Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.2°C26.3°C
2 BF 36%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.3°C26.0°C
3 BF 36%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.4°C24.8°C
2 BF 52%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.6°C
2 BF 63%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
22.9°C24.0°C
2 BF 38%
Κοσμοδρόμιο, από τον Νίκο Κυριακίδη / Αναζητώντας τους «ξεχασμένους» ενός όχι τόσο ξεχασμένου πολέμου
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Κοσμοδρόμιο, από τον Νίκο Κυριακίδη / Αναζητώντας τους «ξεχασμένους» ενός όχι τόσο ξεχασμένου πολέμου

«Αναπολούσε το 1969, πριν έρθουν οι στρατιώτες. Η ζωή ήταν φτηνή, με ψωμί και με κρασί. Και το να μοιράζεσαι δεν σήμαινε ντροπή. Ξύπνησε απ' τα ουρλιαχτά των ρουκετών που έπεφταν δίπλα της. Και συνέχισε να ονειρεύεται για να νικήσει τον φόβο της ότι μπορούσε κι αυτή να σκοτωθεί... Και ποιος θα έχει νικήσει όταν οι στρατιώτες φύγουν από τον Λίβανο; Τον Λίβανο...»

1984. Το τραγούδι των Human League “The Lebanon”, μια αναπάντεχη καταγγελία του πολέμου του Λιβάνου που είχε κλιμακωθεί ανεξέλεγκτα εξαιτίας της ισραηλινής εισβολής το 1982, γίνεται παγκόσμια επιτυχία. Σε μια τηλεοπτική συνέντευξή του το μέλος του γκρουπ Φίλιπ Άντριαν Ράιτ παραδέχεται ότι οι πολιτικοί στίχοι του τραγουδιού γράφτηκαν ειδικά για τις τρομακτικές σφαγές στα παλαιστινιακά προσφυγικά στρατόπεδα Σάμπρα και Σατίλα.

2018. Το διαμέρισμα της Μαριάμ Σαΐντι στο Χαρέτ Χρέικ, ένα από τα προάστια της Βηρυτού όπου σήμερα ζουν πάλι μαζί αρμονικά Χριστιανοί μαρωνίτες και σιίτες μουσουλμάνοι, είναι γεμάτο από τους πίνακές της. Είναι ζωγράφος. Όλοι είναι αφιερωμένοι στον γιο της. Όμως ο κόσμος μέσα της έχει κομματιαστεί. «Βλέπετε αυτή την άδεια καρέκλα εκεί, με την κιθάρα δίπλα; Λείπει ο μουσικός» λέει με την πικρία του ανθρώπου που έχει ζήσει, και ζει, με την αγωνία της αναζήτησης. Της γυναίκας που ψάχνει το παιδί της, που δεκαετίες μετά συνεχίζει να μην ξέρει τίποτε, απολύτως τίποτε για το τι απόγινε έπειτα από εκείνο το καταραμένο πρωινό.

Ήταν 17 Ιουνίου του 1982 όταν ο 15χρονος, τότε, γιος της, ο Μαχέρ Κασίρ, έφυγε από το σπίτι για το σχολείο του όπως έκανε κάθε πρωί. Δεν γύρισε ποτέ πίσω. Την ίδια μέρα τα ισραηλινά στρατεύμετα έμπαιναν «θριαμβευτικά» στη Βηρυτό. Μήνες πριν έδιναν σκληρές μάχες απωθώντας τους μαχητές της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης από τον νότιο Λίβανο. Στις 3 Ιουνίου είχαν την ευκαιρία που περίμεναν για ολοκληρωτική επίθεση: την απόπειρα δολοφονίας του Ισραηλινού πρέσβη στο Λονδίνο Σλόμο Αργκόβ. Κατηγόρησαν την ΟΑΠ του Αραφάτ ότι την οργάνωσε, εκείνη την καταδίκασε. Όμως τα γεγονότα είχαν ήδη δρομολογηθεί.

Τη μέρα που οι Ισραηλινοί εισέβαλαν στη Βηρυτό, μια μεγάλη μαθητική συγκέντρωση διαμαρτυρίας εναντίον τους βρίσκονταν σε εξέλιξη. Ο 15χρονος Μαχέρ μάλλον ήταν αλλού. «Ήξερα ότι υποστήριζε τους κομμουνιστές, αλλά δεν ήξερα ότι πολεμούσε στο πλευρό τους. Όταν ρώτησα τους μαχητές τους πού βρίσκεται, μου είπαν να ψάξω να τον βρω. Πέρασαν 36 χρόνια κι ακόμα ψάχνω να βρω τον γιο μου» λέει με βουβό πόνο η Μαριάμ.

Το Κομμουνιστικό Κόμμα του Λιβάνου είχε δραστήρια εμπλοκή στον εμφύλιο. Είχε συστήσει μια καλά εκπαιδευμένη πολιτοφυλακή, τη Λαϊκή Φρουρά, και συμμετείχε ενεργά στις μάχες, ειδικά στην αρχή του πολέμου τη δεκαετία του ’70. Παρότι τα μέλη του προέρχονταν κυρίως από τους χριστιανούς ορθόδοξους και τους Αρμένιους, είχε συμμαχήσει και πολεμούσε στο πλευρό των Παλαιστινίων.

Την περασμένη Δευτέρα, ύστερα από έντονη συζήτηση και αντιπαράθεση, το κοινοβούλιο του Λιβάνου ψήφισε έναν νόμο που από πολλούς θεωρείται ορόσημο. Σκοπός του είναι να διευκολύνει τη διερεύνηση της τύχης των χιλιάδων αγνοουμένων του αιματηρού εμφυλίου πολέμου της περιόδου 1975-1990. Εκατόν πενήντα χιλιάδες νεκροί ήταν ο απολογισμός της τρομακτικής εκείνης σφαγής. Ο νόμος προβλέπει τη σύσταση εθνικής επιτροπής που θα διερευνήσει τι συνέβη σε όλους εκείνους που δεν βρέθηκαν ποτέ μετά το τέλος του πολέμου - περίπου 17.000 άνθρωποι. Προβλέπει τη συλλογή δειγμάτων DNA από επιβιώσαντα μέλη των οικογενειών τους και την εκταφή μαζικών τάφων.

Δεν υπάρχουν δημόσια αρχεία ή βάσεις δεδομένων και ως εκ τούτου είναι άγνωστος ο ακριβής αριθμός των αγνοουμένων του 15χρονου πολέμου, όταν χριστιανοί και μουσουλμάνοι που έζησαν αρμονικά επί αιώνες στον ίδιο τόπο βρέθηκαν από τη μια μέρα στην άλλη οχυρωμένοι σε ξεχωριστούς θύλακες υπό των έλεγχο θρησκευτικών πολιτοφυλακών. Οι οργανώσεις που ασχολούνται με το θέμα των αγνοουμένων καλωσόρισαν την πρωτοβουλία. Η Τζαστίν Ντι Μάγιο, συμπρόεδρος της ΜΚΟ Δράση για τους Αγνοούμενους χαρακτηρίζει τον νόμο «σημείο ουσιαστικής καμπής». Η οργάνωσή της ασχολείται με την τεκμηρίωση πληροφοριών που προέρχονται από πρώην μαχητές και άλλους μάρτυρες με σκοπό τον εντοπισμό τοποθεσιών όπου είναι πιθανόν να βρίσκονται μαζικοί τάφοι. «Επί δεκαετίες, οι πολιτικοί μάς έλεγαν ότι δεν πρέπει διαταράσσουμε την ειρήνη, ή ότι το να σκαλίζουμε το παρελθόν είναι λάθος. Ήταν απλώς βολικές δικαιολογίες γι’ αυτούς» λέει η Ντι Μάγιο στο Αλ Τζαζίρα.

Ο νόμος της αμνηστίας που ψηφίστηκε το 1991 για όσα εγκλήματα διαπράχθηκαν πριν τις 28 Μαρτίου εκείνου του χρόνου, δηλαδή μόλις μερικούς μήνες αφότου άρχισε να ισχύει η συμφωνία της Ταΐφ με την οποία τερματίστηκε ο πόλεμος, λειτούργησε ως ένα σύστημα λήθης και απόσβεσης στοιχείων όσον αφορά την τύχη των αγνοούμενων. Πολλοί μαζικοί τάφοι θεωρείται πως έχουν καταστραφεί κατά τις διάφορες φάσεις ανοικοδόμησης της Βηρυτού. Καθώς βρίσκονταν σε χώρους εργοταξίων και το νομικό πλαίσιο για την προστασία τους δεν υπήρχε τότε, τα στοιχεία τους χάθηκαν για πάντα.

Μια άλλη οργάνωση, η Επιτροπή Οικογενειών Απαχθέντων και Αγνοουμένων, που ιδρύθηκε το 1982 από τη μαχητική ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα Ουαντάντ Χαλάουνι, συνεχίζει επίσης τον αγώνα της. Ο άντρας της Χαλάουνι, ο Αντνάν, απήχθη εκείνη τη χρονιά από το σπίτι τους στο Ρας Ελ Νάμπεχ της Βυρητού. Από τότε προσπαθεί να μάθει τι απέγινε. Η επιτροπή αποτελείται από συζύγους, μητέρες, αδελφές και κόρες ανθρώπων που απήχθησαν ή εξαφανίστηκαν στη διάρκεια του πολέμου. Η Μαριάμ Σαΐντι είναι σήμερα αντιπρόεδρος αυτής της οργάνωσης. «Καλέσαμε τις οικογένειες των εξαφανισμένων να συναντηθούν και να οργανωθούν για να ασκήσουν πίεση στους πολιτικούς» λέει η Μαριάμ.

Η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού, που έχει κατορθώσει να δημιουργήσει τη μοναδική μέχρι στιγμής τεκμηριωμένη βάση δεδομένων για τους αγνοούμενους του λιβανικού εμφυλίου, χαρακτήρισε τον τελευταίο νόμο ως ένα θετικό βήμα για χιλιάδες οικογένειες που ζητούν λύτρωση στο δράμα τους. Μέχρι στιγμής ο Ερυθρός Σταυρός έχει τεκμηριώσει τις εξαφανίσεις 3.000 προσώπων μέσω εξέτασης δειγμάτων DNA από μέλη των οικογενειών τους. Ωστόσο, οι ιθύνοντες της ανθρωπιστικής οργάνωσης παραμένουν επιφυλακτικοί. «Μόλις η επιτροπή αποδείξει τη διαφάνειά της και δείξει ότι δεν κάνει διακρίσεις προς τη μία ή την άλλη πλευρά, θα μοιραστούμε μαζί της τα δεδομένα που έχουμε συγκεντρώσει» διαμηνύει ο υπεύθυνος του προγράμματος Τζερόμ Θουέτ.

Δεν υπάρχει καμία ένδειξη προς το παρόν για το πότε θα συσταθεί η εθνική επιτροπή που προβλέπει ο νέος νόμος, ωστόσο η κατάσταση μοιάζει να είναι διαφορετική αυτή τη φορά. Ο υπουργός Εξωτερικών Γκεμπράν Μπασίλ λέει ότι ο Λίβανος εισέρχεται τώρα σε μια «φάση γνήσιας συμφιλίωσης» που θα μπορούσε να θεραπεύσει τις ανοιχτές πληγές πολλών οικογενειών. Ωστόσο, με την επί μακρόν κυρίαρχη πολιτική ελίτ των ντόπιων δυναστειών και των πρώην πολέμαρχων να διατηρεί τη δύναμή της, ο εντολοδόχος πρωθυπουργός Σαάντ Χαρίρι δεν έχει κατορθώσει ακόμα να σχηματίσει κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Για τις οικογένειες των εξαφανισμένων, μάλλον θα χρειαστεί ακόμη πολύς χρόνος μέχρι να λυτρωθούν από την αγωνία της αναμονής.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL