Live τώρα    
15°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
15 °C
12.0°C16.5°C
1 BF 69%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
11.5°C16.0°C
0 BF 65%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
14 °C
7.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
12.8°C15.8°C
2 BF 80%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
5 °C
4.9°C12.9°C
0 BF 100%
Η ολιγαρχία, το Σοσιαλιστικό Κόμμα και ο Μπερνάρ-Ανρί Λεβί
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Η ολιγαρχία, το Σοσιαλιστικό Κόμμα και ο Μπερνάρ-Ανρί Λεβί

Επιμέλεια: Θανάσης Κούτσης

Βρισκόμαστε στα τέλη του 2007. Ο Σερζ Αλιμί, χτυπώντας τον Σαρκοζί, τα βάζει και με τους Σοσιαλιστές και την πολιτική τους που αδυνατεί να σταματήσει «τη γενικευμένη επέλαση των συντηρητικών». Αντίθετα, γοητεύονται από «έναν διανοούμενο ο οποίος, παρ' ότι δεν φημίζεται για την εγκυρότητα των απόψεών του, έχει αλώσει το τοπίο των ΜΜΕ, τον Μπερνάρ-Ανρί Λεβί». Και μαζί του εμφανίζονται «πρόθυμοι να διακηρύξουν εμφατικά ότι υπερασπίζονται την ελεύθερη αγορά, τον φιλελευθερισμό και τον ατομικισμό».

Του Serge Halimi*

Μετά την τρίτη συνεχόμενη ήττα του στις προεδρικές εκλογές, το Σοσιαλιστικό Κόμμα δελεάζεται με την προοπτική της στροφής προς τα δεξιά. Καθότι η «ρεαλιστική» του εκδοχή έχει ολοκληρωθεί εδώ και τουλάχιστον 25 χρόνια, η ιδέα της «ρήξης με τον καπιταλισμό» δεν αντιστοιχεί πλέον σε καμία από τις πολιτικές πρακτικές του.

Σε σημείο που, τον περασμένο Αύγουστο, ο βουλευτής των Σοσιαλιστών Ανρί Εμμανουελί εξέφρασε τη δυσφορία του: «Πώς θα τολμούσε κανείς να ζητήσει από ένα κόμμα από το οποίο προήλθε ο διευθυντής της Παγκόσμιας Οργάνωσης Εμπορίου [ο Πασκάλ Λαμί] και, στο εγγύς μέλλον, ενδεχομένως εκείνος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου [ο Ντομινίκ Στρος-Καν] να αποδεχτεί την οικονομία της αγοράς, χωρίς να φοβηθεί τη γελοιοποίηση;».

Το 1986, το 1993 και στη συνέχεια το 2002, οι εκλογικές ήττες των Σοσιαλιστών είχαν ως αποτέλεσμα μια ελαφρά κλίση προς τα αριστερά της γραμμής του κόμματος. Γιατί θα φαινόταν μάλλον αστείο να αποδώσει κανείς τις ήττες που υπέστησαν στις κάλπες οι κυβερνήσεις Φαμπιούς (1984-1986), Πιέρ Μπερεγκοβουά (1992-1993) και Λιονέλ Ζοσπέν (1997-2002) στην σοσιαλιστική πολιτική τους. Αλλά ούτε και η εκστρατεία της Σεγκολέν Ρουαγιάλ -στην οποία αναμείχθηκε άμεσα ο Μπερνάρ-Ανρί Λεβί- χαρακτηρίστηκε από αριστερό ριζοσπαστισμό. Υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες, και δεδομένης της επιθετικής πολιτικής του Σαρκοζί, θα μπορούσε να καταστεί εφικτή η αναβίωση του αγωνιστικού πολιτικού λόγου των Σοσιαλιστών, έστω και για λόγους αισθητικής.

Ενάντια σε έναν τέτοιο κίνδυνο, απηχώντας τις «μπλερίζουσες» αποκλίσεις πολλών Σοσιαλιστών ιθυνόντων, ο Μπερνάρ-Ανρί Λεβί θέτει σε λειτουργία τη μιντιακή πολεμική του μηχανή. Θέλει να υπαγορεύσει στη μελλοντική κυβέρνηση της αριστεράς την οριστική θεωρητική μορφή ενός προσανατολισμού τόσο φιλελεύθερου όσο και αντεπαναστατικού.

Αφότου υποστήριξε, στα 1986, την ιδιωτικοποίηση του οπτικοακουστικού πεδίου, τέθηκε εναντίον των απεργών της Δημόσιας Εταιρείας Σιδηροδρόμων (SNCF) και της Εταιρείας Συγκοινωνιών του Παρισιού (RATP), καταγγέλλοντας την «ανευθυνότητα» των δημόσιων υπηρεσιών, οι οποίες «τείνουν να συμπυκνώνουν όλα τα χαρακτηριστικά της άλλοτε αποκαλούμενης σοβιετικής οικονομίας», και αφού εξαπέλυσε δριμεία κριτική κατά «της δαιμονοποίησης του χρήματος και εκείνων που την κάνουν επάγγελμά τους», απευθύνει ένα βιβλίο1 στην Αριστερά, σαν αντίδοτο για τη «δηλητηρίασή της». Και εισακούεται.

Η ρήξη που προτείνει δεν διαφέρει, από αυτή την άποψη, από εκείνη την οποία προωθεί ο Σαρκοζί. «Για λόγους οι οποίοι αφορούν στο παρελθόν της και στην ιστορία του πολιτισμικού λογισμικού της, η Γαλλία στο σύνολό της αντιστέκεται στον φιλελευθερισμό», οικτίρει ο δοκιμιογράφος, όμοια με τον Πρόεδρο. Προσθέτει μάλιστα: «Το ερώτημά του εάν η επανάσταση είναι εφικτή παραχώρησε τη θέση του σε ένα άλλο, πιο προβληματικό και, κυρίως, πιο ριζοσπαστικό: 'η επανάσταση είναι επιθυμητή;' (...) Η απάντηση είναι 'όχι', ξεκάθαρα 'όχι', ή, τουλάχιστον, η συγκεκριμένη επιθυμία αφορά λίγους».

Ο Πιέρ Μοσκοβισί (από τον άμεσο περίγυρο του Στρος-Καν) έσπευσε να στηρίξει τα λεγόμενα του συγγραφέα: «Ο Μπερνάρ-Ανρί Λεβί καταλήγει σε έκκληση στη 'μελαγχολική Αριστερά' εν αντιθέσει προς τη 'λυρική Αριστερά', σε μια Αριστερά απογυμνωμένη από την επαναστατική ουτοπία της, αυτό το 'όνειρο που μετατρέπεται σε εφιάλτη' (...) Με αυτή την Αριστερά συντάσσομαι κι εγώ».

Ο Μπερνάρ-Ανρί Λεβί είναι πράγματι ο καταλληλότερος άνθρωπος για να «απαντήσει» για λογαριασμό της πλειονότητας στις ερωτήσεις που σκαρφίζεται; Το βιβλίο του δεν πραγματεύεται σχεδόν ποτέ τη σφαίρα της οικονομίας, τις ανισότητες, τους ξεριζωμούς, τις ασθένειες που οφείλονται στην εργασία, την αγοραστική δύναμη. Εκτός από ένα ισχνό κεφάλαιο δέκα σελίδων για τα «προάστια», το κοινωνικό ζήτημα απουσιάζει. Κάποιες ιδέες, οι οποίες συνοψίζονται γενικά στην εξομοίωση των αντιπάλων του με φασίστες, παραμένουν μετέωρες, αποκομμένες πλήρως από τις κοινωνικές συνθήκες από τις οποίες προήλθαν.

Το 1984, ο Μπερνάρ-Ανρί Λεβί είχε φροντίσει να μας διαφωτίσει για το πώς προκύπτουν τα έργα του: «Δεν γράφω σε καφέ αλλά σε (πολυτελή) ξενοδοχεία, σε όλο τον κόσμο. Στο Παρίσι, σε ένα δωμάτιο του Pont-Royal, το 812, γιατί έχει θέα στις στέγες, ενώ από τη βεράντα του βλέπει κανείς ολόκληρη την πόλη, ή το δωμάτιο 911 του Georges V. (...) Η περίμετρός μου εκτείνεται από τον κήπο του Λουξεμβούργου, όπου κατοικώ, ώς την οδό Σaν-Περ, όπου βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή, ή ώς το (ξενοδοχείο) Recamier, όπου παίρνω συχνά το πρόγευμά μου. Τις απογευματινές ώρες προτιμώ το (εστιατόριο) Twickenham ή το (καφέ) Flore, την οδό Μαντάμ...».

Οταν ο φιλόσοφός μας νυμφεύθηκε την ηθοποιό Αριέλ Ντομπάσλ, «οι καλεσμένοι οδηγήθηκαν με αεροπλάνο στο La Colombe d' Or, το μυθικό ξενοδοχείο του Σεν-Πολ-ντε Βανς [στη γαλλική Ριβιέρα]». Το περιοδικό «Paris Match», «είχε εξασφαλίσει την αποκλειστικότητα της κάλυψης της τελετής, με ρεπορτάζ αντάξιο πριγκηπικών γάμων, το οποίο εκτεινόταν σε έξι σελίδες, χωρίς να συμπεριληφθεί το εξώφυλλο με τη συγκινημένη Αριέλ, με νυφικό 'ολομέταξο, με ντεκολτέ και κόψιμο στην πλάτη, το οποίο σχεδίασε ο Καρλ Λάγκερφελντ για τον οίκο Chanel', όπως επεξηγείται στο εβδομαδιαίο περιοδικό».

Στη λίστα των καλεσμένων συγκαταλέγονταν η Λιλιάν Μπετανκούρ (η οποία είχε τότε τη μεγαλύτερη περιουσία στη Γαλλία), ο πρώην Σοσιαλιστής υπουργός Ζακ Λανγκ, ο πρώην δεξιός υπουργός Αλέν Καρινιόν, ο πρώην Σοσιαλιστής υπουργός Ιμπέρ Βεντρίν. Ας μην παραλείψουμε και τον βιομήχανο Ζακ-Λυκ Λαγκαρντέρ, τον επικήδειο του οποίου εκφώνησε ο συγγραφέας δέκα χρόνια αργότερα.

Ο Μπερνάρ-Ανρί Λεβί θεωρεί ότι αγνοούμε πόσα οφείλουμε στον καπιταλισμό. Οπως προειδοποιεί, «πιστεύουμε ότι καταφερόμαστε εναντίον του Τζορτζ Σόρος, αλλά τελικά δολοφονούμε τον Γαβριά». Οχι μόνο τον Γαβριά, εξάλλου, καθότι «φιλελευθερισμός» είναι και «τα εθνικά εργαστήρια του 1848», «η έκκληση για την ελευθεροτυπία», «ο φιλελεύθερος Γκιζό ο οποίος ψήφισε, πριν από την Κομμούνα, την κατάργηση της παιδικής εργασίας στα εργοστάσια».

Ορισμένες φορές, ο Λεβί θυμίζει και στο συγκεκριμένο ζήτημα τον Σαρκοζί. Όταν ο Πρόεδρος πολλαπλασιάζει τις «μεταρρυθμίσεις» για να καταπνίξει πιο αποτελεσματικά τους αντιπάλους του, που δεν έχουν τη δυνατότητα να αντεπιτίθενται σε όλα τα μέτωπα ταυτόχρονα, ο φιλόσοφος συσσωρεύει ονόματα, ιστορικά στοιχεία κατά προσέγγιση ή εντελώς λανθασμένα.

Ο ιστορικός Πιέρ Βιντάλ-Νακέ υπογράμμιζε το γεγονός ήδη από το 1979: «Ανεξαρτήτως του αν πρόκειται για την Ιστορία της Βίβλου, της αρχαίας Ελλάδας ή για τη σύγχρονη Ιστορία, ο Μπερνάρ-Ανρί Λεβί επιδεικνύει σε όλους τους τομείς την ίδια ανεκδιήγητη άγνοια, την ίδια εκπληκτική θρασύτητα». Εκείνη την περίοδο, ο Μπερνάρ-Ανρί Λεβί έγραφε ότι ο Χάινριχ Χίμλερ, ο οποίος αυτοκτόνησε τον Μάιο του 1945, ήταν μάρτυρας στη δίκη της Νυρεμβέργης, έξι μήνες αργότερα... Στο ίδιο κείμενο, θεωρεί τον Φρανσουά Γκιζό -έναν διανοούμενο θιασώτη του συντηρητισμού και του φιλελευθερισμού, υπέρμαχο της αποκατάστασης του μοναρχικού καθεστώτος- πρόδρομο της παρισινής Κομμούνας (της οποίας, φυσικά, ο Γκιζό υποστήριξε την αιματηρή καταστολή).

Το τελευταίο δοκίμιο του Μπερνάρ-Ανρί Λεβί εγκωμιάστηκε από τον Λανγκ: «Η ανανεούμενη Αριστερά οφείλει να εμπνευστεί από το συγκεκριμένο έργο, στο οποίο εκτιμώ πάνω απ' όλα τη φρεσκάδα και τη νεανική ορμή του». Όμως εξυμνήθηκε, επίσης από τους Βενσάν Πεγιόν, Πιέρ Μοσκοβισί και Μανουέλ Βαλς2 - και οι τρεις υποψήφιοι για την ηγεσία του Σοσιαλιστικού Κόμματος.

Ο τελευταίος, τον οποίο ο Σαρκοζί προσκάλεσε να συμμετάσχει στην κυβέρνηση -πρόσκληση, η οποία, ακόμη κι αν δεν τύχει ανταπόκρισης (προς το παρόν τουλάχιστον), αυτό δεν σημαίνει ότι οι αποκλίσεις μεταξύ των δύο ανδρών είναι αγεφύρωτες-, εξύμνησε τον πολιτικό λόγο του Φιγιόν, τον οποίο θεώρησε «αντάξιο των εθνικών προσδοκιών», δεν απέκλεισε «τη σύμπλευση με την πλειοψηφία, με προϋπόθεση ότι μας λαμβάνει υπόψη», και, ταυτόχρονα, υποστήριξε την κατάργηση του «ειδικού καθεστώτος» ορισμένων μισθωτών. Επί της παρούσης, προωθεί το αίτημα αλλαγής της ονομασίας του κόμματός του.

Στο βιβλίο του, ο Μπερνάρ-Ανρί Λεβί, πλέκει το εγκώμιό του επί του συγκεκριμένου ζητήματος: «Ακόμη κι αν πολλοί Σοσιαλιστές συνεχίζουν να αγκιστρώνονται στη σοσιαλιστική τους ιδεολογία θυμίζοντας γερασμένους ηθοποιούς σε προβλέψιμους ρόλους, οι πιο οξυδερκείς μεταξύ αυτών -έχω κατά νου έναν νεαρό βουλευτή της Εσονίας, τον Βαλς- γνωρίζουν ότι η Αριστερά δεν θα είναι ευπρόσδεκτη όσο δεν προβαίνει στη ρήξη που θα την οδηγήσει να αναθεωρήσει εκ βάθρων την ιστορία και, επομένως, την ονομασία της».

Χωρίς αργοπορία, ο εν λόγω βουλευτής δημοσίευσε στην εφημερίδα «Les Echos» κριτική για τη «λαμπρή υπεράσπιση (της Αριστεράς)» από τον δοκιμιογράφο, παραλείποντας διακριτικά, όμως, να επισημάνει ότι το εγκώμιό του απηχούσε, επακριβώς, το κομπλιμέντο που του είχε ήδη απευθυνθεί. Ο Βαλς ξεχώρισε το ακριβές χωρίο που τον είχε επαινέσει: «Μου άρεσε η άποψη ότι η Αριστερά δεν θα είναι ευπρόσδεκτη όσο δεν προβαίνει στη ρήξη που θα την οδηγήσει να αναθεωρήσει εκ βάθρων την ιστορία και, επομένως, την ονομασία της»...

Το παιχνίδι του καθρέφτη συνεχίστηκε, με τον βουλευτή του Εβρί, για τον οποίο ορισμένοι συνάδελφοί του υποπτεύονται ότι ρέπει προς τη Δεξιά, να προσθέτει: «Εκείνοι που υποστηρίζουν ότι αυτό το βιβλίο δεν είναι παρά το εγκώμιο του φιλελευθερισμού και της Αριστεράς που κλίνει προς τα δεξιά, εθελοτυφλούν απέναντι σε μία ειλικρινή απόπειρα ενδοσκόπησης από έναν διανοούμενο για τον οποίο δεν είναι δυνατόν να αμφιβάλλει κανείς ότι ανήκει στην οικογένεια της Αριστεράς».

Ο Βαλς αποκάλυπτε, ωστόσο, ότι «εάν υπάρχει κάποιο πεδίο το οποίο ο φιλόσοφος δεν εξερευνά, είναι ακριβώς αυτό του κοινωνικού». Στο εγγύς παρελθόν, ο χαρακτηρισμός που αποδόθηκε στον Μπερνάρ-Ανρί Λεβί, ότι «κωφεύει μάλλον έναντι του κοινωνικού ζητήματος», θα είχε απομακρύνει οποιονδήποτε άλλο διανοούμενο από την «οικογένεια της Αριστεράς». Σήμερα, τέτοιου είδους εξοστρακισμοί θεωρούνται απαρχαιωμένη πρακτική - «μαρξιστική», όπως θα έλεγε ο βιομήχανος Αρνό.

Το σχέδιο του Λεβί είναι ξεκάθαρο: έγκειται στην προώθηση του φιλελευθερισμού και στην καταπολέμηση του «ριζοσπαστισμού». Παράλληλα, ο Σαρκοζί στα Ηλύσια κατασκευάζει για λογαριασμό του την «ηθική Αριστερά» που ο ίδιος δεν μπορεί παρά να ονειρεύεται: εκείνη των «μεγάλων ψυχών» του θεάτρου της αγανάκτησης.

1 Bernard-Henri Levy, «Ce grand cadavre à la renverse», Grasset, Παρίσι 2007.

2 (Σ.τ.Ε.): Το 2011 ο Μανουέλ Βαλς δεν πέρασε στον δεύτερο γύρο των προκριματικών του Σοσιαλιστικού Κόμματος και στήριξε την υποψηφιότητα του Φρανσουά Ολάντ. Στη συνέχεια, υπηρέτησε ως υπουργός Εσωτερικών και κατόπιν ως πρωθυπουργός (2014-2017), θέση από την οποία παραιτήθηκε για να είναι ξανά υποψήφιος στις προκριματικές του 2017, τις οποίες έχασε στον δεύτερο γύρο από τον Μπενουά Αμόν. Στη συνέχεια στηρίζει τον Εμανουέλ Μακρόν για Πρόεδρο, χωρίς ν’ αποχωρήσει από το Σ.Κ., και κατεβαίνει μαζί του υποψήφιος στις βουλευτικές εκλογές που ακολουθούν. Πριν από λίγες μέρες ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του για την δημαρχία της γενέτειράς του Βαρκελώνης, στις εκλογές του 2019. Η αρχική πρόταση που έγινε από τους Ciudadanos ήταν να ηγηθεί ενός συνασπισμού αντι-αυτονομιστών, ωστόσο οι Ισπανοί Σοσιαλιστές αρνήθηκαν.

* Ο Serge Halimi είναι ο διευθυντής της «Le Monde diplomatique»

Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο: http://archives.monde-diplomatique.gr/spip.php?article79

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL