Με τη δημοτικότητά του σε ελεύθερη πτώση, τις νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις σε πλήρη εξέλιξη και τους πολιτικούς του αντιπάλους να τον ανεβοκατεβάζουν "Πρόεδρο των πλουσίων", ο Εμανουέλ Μακρόν άφησε για λίγο κατά μέρος τη δημοσιονομική εξυγίανση για να κηρύξει πόλεμο στη φτώχεια. Ή μήπως η εκστρατεία του δεν είναι τίποτε παραπάνω από νέες περικοπές, που αυτή τη φορά αποκτούν "κοινωνικό πρόσωπο";
Τόσο ο τρόπος με τον οποίο ο Γάλλος Πρόεδρος παρουσίασε το πρόγραμμά του όσο και ο τόπος που επιλέχθηκε για την εξαγγελία των νέων μέτρων ήταν ενδεικτικά. Θέλοντας αυτή τη φορά να αποφύγει τους παραλληλισμούς με τον "βασιλιά Ήλιο", ο Μακρόν άφησε πίσω του τα ανάκτορα και εκφώνησε την ομιλία του από το Μουσείο του Ανθρώπου για να συμβολίσει την "πρόοδο των κοινωνιών".
Και εκεί που ο προκάτοχος του Φρανσουά Ολάντ έστελνε στο πόδι του τον πρωθυπουργό του Ζαν Μαρκ Ερό για να εξαγγείλει αντίστοιχα προγράμματα, ο πρώην τραπεζίτης εμφανίστηκε ο ίδιος στο κοινό δίνοντας έτσι το απαραίτητο βάρος στην όψιμη κοινωνική στροφή της κυβέρνησής του.
Ο Μακρόν υποσχέθηκε ένα νέο κράτος πρόνοιας για όλους τους Γάλλους, ένα κοινωνικό κράτος που, όπως είπε, θα σπάει "τον φαύλο κύκλο του κοινωνικού φαταλισμού". Εξήγγειλε μια "νέα μάχη, αναγκαία, ζωτικής σημασίας" και κάλεσε τους "πρώτους" να μην ξεχνούν τους "ουραγούς", επιστρατεύοντας και πάλι μια έκφραση που είχε χρησιμοποιήσει το περσινό φθινόπωρο προκαλώντας δικαιολογημένες επικρίσεις για ελιτισμό.
"Όταν είσαι φτωχός, δεν είναι επειδή το έχεις επιλέξει. Όταν ζεις στη φτώχεια, αυτό είναι ο ντετερμινισμός των ντετερμινισμών... Άρνηση της κοινωνικής νομοτέλειας είναι ο αγώνας κατά του ντετερμινισμού, ο οποίος, από την παιδική ηλικία, καταστρέφει τους δρόμους της ζωής... Ενυπάρχει σε κάθε παιδί, αρχής γενομένης από ένα παιδί που γεννιέται σε μία φτωχή οικογένεια, ένας Μότσαρτ που δολοφονείται διότι αποφασίζεται ότι δεν έχει καμία πιθανότητα να γίνει Μότσαρτ" τόνισε.
Το σχέδιό του για την καταπολέμηση της φτώχειας προβλέπει τη δημιουργία χιλιάδων νέων παιδικών σταθμών σε υποβαθμισμένες περιοχές και τη διανομή "γευμάτων του ενός ευρώ" στις σχολικές καντίνες, "ώστε όλα τα παιδιά να ξεκινούν την ημέρα τους υπό τις ίδιες συνθήκες". Για τους νέους η υποχρέωση επαγγελματικής εκπαίδευσης περνά από τα 16 στα 18 χρόνια.
Ο Γάλλος Πρόεδρος ανακοίνωσε επίσης ότι το κράτος θα επιδιώξει να βρει λύσεις για παράταση του προγράμματος της κοινωνικής βοήθειας προς τα παιδιά μέχρι τα 21 χρόνια της ηλικίας τους και υποσχέθηκε την επέκταση της οικουμενικής υγειονομικής περίθαλψης (CMU) προκειμένου να καλύπτει πολλούς περισσότερους Γάλλους.
Τονίζοντας ότι η "επιστροφή στην εργασία αποτελεί το καλύτερο εργαλείο για την αντιμετώπιση της φτώχειας", ο Μακρόν ανακοίνωσε, παράλληλα, "προγράμματα ένταξης", "ζώνες μηδενικής ανεργίας", "εναλλακτική εργασία αμειβόμενη σε ημερήσια βάση". Προανήγγειλε τέλος ένα νομοσχέδιο για το 2020 που θα θέτει ως στόχο τη δημιουργία "οικουμενικού εισοδήματος δραστηριότητας", στο οποίο θα "συγχωνευθούν" πολλά κοινωνικά επιδόματα και θα αποτελεί "εγγύηση ενός κατώτατου ορίου αξιοπρεπούς διαβίωσης".
Όλα αυτά θα ακούγονταν πολύ θετικά αν δεν εξαγγέλλονταν στην ευρωπαϊκή χώρα που δαπανά περισσότερα από οποιανδήποτε άλλη (32,1% του ΑΕΠ της) σε προγράμματα κοινωνικής προστασίας, με βάση τα στοιχεία του υπουργείου Αλληλεγγύης και Υγείας. Και μια χώρα με το χαμηλότερο επίπεδο φτώχειας στην Ευρώπη (13,6%). Χάρη στα κοινωνικά προγράμματά της, η Γαλλία διακρίνεται εδώ και δεκαετίες για το χαμηλό επίπεδο κοινωνικών ανισοτήτων της.
Όλα αυτά δεν σημαίνουν βέβαια ότι οι Γάλλοι δεν γνωρίζουν τι θα πει φτώχεια. Ή ότι δεν απομένουν ακόμη πολλά να γίνουν. Σημαίνουν όμως ότι κάθε προσπάθεια μεταρρύθμισης ενός συστήματος που σε γενικές γραμμές αποδίδει πρέπει να αντιμετωπίζεται με κάποια επιφυλακτικότητα. Ιδίως όταν εξαγγέλλεται από έναν Πρόεδρο ο οποίος τους πρώτους μήνες της θητείας του δεν είχε κρύψει την απογοήτευσή του για "τα τρελά ποσά" που δαπανώνται στην πρόνοια χωρίς να αποδίδουν αποτελέσματα.
Με μια φιλελεύθερη αντίληψη, που συγγενεύει λιγότερο με τη Μάργκαρετ Θάτσερ και περισσότερο με τον Τρίτο Δρόμο του Τόνι Μπλερ, ο Μακρόν θεωρεί ότι το πρόβλημα της φτώχειας αποτελεί απλώς ζήτημα άνισων ευκαιριών. Και πιστεύει ακράδαντα ότι πολλά από τα κονδύλια που διοχετεύονται σήμερα σε κοινωνικά προγράμματα απλώς καταλήγουν σε ένα "βαρέλι χωρίς πάτο".
Το 2016 η Γαλλία δαπάνησε 714 δισεκατομμύρια ευρώ για την κοινωνική πρόνοια εξασφαλίζοντας την πρώτη θέση στον σχετικό κατάλογο και αφήνοντας πίσω τις σκανδιναβικές χώρες με το περίφημο κοινωνικό μοντέλο τους. Το τετραετές πρόγραμμα του Μακρόν για την καταπολέμηση της φτώχειας κοστολογείται στα οκτώ δισεκατομμύρια. Απομένει επομένως να φανεί στην πορεία πόσα "άχρηστα" επιδόματα θα φαγωθούν προκειμένου οι "ουραγοί" του Μακρόν να αποκτήσουν "ίσες ευκαιρίες" με τους υπόλοιπους.
