Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
14.5°C19.6°C
3 BF 59%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Σποραδικές νεφώσεις
16 °C
13.5°C17.7°C
1 BF 73%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
14.3°C16.6°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
14.8°C18.0°C
1 BF 58%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
16.3°C16.3°C
1 BF 65%
Από τη Γη στην άκρη του ηλιακού συστήματος
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Από τη Γη στην άκρη του ηλιακού συστήματος

"Και τώρα μια σημαντική είδηση από τη διαγαλαξιακή επικαιρότητα. Οι Γήινοι γιόρτασαν το νέο έτος τους τη δεύτερη ημέρα του τελευταίου επαναλαμβανόμενου επταημέρου τους και την ίδια ημέρα ένα από τα διαστημόπλοιά τους εξερεύνησε με επιτυχία το πιο απομακρυσμένο ουράνιο σώμα που κατόρθωσαν ποτέ να πλησιάσουν με την τεχνολογία τους, 6 ώρες φωτός από τον πλανήτη τους, περίπου 6,5 δισ. μονάδες στο χιλιομετρικό τους σύστημα"...

Πράγματι, οι άνθρωποι της NASA έλαβαν το ασθενικό σήμα που περίμεναν με αγωνία επί ώρες τα ξημερώματα της Πρωτοχρονιάς. Ο διαστημικός ανιχνευτής New Horizons επέζησε του μακρινού, παράτολμου ταξιδιού του στο σύνορο της ηλιακής έλξης, πέρα από τον μυστηριώδη Πλούτωνα, στη ζώνη Κάιπερ, ένα «φωτοστέφανο» από παγωμένη ύλη, πλησιάζοντας και φωτογραφίζοντας με επιτυχία την Έσχατη Θούλη, το "κατεψυγμένο" βραχώδες λείψανο από την παιδική ηλικία του ηλιακού μας συστήματος, σε σχήμα... χιονάνθρωπου.

Λίγες ώρες μετά το πρωτοχρονιάτικο "ραντεβού", η διευθύντρια της αποστολής Άλις Μπόουμαν επέστρεψε στην αίθουσα ελέγχου του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Φυσικής Τζον Χόπκινς στο Λόρελ του Μέριλαντ και κοίταξε τους συναδέλφους της μ’ ένα πλατύ χαμόγελο. Όλα πήγαν καλά. Το διαστημόπλοιο έφτασε στον προορισμό του και οι κάμερές του στράφηκαν στη σωστή κατεύθυνση.

«Είμαστε έτοιμοι για τη μετάδοση των επιστημονικών δεδομένων που θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε την προέλευση του ηλιακού μας συστήματος» ανακοίνωσε η Μπόουμαν υπό τα παρατεταμένα χειροκροτήματα και τις επευφημίες όλης της ομάδας. Δεν είναι μικρό κατόρθωμα. Τα σύνορα του γνωστού κόσμου διευρύνθηκαν κι άλλο.

Καλός οιωνός

Αν και τυχαίο γεγονός, η "συνάντηση" του διαστημόπλοιου με την Έσχατη Θούλη ανήμερα της Πρωτοχρονιάς είναι ένας καλός οιωνός, λέει ο επικεφαλής της ομάδας των ερευνητών Άλαν Στερν. Σε μια στιγμή που η ανθρωπότητα γιόρταζε την αλλαγή του χρόνου κοιτάζοντας προς το μέλλον και αναλογιζόμενη το παρελθόν, το New Horizons έκανε κι αυτό κάτι ανάλογο.

Έχοντας πίσω του τη Γη, σε μια απόσταση σχεδόν 6,5 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων, κοίταζε προς την Έσχατη Θούλη, το πιο μακρινό ουράνιο σώμα που οι επιστήμονες μπόρεσαν να δουν και να παρατηρήσουν από κοντά, μια πύλη προς τη μελλοντική εξερεύνηση ενός κόσμου που μάς είναι ακόμη σχεδόν άγνωστος. Είναι επίσης ένα παράθυρο προς το παρελθόν, μια χρονοκάψουλα πολύτιμων πληροφοριών για την εποχή που σχηματίστηκαν οι πλανήτες. Μια "κρυπτογραφημένη" ιστορία που πολύ πιθανόν μπορεί να μας πει το πώς δημιουργήθηκε η Γη και το πώς βρέθηκε σ' αυτή τη «θέση» στο ηλιακό σύστημα.

Πριν το ταξίδι του New Horizons, κανείς μέχρι σήμερα δεν είχε δει ποτέ ένα σώμα της ζώνης Κάιπερ ως κάτι άλλο παρά σαν μια απόμακρη αχνή κουκίδα φωτός. Ωστόσο, το «ταξίδι» των ανακαλύψεων και της νέας γνώσης γι' αυτή την περιοχή του σύμπαντος μόλις άρχισε και θα χρειαστεί οπωσδήποτε υπομονή. Πρόκειται άλλωστε για μια αποστολή που πρόσφερε πάντα στους επιστήμονες ικανοποίηση... με δόσεις. Χρειάστηκαν δώδεκα χρόνια μέχρι το όλο σχέδιο να εγκριθεί και να χρηματοδοτηθεί, πέντε χρόνια για να κατασκευαστεί το διαστημόπλοιο και δεκατρία μέχρι να φτάσει στην Έσχατη Θούλη. Και τώρα θα χρειαστούν σχεδόν είκοσι μήνες μέχρι οι επιστήμονες να «κατεβάσουν» και να επεξεργαστούν όλα τα δεδομένα που συνέλεξε κατά τη διέλευσή του από τον μακρινό, παγωμένο αστεροειδή.

Σε αχαρτογράφητη "θάλασσα"

Το New Horizons είναι η πρώτη αποστολή για την εξερεύνηση των εσχατιών του ηλιακού συστήματος. Το 2015 τράβηξε τις πρώτες κοντινές φωτογραφίες του μυστηριώδους Πλούτωνα αποκαλύπτοντας έναν πολύπλοκο και πολύχρωμο πλανήτη «διάστικτο» από βουνά μεθανίου και με μια τεράστια, σε σχήμα καρδιάς, παγωμένη πεδιάδα από άζωτο.

Όταν συζητούνταν ως ιδέα η αποστολή, στις αρχές της δεκαετίας του '90, κανείς δεν γνώριζε τι υπήρχε πέρα από τον μακρινό νάνο πλανήτη. Όμως, στα χρόνια που μεσολάβησαν, οι επιστήμονες ανακάλυψαν πως η ζώνη Κάιπερ, που εκτείνεται πέρα από την τροχιά του Ποσειδώνα σε απόσταση ώς 8 δισ. χιλιόμετρα από τον ήλιο, φιλοξενεί εκατομμύρια μικρά, παγωμένα ουράνια σώματα. Εκεί όπου το ηλιακό φως έχει την ισχύ μόλις του 0,05% αυτού που φτάνει στη Γη (!) και οι θερμοκρασίες κινούνται κοντά στο απόλυτο μηδέν (-273,15 C) -θεωρητικά η χαμηλότερη δυνατή θερμοκρασία στη φύση- αρχέγονα ουράνια σώματα όπως η Έσχατη Θούλη παραμένουν σε «βαθιά κατάψυξη» από τότε που σχηματίστηκαν.

Ο αστεροειδής της ζώνης Κάιπερ, που το επίσημο αστρονομικό όνομά του είναι 2014MU69, ανακαλύφθηκε μόλις πριν από πέντε χρόνια, στη διάρκεια μιας αναζήτησης πιθανών στόχων εξερεύνησης του New Horizons αφότου θα απομακρυνόταν από τον Πλούτωνα. Ωστόσο, ο μήκους περίπου 33 χλμ. διαστημικός βράχος σε σχήμα χιονάνθρωπου εκπέμπει τόσο αμυδρό φως και είναι τόσο απομακρυσμένος που ακόμη και τα πιο ισχυρά τηλεσκόπια ήταν δύσκολο να τον εντοπίσουν. Πριν από τη συνάντηση της Πρωτοχρονιάς, οι μοναδικές πληροφορίες για το σχήμα και το μέγεθός του προέρχονταν από συντονισμένες παρατηρήσεις του περασμένου καλοκαιριού, όταν οι αστρονόμοι κατόρθωσαν να μετρήσουν το μήκος του από τη σκιά που έριχνε καθώς περνούσε μπροστά από ένα άστρο.

Αβέβαιο "ραντεβού"

Έτσι, το «ραντεβού» της Πρωτοχρονιάς ήταν γεμάτο αβεβαιότητες. Ήταν ένα από τα πιο δύσκολα εγχειρήματα που έχει ποτέ αποτολμήσει η NASA. Η Έσχατη Θούλη είναι μόλις το 1% του μεγέθους του Πλούτωνα και το διαστημόπλοιο που θα την φωτογράφιζε έπρεπε να περάσει από αυτήν σε απόσταση τέσσερις φορές πιο κοντινή από εκείνη του Πλούτωνα ώστε οι εικόνες να είναι καθαρές. Τη στιγμή της πλησιέστερης προσέγγισης το New Horizons κινούνταν με την ιλιγγιώδη ταχύτητα των 51,5 χιλιάδων χιλιομέτρων την ώρα! Εάν οι κάμερές του βρίσκονταν ελάχιστα εκτός στόχευσης ή εάν οι προβλέψεις των επιστημόνων όσον αφορά στην πορεία της Θούλης ήταν λίγο λανθασμένες, το διαστημόπλοιο ενδεχομένως να αποτύγχανε να καταγράψει χρήσιμες πληροφορίες για τον στόχο της παρατήρησής του.

Οι επιστήμονες γνώριζαν πως μέσα στη ζώνη Κάιπερ το New Horizons, ένα σκάφος στο μέγεθος μίνι-βαν, πραγματοποιούσε τις πιο επικίνδυνες παρατηρήσεις του σε όλο το μέχρι στιγμής 13χρονο ταξίδι του. Τρεις κάμερες τραβούσαν όσο το δυνατόν περισσότερες φωτογραφίες στην προσπάθεια να χαρτογραφηθεί αυτός ο μικροσκοπικός κόσμος στην άκρη του ηλιακού συστήματος ώστε στην συνέχεια να αποκρυπτογραφηθεί η σύνθεσή του. Κι όσο πλησίαζε η αλλαγή του χρόνου, το ίχνος της Έσχατης Θούλης όλο και μεγάλωνε στο οπτικό πεδίο του μοναχικού ρομποτικού ταξιδιώτη του Διαστήματος. Μέχρι που έφτασε να λάμπει σαν πανσέληνος...

«Αυτό που κάναμε έγραψε ιστορία με περισσότερους από έναν τρόπους» είπε ο Άλαν Στερν και εξήγησε: Κάθε φωτογραφία που στέλνει στη Γη το New Horizons είναι η πιο μακρινή φωτογραφία που έχει τραβήξει ποτέ ο άνθρωπος. Κάθε ελιγμός που κάνει το διαστημόπλοιο είναι η πιο μακρινή εντολή που έχει σταλεί ποτέ από τη Γη στο Διάστημα.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL