Του Λάμπη Κοντονή*
Οι ευρωεκλογές του Μαΐου δεν είναι μια απλή καταγραφή των πολιτικών τάσεων και δυνάμεων στο εσωτερικό κάθε χώρας. Οι πολύ σημαντικές κρίσεις που ταλανίζουν το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, η οικονομική με τις κοινωνικές προεκτάσεις της, η μεταναστευτική, οι περιφερειακές κρίσεις ασφάλειας και του διεθνούς ρόλου της Ε.Ε., θέτουν πια σε κίνδυνο τις ευρωπαϊκές δομές όπως τις γνωρίζαμε μέχρι σήμερα.
Η Ευρώπη έχει μείνει πίσω τόσο σχετικά με το πώς αντιμετωπίζει όλες αυτές τις προκλήσεις, αλλά και πώς δημιουργεί νέες προοπτικές για τους πολίτες της σε έναν κόσμο που αλλάζει πολύ γρήγορα. Το κενό που άφησαν οι συστημικές πολιτικές δυνάμεις, που απέτυχαν να διαχειριστούν με δικαιοσύνη και διαφάνεια τον πλούτο και δεν μπόρεσαν να δώσουν ένα νέο όραμα στους Ευρωπαίους πολίτες, έρχονται σήμερα νέες πολιτικές δυνάμεις να το καλύψουν.
Οι ευρωεκλογές του Μαΐου είναι μια βαθιά πολιτική αντιπαράθεση πάνω σε μια Ευρώπη που πρέπει να βρει έναν νέο βηματισμό και μια νέα κατεύθυνση. Για τις προοδευτικές δυνάμεις είναι μια ιστορική στιγμή να συνδιαλλαγούν και να συσπειρωθούν απέναντι στις πολιτικές του φόβου, του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας, απέναντι στον νεοφιλελευθερισμό που οδήγησε στην περιθωριοποίηση και την φτωχοποίηση μεγάλα κομμάτια των ευρωπαϊκών κοινωνιών και άνοιξε τις κερκόπορτες στην Ακροδεξιά, υιοθετώντας συχνά την ατζέντα της.
Σε πιο τεχνικό επίπεδο, οι ευρωεκλογές του Μαΐου διοργανώνονται με βάση έναν εκλογικό νόμο που τελικά ελάχιστες σημαντικές νομοθετικές αλλαγές έχει από αυτόν του 1976. Οι αλλαγές αυτές περιορίζονται στο όριο εισόδου στην Ευρωβουλή, που δεν πρέπει να ξεπερνά το 5% αν αποφασίσει το κράτος-μέλος ότι θεσπίζει ένα τέτοιο όριο. Τα κράτη - μέλη με πάνω από 35 έδρες (η Ελλάδα παρέμεινε στις 21) πρέπει να θέσουν εκλογικό όριο από 2% μέχρι 5%. Στον νέο εκλογικό νόμο υπάρχουν νέες διατάξεις για την προθεσμία στον ορισμό των υποψηφίων (όχι λιγότερη από τρεις εβδομάδες), ενώ επίσης προβλέπεται η θέσπιση για ψηφοφορία εκ των προτέρων με επιστολική ή ηλεκτρονική ψήφο, λαμβάνοντας τα απαραίτητα μέτρα για τη διασφάλιση της μυστικότητας της ψήφου και των προσωπικών δεδομένων, όπως και την αποτροπή της διπλής ψήφου.
Το σημαντικότερο όμως είναι ότι η νέα νομοθεσία ουσιαστικά απέτυχε να κάνει ριζικές τομές, μη ψηφίζοντας υπέρ των ενιαίων ευρωπαϊκών λιστών (transnational lists), αλλά και αδυνατώντας να επιβεβαιώσει τη διαδικασία των υποψηφίων για την προεδρία της Επιτροπής (Spitzenkandidaten). Απλά έδωσε την δυνατότητα στα κράτη - μέλη να επιτρέψουν την εμφανή χρήση του λογότυπου των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων στα ψηφοδέλτια. Αυτή η αποτυχία καταδεικνύει για ακόμα μια φορά την αδυναμία της Ε.Ε. να ενδυναμώσει καθοριστικά τη δημοκρατικότητά της και να ενισχύσει την πολιτική της ολοκλήρωση.
Τέλος, αποφασίστηκε ο αριθμός των ευρωβουλευτών, μετά το Brexit, να μειωθεί στους 705 από 751 και οι 46 από τις 73 έδρες του Ηνωμένου Βασιλείου που απελευθερώνονται μετά το Brexit να είναι διαθέσιμες σε περίπτωση διεύρυνσης, ενώ οι 27 έδρες του θα μοιραστούν μεταξύ 14 κρατών-μελών που υποεκπροσωπούνται, κάτι που δεν επηρεάζει την Ελλάδα, λόγω του κριτηρίου του πληθυσμού και της αρχής της φθίνουσας αναλογικότητας.
Οι ευρωεκλογές του Μαΐου 2019 δίνουν την ευκαιρία στις προοδευτικές φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις να αναπτύξουν μια στρατηγική με προτεραιότητα την προστασία των Ευρωπαϊκών αξιών και αρχών, του κράτους δικαίου, της ισονομίας και του δικαιώματος στη διαφορετικότητα, την ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών, με συγκεκριμένες ρεαλιστικές προτάσεις για μια βιώσιμη και δίκαιη ανάπτυξη. Δίνει μια ευκαιρία ακόμα και σε συντηρητικές ευρωπαϊκές δυνάμεις να θέσουν αυστηρά κόκκινες γραμμές προς την Ακροδεξιά. Ίσως να μην υπάρξουν πολλές τέτοιες ευκαιρίες στο μέλλον.
Σε αυτή την προσπάθεια η Αριστερά έχει την ιστορική ευθύνη να παίξει κεντρικό ρόλο, ενδυναμώνοντας τον διάλογο με σοσιαλιστικές και οικολογικές αλλά και με ευρύτερες προοδευτικές φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις, να συνεχίσει τον αγώνα για μια αλληλέγγυα, κοινωνική και ευημερούσα Ευρώπη.
* Ο Λάμπης Κοντονής είναι μέλος της Πολιτικής Γραμματείας της GUE/NGL στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μέλος της Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ Βελγίου
