Η γιορτή ήταν φαντασμαγορική παρά τον κακό καιρό. Λαμπερά πυροτεχνήματα φώτιζαν τον σκοτεινό ουρανό. Πάνω από μισό εκατομμύριο άνθρωποι έσπευσαν στην πύλη του Βραδενβούργου στο Βερολίνο για να παρακολουθήσουν τη μεγάλη συναυλία, με αφορμή την 28η επέτειο της γερμανικής ενοποίησης. Για να χορέψουν με τα σουξέ της Νένα και των άλλων καλλιτεχνών. Κάποιοι και για να θυμηθούν πώς βίωσαν αυτή την ιστορική αλλαγή στη ζωή τους, όταν ήταν 28 χρόνια νεότεροι.
Το Βερολίνο αγαπάει τα πάρτι. Αλλά φαίνεται ότι δεν αγαπάει πια τους πολιτικούς. Ενώ οι Νένα και σία αποθεώθηκαν, οι Μέρκελ και σία, όταν προσπάθησαν να κάνουν τη βόλτα στο πλήθος, δεν βρήκαν πολλά χέρια να σφίξουν. Τα βαριά σύννεφα πάνω από τη γερμανική πρωτεύουσα ταίριαζαν πολύ με το πολιτικό κλίμα στη χώρα. Και οι επίσημες ομιλίες μετά την οικουμενική λειτουργία στον καθεδρικό της πόλης δεν ήχησαν πολύ πανηγυρικές.
Ο καθολικός καρδινάλιος του Βερολίνου Χάινερ Κοχ φρόντισε να υπογραμμίσει ότι “μια κοινωνία που δεν είναι ικανή να μάθει παγώνει και λιμνάζει”, ενώ ο προτεστάντης επίσκοπος Μάρκους Ντρέγκε προειδοποίησε για τον κίνδυνο που ελλοχεύει “από τις φυγόκεντρες δυνάμεις που μπορούν να διχάσουν την κοινωνία μας”.
“Ενότητα”, σύμφωνα με τον επίσκοπο του Βερολίνου, δεν σημαίνει μόνο ενότητα μεταξύ Ανατολής και Δύσης -η οποία φαντάζει ακόμη μακρινή 28 χρόνια μετά την ενοποίηση- αλλά “κοινωνική ενότητα της χώρας”. “Μόνο εάν δεν μείνει κανείς πίσω θα διασφαλίσουμε την κοινωνική ειρήνη στη χώρα μας” τόνισε.
Πολύχρωμη και πολύπλοκη
Την υπεράσπιση της δημοκρατίας ανέλαβε εκ μέρους των πολιτικών ο πρόεδρος της Βουλής Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ένας από τους αρχιτέκτονες της ενοποίησης και των ανοιχτών πληγών που άφησε στα ανατολικά κρατίδια της Γερμανίας. Η παθιασμένη ομιλία του είχε στόχο την -ακροδεξιά- Εναλλακτική για τη Γερμανία και όσους γοητεύονται από τα συνθήματά της, χωρίς ούτε στιγμή να την αναφέρει:
“Η επιτυχία της Γερμανίας όλα αυτά τα χρόνια στηρίχθηκε στη μη βία, στην ελευθερία της γνώμης, στην ανεκτικότητα και τον αμοιβαίο σεβασμό” είπε. “Και κανείς δεν έχει το δικαίωμα να λέει ότι μόνο αυτός εκπροσωπεί τον λαό” (κλασικό σύνθημα του AfD και των ισλαμοφοβικών κινήσεων Pegida, κυρίως στην ανατολική Γερμανία).
Ο Σόιμπλε τόνισε ότι “μέσω της μετανάστευσης η Γερμανία έχει γίνει πιο πολύχρωμη και πιο πολύπλοκη. Γι' αυτό και κάποιοι κανόνες είναι ακόμη πιο απαραίτητοι. Πλην όμως κανείς δεν έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί την καταγωγή ενός ανθρώπου για να τον υποτιμά. Πρέπει να αντιδράσουμε αποφασιστικά σε τέτοια φαινόμενα. Εν ανάγκη με όλη τη σκληρότητα του κράτους δικαίου”.
Πάντως, την ίδια ώρα που κορυφωνόταν το πάρτι στην πύλη του Βραδενβούργου, ένα χιλιόμετρο πιο πέρα, μπροστά στον κεντρικό σταθμό της πόλης, διοργανώθηκε μια -μικρή- αντιδιαδήλωση ακροδεξιών, νεοναζί και χούλιγκαν, που κράδαιναν τις σημαίες της Πρωσίας, τραγουδούσαν την -καταργημένη- πρώτη στροφή του γερμανικού εθνικού ύμνου (Deutschland ueber alles) και φώναζαν “η Μέρκελ πρέπει να φύγει”.
Ακροδεξιά και οργή
Ακροδεξιοί και νεοναζί υπήρχαν πριν και μετά την ενοποίηση και στη Δυτική Γερμανία όμως τα τελευταία χρόνια οι περισσότερες ακροδεξιές επιθέσεις μετριούνται στα ανατολικά κρατίδια, με τη Σαξονία να κρατά τα σκήπτρα. Δεν είναι τυχαίο ότι εκεί εντοπίστηκε -εκ των υστέρων- και το φονικό τρίο των νεοναζί της NSU, όπως και τις προάλλες οι πρώτοι ύποπτοι για σύσταση ακροδεξιάς τρομοκρατικής οργάνωσης με τον κωδικό “Επανάσταση Κέμνιτς”.
Μία από τις αιτίες για τη μεγάλη στροφή στην Ακροδεξιά είναι, σύμφωνα με τους Γερμανούς αναλυτές, η συσσωρευμένη οργή για τις επίμονες ανισότητες της ενοποίησης. Τα “ανθισμένα τοπία” που υποσχέθηκε τη δεκαετία του 1990 ο τότε καγκελάριος Χέλμουτ Κολ είναι γεμάτα τσουκνίδες.
Οι Ανατολικογερμανοί βίωσαν την ενοποίηση ως προσάρτηση από τους Δυτικογερμανούς, ήταν οι μόνοι που αναγκάστηκαν να προσαρμοστούν στη νέα κατάσταση -και κοινωνικά και πολιτικά και οικονομικά. Και βλέπουν 28 χρόνια μετά το μέσο εισόδημά τους να παραμένει στο 80% του δυτικού (σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της στατιστικής υπηρεσίας), ενώ το κόστος ζωής είναι ίδιο.
Επιπλέον το δυναμικότερο κομμάτι της ανατολικογερμανικής κοινωνίας -και ειδικά οι νέες γυναίκες- έχουν “μεταναστεύσει” στα δυτικά, με αποτέλεσμα εικόνα ερήμωσης σε μεγάλες περιοχές της ανατολικογερμανικής επαρχίας. Μάλιστα, σύμφωνα με μια έρευνα που δημοσιεύτηκε ανήμερα της γιορτής της ενοποίησης -και έκανε πάταγο-, οι διαφορές αυτές μεταξύ Ανατολής και Δύσης αναμένεται να διευρυνθούν τα επόμενα χρόνια. Ανάλογα ζοφερές είναι οι προσδοκίες των Ανατολικογερμανών για το μέλλον.
Η τελευταία δημοσκόπηση
Σ’ αυτή τη διχασμένη Γερμανία μεταξύ Ανατολής - Δύσης, μητροπόλεων και επαρχίας, αισιόδοξων και φοβισμένων, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν την υποχώρηση των πάλαι ποτέ λαϊκών κομμάτων και την επέλαση της λαϊκίστικης φοβικής Ακροδεξιάς. Η Χριστιανική Ένωση (CDU/CSU) της Μέρκελ, που μόλις πριν από πέντε χρόνια είχε αγγίξει σχεδόν την αυτοδυναμία στις ομοσπονδιακές εκλογές, μετά βίας αγγίζει το 26% -σύμφωνα με το ινστιτούτο INSA-, ένα ποσοστό που δεν το έχει δει ούτε στους χειρότερους εφιάλτες της.
Ακόμη πιο εφιαλτική είναι η συρρίκνωση των Σοσιαλδημοκρατών (SPD), του κόμματος που άντεξε πάνω από 150 χρόνια και έχει βάλει βαριά τη σφραγίδα του στη μεταπολεμική γερμανική πολιτική: μόλις 16% δηλώνουν ότι θα το ψήφιζαν εάν αυτή την Κυριακή γίνονταν εκλογές.
Αντίθετα τα τρία “παλιά” μικρά κόμματα όχι μόνο αντέχουν, αλλά ενισχύονται: οι Πράσινοι με 14,5%, η Αριστερά με 11,5% και οι Φιλελεύθεροι (FDP) με 10%. Το σκοτεινό άστρο της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD) φαίνεται να ξεπερνά το 18% και να αναδεικνύεται σε δεύτερη δύναμη σε ομοσπονδιακό επίπεδο.
Βέβαια, το πόσο προβληματικές είναι οι δημοσκοπήσεις έχει φανεί και στη Γερμανία, ωστόσο την άλλη Κυριακή και σε δεκαπέντε μέρες θα μιλήσουν και οι κάλπες, καθώς καλούνται να εκλέξουν τοπική κυβέρνηση πρώτα οι πολίτες της -ιδιαίτερης- Βαυαρίας και στη συνέχεια οι πολίτες της -πολύ κοντά στον μέσο ομοσπονδιακό όρο- Έσσης.
