καγκελάριος άλλαξε το 1982, όταν ο τότε μικρός κυβερνητικός εταίρος, οι Φιλελεύθεροι του FDP, αποφάσισαν να εγκαταλείψουν τον κυβερνητικό συνασπισμό με τους Σοσιαλδημοκράτες και να στηρίξουν καγκελάριο από τους Χριστιανοδημοκράτες. Έτσι έφυγε από την καγκελαρία ο Χέλμουτ Σμιτ και πήγε ο Χέλμουτ Κολ. Πρόωρες εκλογές προκάλεσε το 1972 ο Βίλι Μπραντ, το 1982 ο Χέλμουτ Κολ (ακριβώς μετά την αλλαγή πλεύσης του FDP) και το 2005 ο Γκέρχαρντ Σρέντερ.
Στη συνείδηση των Γερμανών ψηφοφόρων οι πρόωρες εκλογές είναι δείγμα αποτυχίας των κομμάτων να βρουν βιώσιμους συμβιβασμούς, ενώ η πρόωρη εγκατάλειψη της καγκελαρίας, εάν δεν υπάρχει πολύ σοβαρός λόγος, δείχνει έλλειψη σεβασμού στην απόφαση του εκλογικού σώματος. Γι’ αυτό και τα κόμματα κάνουν ό,τι μπορούν για να αποφύγουν τη δυσαρέσκεια των ψηφοφόρων, που θεωρούν μέγιστη αξία τη σταθερότητα.
...και το τραύμα της Βαϊμάρης
Το γερμανικό σύνταγμα έκανε τόσο δύσκολη την ψήφο δυσπιστίας για να αποφύγει στη μεταπολεμική Γερμανία συνθήκες Βαϊμάρης. Στα χρόνια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, η πολιτική αποσταθεροποίηση ήταν σχεδόν... κανονικότητα και οδήγησε τελικά στην άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία. Το 1949, λοιπόν, οι συντάκτες του γερμανικού συντάγματος αποφάσισαν ότι η πρόταση δυσπιστίας κατά του/της καγκελαρίου πρέπει να είναι «εποικοδομητική». Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η κοινοβουλευτική πλειοψηφία που καταψηφίζει τον/την καγκελάριο θα πρέπει παράλληλα να εκλέξει τον/τη διάδοχο που θα διασφαλίζει επίσης κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Υπό αυτή την έννοια, δεν είναι πιθανή μια πρόταση μομφής κατά της Μέρκελ στο άμεσο μέλλον. Άρα, η μόνη πιθανότητα η Μέρκελ να αποχωρήσει το 2019 είναι να το αποφασίσει η ίδια.
Οι ζόρικες εκλογές
Όταν μετά τις τοπικές εκλογές στο κρατίδιο της Έσσης η Μέρκελ ανακοίνωσε ότι δεν θα είναι πια υποψήφια για την προεδρία του κόμματός της, παράλληλα τόνισε ότι θα εξαντλήσει την τέταρτη θητεία της στην καγκελαρία και θα αποσυρθεί μετά. Ωστόσο, η θετική εμπειρία της παραίτησής της από την προεδρεία της CDU -το κόμμα πήρε μια ανάσα στις δημοσκοπήσεις, ενώ και η δική της δημοτικότητα αυξήθηκε- μπορεί να την οδηγήσει να αποχωρήσει πρόωρα στο τέλος της χρονιάς για να απορροφήσει πιθανούς κραδασμούς από τα αποτελέσματα των τοπικών εκλογικών αναμετρήσεων του 2019. Οι ευρωεκλογές του Μαΐου δεν είναι τόσο κρίσιμες για την εσωτερική πολιτική σκηνή - εκτός κι αν η ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) πάρει πάνω από 20%. Αντίθετα, οι εκλογές στα ανατολικογερμανικά κρατίδια της Σαξονίας, του Βραδεμβούργου και της Θουριγγίας το φθινόπωρο μπορεί να κλονίσουν έντονα το πολιτικό σύστημα στη Γερμανία, καθώς στα δύο πρώτα δεν αποκλείεται να αναδειχθεί το AfD πρώτο κόμμα. Κι ίσως κάποια τοπικά στελέχη του CDU να αρχίσουν να φλερτάρουν με την ιδέα σχηματισμού κυβέρνησης με το AfD. Βέβαια, έχουν βγει Χριστιανοδημοκράτες πολιτικοί να δηλώσουν ότι προτιμούν να συγκυβερνήσουν με την Αριστερά, παρά με την Ακροδεξιά, ωστόσο, όσο περνάει ο καιρός, κυρίως στα ανατολικά κρατίδια το AfD αρχίζει να φαντάζει... κανονικό. Και ο πειρασμός θα είναι μεγάλος. Οπότε, δεν αποκλείεται η Μέρκελ να... θυσιαστεί αυτοβούλως, ώστε να ενισχυθεί συνολικά το συντηρητικό προφίλ του κόμματός της - και να σταματήσει η αιμορραγία προς την Ακροδεξιά. Κι αν όντως αποχωρήσει, τότε δεν αποκλείεται και το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών.
