Live τώρα    
17°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
14.5°C18.7°C
2 BF 61%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
12.4°C18.0°C
1 BF 66%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
13.7°C16.0°C
2 BF 65%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
14.3°C18.0°C
0 BF 57%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
15.7°C15.7°C
1 BF 69%
Ανθρωπότητα και μετανάστευση: Βίοι παράλληλοι
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ανθρωπότητα και μετανάστευση: Βίοι παράλληλοι

Η ιστορία της μετανάστευσης είναι η ιστορία της ανθρωπότητας. Από τη γενέτειρα των προγόνων μας κάπου στην ανατολική Αφρική μέχρι σήμερα, οι άνθρωποι μετακινούνται συνεχώς αναζητώντας τροφή και προστασία - από τις καιρικές συνθήκες, από τις συγκρούσεις, από τις διακρίσεις - ή μια καλύτερη τύχη. Από την κάθοδο των Δωριέων και την έξοδο των Εβραίων από την Αίγυπτο μέχρι τη μαζική εποίκιση της Μεσογείου από τους Έλληνες κι από την εκδίωξη των Ουγενότων από τη Γαλλία μέχρι την επέκταση των Αράβων μέχρι την Αφρική και των Κινέζων στην νοτιοανατολική Ασία, ο κόσμος ήταν πάντα σε διαρκή κίνηση.

Στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν υπάρχουν ντόπιοι. Όλοι έχουμε φτάσει σ’ αυτόν τον τόπο, που αποκαλούμε “πατρίδα” και τον έχουμε συνδιαμορφώσει, από κάπου αλλού. Πριν από χιλιάδες χρόνια, πριν από αιώνες, πριν από δεκαετίες.

Η ψευδαίσθηση της “ισορροπίας”

Κάποια στιγμή, στον 18ο αιώνα, επικράτησε η εντύπωση ότι οι μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών τελείωσαν. Ότι η ανθρωπότητα έγινε στατική, “ισορρόπησε”. Και ανάλογα σχεδιάστηκε η πολιτική και κοινωνική τάξη πραγμάτων, κυρίως στην Ευρώπη. Αλλά πολύ σύντομα η εντύπωση αυτή αποδείχθηκε λανθασμένη.

Μέσα στον 19ο αιώνα μόνο από τη Γηραιά Ήπειρο έφυγαν για να μεταναστεύσουν στην Αμερική 50 εκατομμύρια άνθρωποι. Όταν ο Τραμπ εμφανίζεται ως ο προστάτης των “ντόπιων” Αμερικάνων, ουσιαστικά λέει ότι “προστατεύει” τους προγόνους του μετανάστες που αποδεκάτισαν τους ιθαγενείς κατοίκους.

Μετά τον πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, στην Ευρώπη η μετανάστευση... αναχαιτίστηκε με πολιτικά μέσα, καθώς θεσπίστηκαν τα διαβατήρια, με τα οποία τα κράτη απέκτησαν τον έλεγχο για το ποιος μπαίνει και ποιος βγαίνει από την επικράτειά τους. Κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όμως, και σε όλη τη δεκαετία του 1940, έγιναν τεράστιες μετατοπίσεις πληθυσμών, που είχαν σχέση και με την μετατόπιση των συνόρων. Στη συνέχεια ξεκίνησε στην Ευρώπη η πρώτη “οργανωμένη” μετανάστευση από τον αγροτικό φτωχό Νότο στον βιομηχανικό Βορρά. Για τη μετανάστευση αυτή επικράτησε η γερμανική λέξη Gastarbeiter (φιλοξενούμενος εργάτης), με εκατοντάδες χιλιάδες Ιταλούς, Γιουγκοσλάβους, Έλληνες, Ισπανούς, Πορτογάλους και Τούρκους να πηγαίνουν στις... φάμπρικες της Γερμανίας και στου Βελγίου τις στοές. Οι μετανάστες προσπαθούσαν να γλιτώσουν από τη φτώχεια και την έλλειψη οποιασδήποτε προοπτικής, οι “οικοδέσποινες” χώρες προσπαθούσαν να καλύψουν τις ανάγκες τους σε εργατικό δυναμικό. Επί δεκαετίες, ούτε οι μεν ούτε οι δε είχαν συναίσθηση ότι -“καλέσαμε εργατικά χέρια και ήρθαν άνθρωποι” έγραφε το 1979 ο Μαξ Φρις - πρόκειται για κάτι μόνιμο. Αλλά η Γερμανία, το Βέλγιο, η Αυστρία, η Σουηδία κ.λπ. άλλαξαν μέσα από τη μετανάστευση- και οι μετανάστες άλλαξαν μέσα από τη συμβίωση στις “προσωρινές” πατρίδες τους. Όπως άλλαξε η Γαλλία μετά τον πόλεμο της Αλγερίας και τη μαζική μετανάστευση Μαγκρεμπίνων στο έδαφός της.

Οι βασικές διαφορές

Η μετανάστευση στη σύγχρονη Ιστορία χωρίζεται σε κατηγορίες με βασικό κριτήριο εάν είναι “εθελοντική” ή όχι. Κατά κανόνα είναι λίγοι οι άνθρωποι που μεταναστεύουν μόνο και μόνο επειδή αγαπάνε την περιπέτεια, ωστόσο μπακάλικα χαρακτηρίζεται “εθελοντική” η μετανάστευση προς αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής. Αντίθετα, μετανάστες “με το στανιό” είναι οι πρόσφυγες πολέμου, οι πολιτικά ή θρησκευτικά διωκόμενοι, αυτοί που μετατοπίζονται χωρίς να το θέλουν, π.χ. τα θύματα του δουλεμπορίου στο παρελθόν και δυστυχώς και τώρα, και τα θύματα των φυσικών καταστροφών. Ή της υπερθέρμανσης του πλανήτη, που την πληρώνουν ήδη με εξαφάνιση των νησιών τους οι άνθρωποι στο Βανουάτου.

Ένας άλλος διαχωρισμός στα χρόνια της παγκοσμιοποίησης είναι μεταξύ της μετανάστευσης των εξαθλιωμένων και της μετανάστευσης των ελίτ και των ειδικών. Σ’ αυτή την τελευταία ανήκουν επιστήμονες, μάνατζερ, σταρ του αθλητισμού και της τέχνης, που μετακινούνται από χώρα σε χώρα για λόγους έρευνας, για λόγους καριέρας, για λόγους φορολογικούς. Είναι οι μοναδικοί μετανάστες που είναι εκ των προτέρων καλοδεχούμενοι - ενίοτε σφάζονται κράτη στην ποδιά τους.

Το πιο... μοντέρνο είδος μετανάστευσης είναι αυτή των συνταξιούχων, που παίρνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις στην Ευρώπη, καθώς εκατοντάδες χιλιάδες απόμαχοι της εργασίας από τον ευρωπαϊκό Βορρά αποφασίζουν να χαρούν τη σύνταξή τους στον Νότο. Υπάρχει, τέλος, και η “ερωτική” μετανάστευση, επίσης πολύ συνηθισμένη στα χρόνια της παγκοσμιοποίησης, καθώς ζευγάρια από διαφορετική χώρα αποφασίζουν να ζήσουν μαζί, άρα ένας/ μία από τους δύο αφήνει πίσω την πατρίδα του.

Συνύπαρξη και ώσμωση

Κάθε είδος μετανάστη αντιμετωπίζεται από τα κράτη υποδοχής και την κοινωνία τους διαφορετικά. Κάποιες χώρες, κυρίως στην αμερικανική ήπειρο και την Ωκεανία, διαμορφώθηκαν σ’ αυτό που είναι σήμερα αποκλειστικά από την ώσμωση μεταξύ των κάθε είδους μεταναστών, των σκλάβων συμπεριλαμβανομένων. Αλλά και τα σχετικά “εθνικά συμπαγή” κράτη της Ευρώπης και της Ασίας έχουν επηρεαστεί σημαντικά από τη μετανάστευση. Η οποία θα συνεχιστεί στον αιώνα τον άπαντα, με κορυφώσεις και περιόδους... άμπωτης. Το μόνο που προσπαθεί να κάνει τώρα ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών είναι να διαχειριστεί μια αέναη διαδικασία στη βάση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Εξ ου και το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL