Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.4°C21.6°C
2 BF 69%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ασθενής ομίχλη
19 °C
15.6°C20.8°C
2 BF 70%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
17.7°C19.8°C
4 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
25 °C
22.5°C24.8°C
2 BF 34%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
21 °C
20.9°C22.3°C
3 BF 46%
Η άνοδος της Ακροδεξιάς στην Ελβετία
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Η άνοδος της Ακροδεξιάς στην Ελβετία

Επιμέλεια: Θανάσης Κούτσης

Με πρόεδρο τον Άλμπερτ Ρέστι, το Ελβετικό Λαϊκό Κόμμα (SVP, ή Δημοκρατική Ένωση του Κέντρου UDC, στα Γαλλικά) είναι το μεγαλύτερο κόμμα στην ομοσπονδιακή Βουλή με 65 έδρες (από τις 200) στο Εθνικό Συμβούλιο και 5 (από τις 46) στο Συμβούλιο Κρατών. Το Ελβετικό Λαϊκό Κόμμα προήλθε από τη συγχώνευση του Κόμματος των Αγροτών, Εμπόρων και Πολιτών, και του Δημοκρατικού Κόμματος το 1971. Μέχρι τη δεκαετία του ’90 δεν κατάφερε να αυξήσει τα ποσοστά του όμως οι ιδεολογικές, κυρίως ο ευρωσκεπτικισμός και η ξενοφοβία, καθώς και οι δομικές αλλαγές που επέφερε ο Κριστόφ Μπλόχερ το ανέδειξαν σε πρώτο κόμμα. Επιστροφή στο 1999 όταν ο Μπλόχερ καταφέρνει να ξεπεράσει όλα τα κόμματα και να εδραιώσει τις ιδέες του.

Του Peter Niggli*

Σταθερή, ρεπουμπλικανική και ευημερούσα, σύμφωνα με το στερεότυπο, η Ελβετία συγκλονίστηκε κατά τη δεκαετία του '90. Οι οπαδοί ενός ανοίγματος προς την Ευρώπη προκάλεσαν ένα κίνημα αντίθεσης που επιθυμούσε να κλείσει τη χώρα στον εαυτό της και να αποκαταστήσει τις «αλλοτινές ευτυχισμένες συνθήκες».

Παθιασμένες διακηρύξεις, που έφεραν σε αντίθεση τους ανανεωτές και τους παραδοσιακούς, πολιτικοποίησαν δεκάδες χιλιάδες εκλογείς. Ένας νέος τόνος, επιθετικός και χωρίς παραχωρήσεις, κυριάρχησε στη διάρκεια αυτών των εκλογικών μαχών. Παράλληλα, η Ελβετία γνώρισε ανάμεσα στο 1991 και το 1997 μια μακρά ύφεση, με ποσοστά ανεργίας που έφτασαν τα ποσοστά της δεκαετίας του '30. Τέλος, η χώρα που θεωρούνταν άλλοτε ως ήρεμος και βέβαιος εταίρος της δυτικής κοινότητας κλήθηκε από τις ΗΠΑ να ρίξει άπλετο φως στις αμφίβολες επιχειρήσεις, στις οποίες είχαν αναμειχθεί οι τράπεζές της και στον παράνομο πλουτισμό τους σε βάρος των Εβραίων, θυμάτων της ναζιστικής Γερμανίας. Η γενιά που επέζησε μετά τον πόλεμο ένιωσε να δυσφημείται και να ταυτίζεται λαθεμένα με τους ναζί. Όλα αυτά κλόνισαν έντονα την εμπιστοσύνη των ελίτ και πολλών απλών πολιτών.

Σε αυτό το γόνιμο έδαφος αναδύθηκε μια νέα Δεξιά. Το Ελβετικό Λαϊκό Κόμμα (SVP), μέλος της ομοσπονδιακής κυβέρνησης από το 1929, πήρε, από το 1989 και έπειτα, την όψη μιας ριζοσπαστικής αντιπολίτευσης στο σύστημα, χωρίς ωστόσο να θελήσει να εγκαταλείψει την κυβέρνηση. Αυτός που οδήγησε το κόμμα στην αντιπολίτευση ήταν ο πρόεδρός του στη Ζυρίχη Κριστόφ Μπλόχερ, βιομήχανος, χρηματιστής και πολυεκατομμυριούχος, γεννημένος το 1940 στην οικογένεια ενός προτεστάντη ιερέα.

Το κόμμα του καταγγέλλει τα αστικά κόμματα ότι είναι μεταμφιεσμένοι σοσιαλιστές και όλο το πολιτικό προσωπικό, εκτός από τον ίδιο, ως «στερούμενο προσανατολισμού» και «διεφθαρμένο». Ο Μπλόχερ κάνει εκκλήσεις στην «υγιή καρδιά του λαού», η οποία «πρέπει να βάλει σε τάξη η ίδια» τα προβλήματα που αγγίζουν τα θεμέλια του κράτους.

Η «υγιής καρδιά του λαού»

Η «υγιής καρδιά του λαού» ενέκρινε μαζικά αυτή την «υγιή πολιτική». Το Ελβετικό Λαϊκό Κόμμα (SVP διπλασίασε ουσιαστικά την επίδοσή του το 1999 - φτάνοντας στο 23,3% έναντι του 11,9% που είχε το 1991. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '90, η ριζοσπαστική πτέρυγα του Μπλόχερ περιθωριοποίησε τις μετριοπαθείς δυνάμεις στο εσωτερικό του κόμματος. Τα μικρά κόμματα της ριζοσπαστικής Δεξιάς, όπως το Κόμμα των Αυτοκινητιστών (αντι-Πράσινο, αντιφεμινιστικό και υπερφιλελεύθερο), στερήθηκαν τα πολιτικά θέματά τους από τη ριζοσπαστικοποίηση του SVP και συρρικνώθηκαν.

Κανένα άλλο κόμμα δεν είναι τόσο αντιδραστικό και τόσο σύγχρονο ταυτόχρονα όσο το SVP, το οποίο ονομαζόταν άλλοτε Κόμμα Αγροτών, Μικρών Εμπόρων, Βιοτεχνών και Πολιτών. Προκαλώντας τον δημόσιο διάλογο σε τέσσερις τομείς (σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση, τη μετανάστευση, τα ναρκωτικά και την εγκληματικότητα, υποτιθέμενες καταχρήσεις της κοινωνικής προστασίας), μπόρεσε να κερδίσει ιδεολογικό έδαφος ακόμη και από την Αριστερά.

Κατ' αρχάς, το κόμμα είναι σφόδρα αντίθετο στην ένταξη της Ελβετίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Κατά τη διάρκεια δημοψηφίσματος το 1992, αντιτάχτηκε στην είσοδο της χώρας στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό χώρο (ΕΟΧ: Ε.Ε. και Νορβηγία, Ισλανδία και Λιχτενστάιν) -πρώτο βήμα προς την ενιαία αγορά. Σε αυτό το σχέδιο, το οποίο υπερψηφίστηκε από τη γαλλόφωνη Ελβετία, αλλά καταψηφίστηκε από τη γερμανόφωνη περιοχή και το Τεσίνο, οι αντίπαλοί του είδαν μια απειλή για την «εθνική ταυτότητα» η οποία, κατά τη γνώμη τους, βασίζεται στην ανεξαρτησία, την ένοπλη ουδετερότητα και την άμεση δημοκρατία.

Μέχρι τις εκλογές του Οκτωβρίου 1999, όλα τα άλλα κόμματα, όπως και το ομοσπονδιακό συμβούλιο (δηλαδή η κυβέρνηση), συνέχιζαν να εξετάζουν την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση στα δέκα επόμενα χρόνια. Το κίνημα του Μπλόχερ το κατήγγειλλε ως προδοσία του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος του 1992.

Ενάντια στη μετανάστευση

Στη συνέχεια, το SVP πήρε θέση στον «αγώνα ενάντια στη μετανάστευση». Ποτέ, από την αρχή της δεκαετίας του '70 (όταν η Εθνική Δράση, ένα κίνημα της ριζοσπαστικής Δεξιάς, ήθελε να πετύχει με δημοψήφισμα την εκδίωξη πάνω από το 40% των Ιταλών και Ισπανών μεταναστών εργατών, κάτι που ανατράπηκε με μικρή πλειοψηφία), η πολιτική της μετανάστευσης δεν είχε προκαλέσει τόσα πάθη. Το Ελβετικό Λαϊκό Κόμμα έχει ως στόχο τώρα άλλες κατηγορίες μεταναστών: κυρίως όσους ζητούν άσυλο, οι οποίοι στιγματίζονται σε πολύ ακριβές διαφημιστικές εκστρατείες ως «παράνομοι» ή «εγκληματίες». Μια προπαγάνδα, η οποία στράφηκε ενάντια στους «μη χριστιανικούς πολιτισμούς»: μουσουλμάνους, Αφρικανούς, Ασιάτες, Αλβανούς του Κοσόβου, οι οποίοι «δεν θέλουν να ενσωματωθούν και έρχονται στην Ελβετία μόνο για να τσεπώνουν τις κοινωνικές επιδοτήσεις». Οι πολιτικοί αντίπαλοι του SVP αντέδρασαν σε αυτή την εκστρατεία κινητοποίησης αδειάζοντας προοδευτικά το δίκαιο του ασύλου από το πολιτικό περιεχόμενό του, χωρίς να συναντήσουν παρά μια δειλή αντίθεση από την πλευρά της Αριστεράς.

Από το τέλος του 19ου αιώνα, η Ελβετία στρατολόγησε χιλιάδες μετανάστες για τη δική της αγορά εργασίας. Όπως και στη Γερμανία, το αντίστοιχο δίκαιο για την εθνικότητα βασίζεται στο jus sanguinis (δίκαιο του αίματος), κάτι το οποίο περιπλέκει την απόκτηση της ιθαγένειας από τους μετανάστες.

Από τη δεκαετία του '80, η κυβέρνηση προσπαθεί να επιταχύνει την ενσωμάτωση του ξένου πληθυσμού. Το SVP ωστόσο κατάφερε να εμποδίσει κάτι τέτοιο, στηριζόμενο σε ολόκληρη τη ριζοσπαστική και Άκρα Δεξιά. Όχι μόνο η θέση του εμποδίζει την ενσωμάτωση, αλλά συμβάλλει επίσης στο να οξύνει τις «εθνικές» και πολιτιστικές συγκρούσεις, τις οποίες φοβούνται οι οπαδοί του.

Τέλος, το Ελβετικό Λαϊκό Κόμμα πέτυχε να πολιτικοποιήσει το ζήτημα των ναρκωτικών και της εγκληματικότητας. Στο ζήτημα των ναρκωτικών, το κόμμα ευθυγραμμίζεται με την καταπιεστική πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών και αντιτίθεται σε όλες τις προσπάθειες που αποβλέπουν στη βελτίωση της υγείας και τη δυνατότητα επανένταξης των εξαρτημένων ατόμων με μια πολιτική περιορισμού των κινδύνων: διανομή ναρκωτικών ουσιών και αποποινικοποίηση της χρήσης. Τα αποφασιστικά δημοψηφίσματα γι' αυτό το ζήτημα, ωστόσο, δεν απέβησαν προς όφελός του - έστω κι αν αυτό έγινε με ελάχιστη διαφορά.

Παράλληλα, το κόμμα μάχεται για μια νέα πολιτική στον τομέα της εγκληματικότητας, με βάση την αποτροπή και την καταστολή. Η ιδέα ότι η κοινωνία οφείλει να αναλάβει την ευθύνη των περιθωριακών στοιχείων της καταγγέλλεται από το κόμμα του Μπλόχερ ως ανθρωπιστικό άλλοθι της «Αριστεράς του χαβιαριού».

Στο διάστημα 1945-1989, η ένοπλη ουδετερότητα και η άρνηση να ενταχθεί στους διεθνείς οργανισμούς θεωρούνταν ιερές και απαραβίαστες αρχές του κρατικού δόγματος στην Ελβετία.

Όταν, μετά το 1989, οι ριζοσπάστες και οι χριστιανοί-δημοκράτες, υποστηριζόμενοι από τους επιχειρηματίες με διεθνείς φιλοδοξίες, τα συνδικάτα και το Σοσιαλιστικό Κόμμα έβαλαν ως στόχο τους την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έτοιμοι γι' αυτό να εγκαταλείψουν την αρχή της ουδετερότητας και να υποτάξουν την ανεξαρτησία της Ελβετίας σε υπερεθνικούς θεσμούς, ένα τμήμα του κόσμου στράφηκε προς το το Ελβετικό Λαϊκό Κόμμα.

Ο «κόκκινος ή φαιός ολοκληρωτισμός» της Ε.Ε.

Στα μάτια της δεξιάς αντιπολίτευσης, οι οπαδοί της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ήταν εν δυνάμει προδότες, έτοιμοι να θυσιάσουν την Ελβετία στον βωμό των Βρυξελλών. Ο Κριστόφ Μπλόχερ σύγκρινε τότε τον εαυτό του με τον Ουίνστον Τσόρτσιλ, ο οποίος στην πιο τραγική ιστορική στιγμή είχε υποσχεθεί στον λαό του «αίμα και δάκρυα». Ο προπαγανδιστικός μηχανισμός του κόμματός του -παίρνοντας ως παράδειγμα τους οπαδούς της Μάργκαρετ Θάτσερ στην Αγγλία- παρουσίαζε την Ευρωπαϊκή Ένωση είτε ως το γερμανικό «τέταρτο Ράιχ» είτε ως την τελευταία κομμουνιστική ουτοπία στην ευρωπαϊκή ήπειρο - με δυο λόγια ως έναν «κόκκινο ή φαιό ολοκληρωτισμό».

Άνοδος του SVP εις βάρος των άλλων αστικών κομμάτων

Η άνοδος του SVP έγινε σε βάρος των μικρών κομμάτων της ριζοσπαστικής Δεξιάς και των παλιών συμμάχων τους στον αστικό συνασπισμό. Το Ελβετικό Λαϊκό Κόμμα, με προέλευση καθαρά προτεσταντική, απέσπασε μεγάλα ποσοστά ψήφων στα καθολικά φέουδα του Δημοκρατικού-Χριστιανικού Κόμματος. Το 1999 πήρε ψήφους από τους ριζοσπάστες - των οποίων οι οπαδοί, μάλλον ευκατάστατοι, εκτίμησαν τις επιθέσεις της εναντίον των φόρων.

Κατάφερε επίσης να αποφύγει τον κυριότερο σκόπελο της Ακροδεξιάς, επιβάλλοντας μια εικόνα κόμματος «σοβαρού και κατάλληλου». Πριν προσανατολιστεί προς έναν αντιδραστικό λαϊκισμό, υπήρξε για δεκαετίες εξίσου αστικό με τους οι παλιούς συμμάχους του.

Άλλωστε, η πλειονότητα των οπαδών της Ακροδεξιάς στην Ελβετία θεωρεί τον εαυτό της ως τον κληρονόμο της ελβετικής αντίστασης ενάντια στη χιτλερική Γερμανία. Αυτός ο ελβετικός-γερμανικός εθνικισμός, που υποδαυλίζεται από το Ελβετικό Λαϊκό Κόμμα, βασίζεται ουσιαστικά σε ένα αντιγερμανικό αίσθημα. Έτσι, το κόμμα του Μπλόχερ δεν είχε ανάγκη να απαλλαγεί από ένα ενοχλητικό παρελθόν, όπως η μεταφασιστική Εθνική Συμμαχία στην Ιταλία, το Εθνικό Μέτωπο στη Γαλλία και το Φιλελεύθερο Κόμμα του Γιοργκ Χάιντερ στην Αυστρία.

*Ο Peter Niggli είναι Ελβετός δημοσιογράφος

Ολόκληρο το κείμενο στη διεύθυνση: https://monde-diplomatique.gr/?p=3045

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL