Του Edward Luce
Μέσα σε μια ημέρα ο Ντόναλντ Τραμπ δέχθηκε τα δυο πιο μεγάλα πλήγματα από τότε που έγινε Πρόεδρος: ο Πολ Μάναφορτ, πρώην επικεφαλής της εκστρατείας του, και ο Μάικλ Κοέν, πρώην προσωπικός δικηγόρος του, κρίθηκαν ένοχοι για οκτώ κατηγορίες ο καθένας. Ήταν η χειρότερη στιγμή (μέχρι σήμερα) για τον Τραμπ και η καλύτερη για τον ειδικό ανακριτή Ρόμπερτ Μιούλερ, ο οποίος ερευνά την ανάμιξη της Ρωσίας στην αμερικανική πολιτική ζωή. Αλλά το Fox News, το πιο πιστό στον Τραμπ αμερικανικό κανάλι, διέθεσε -στο 24ωρο που ακολούθησε- περισσότερο χρόνο σε μια ανθρωποκτονία στην Αϊόβα. Το θύμα, η Μόλι Τίμπετς, ήταν μια λευκή χριστιανή. Ο φερόμενος δολοφόνος, ο Κρίστιαν Ριβιέρα, ήταν ένας Μεξικανός παράτυπος μετανάστης.
Αυτές οι διαφορές στις τηλεοπτικές οθόνες αποκαλύπτουν τον εσωτερικό διχασμό της Αμερικής. Οι φιλελεύθεροι και οι περισσότεροι ανεξάρτητοι πιστεύουν ότι ο Ντόναλντ Τραμπ οδεύει σε ένα φινάλε τύπου Γουότεργκέιτ ή ότι τουλάχιστον αυτό του αξίζει. Οι περισσότεροι συντηρητικοί πιστεύουν ότι ο Πρόεδρος των ΗΠΑ είναι θύμα του συστήματος, όπως και οι ίδιοι.
Μέσα σε αυτό το πολωτικό κλίμα, το παρελθόν μάς βοηθά να αντιληφθούμε τα όρια του σημερινού βάλτου. Η δημοτικότητα του Ρίτσαρντ Νίξον βρισκόταν μόλις στο 24% όταν παραιτήθηκε το 1974, λίγο πριν οδηγηθεί στην καθαίρεση με τις ψήφους και των δυο μεγάλων κομμάτων. Η δημοτικότητα του Τραμπ παραμένει σταθερή μεταξύ 40-45% τον τελευταίο χρόνο. Στους Ρεπουμπλικανούς ψηφοφόρους η δημοτικότητα του Τραμπ φτάνει το 90 τοις εκατό.
Η κοινή γνώμη φαίνεται πως δεν έχει αλλάξει, αν και μεγαλώνει διαρκώς ο κατάλογος των ατόμων που ήταν κάποτε κοντά στον Τραμπ και τώρα αποδεικνύονται εγκληματίες. Αντίθετα, λίγοι από τους ακόλουθους του Νίξον είχαν βεβαρυμένο ποινικό μητρώο. Προσωπικότητες όπως ο Τζον Ντιν, ο νομικός σύμβουλος του Λευκού Οίκου επί Νίξον που στράφηκε εναντίον του Προέδρου και κατηγορήθηκε από τον Τραμπ ότι ήταν «καρφί», καταδικάστηκαν για εγκλήματα που διέπραξαν με εντολή του Νίξον. Είναι πολύ δύσκολη η πρόβλεψη για το τι θα μπορούσε να στρέψει τη βάση του Τραμπ εναντίον του.
«Οι Δημοκρατικοί πρέπει να φέρουν τον Μάικλ Κοέν για να καταθέσει εναντίον του Τραμπ στην τηλεόραση, όπως έκανε ο Ντιν εναντίον του Νίξον», λέει ο Μπρους Φέιν, δικηγόρος του συνταγματικού δικαίου, που υπήρξε στα νιάτα του νομικός σύμβουλος της κυβέρνηση Νίξον και βοήθησε στη συγγραφή των “Bork Memos” για τις ευθύνες του Προέδρου. «Αν δεν καταθέσει μπροστά στις κάμερες, θα είναι σαν να μην έχει συμβεί. Θα πρέπει βέβαια να βελτιώσουν την εικόνα του Κοέν ώστε να φαίνεται μεταμελημένος. Τώρα συμπεριφέρεται σχεδόν όπως ο Τραμπ».
Κάλπες με χαρακτήρα δημοψηφίσματος
Η μεγαλύτερη μεταβλητή είναι οι ενδιάμεσες εκλογές για το Κογκρέσο. Απομένουν μόλις 70 ημέρες μέχρι τις κάλπες. Μια νίκη των Δημοκρατικών θα οδηγούσε πιθανώς στην έναρξη των διαδικασιών καθαίρεσης. Αν οι Ρεπουμπλικανοί καταφέρουν να διατηρήσουν την πλειοψηφία, ο Τραμπ θα πάρει αναστολή. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, οι Δημοκρατικοί πιθανώς θα αναδειχθούν νικητές στη Βουλή των Αντιπροσώπων, όπου χρειάζεται να κερδίσουν 23 έδρες για να πάρουν την πλειοψηφία. Αλλά κινούνται αντίθετα στο ρεύμα μιας ισχυρής οικονομίας, με την ανεργία να βρίσκεται μόλις στο 3,9 τοις εκατό.
Επιπλέον, η αρχηγός των Δημοκρατικών Νάνσι Πελόσι θα δυσκολευτεί να σταματήσει τους συναδέλφους της από το να υποσχεθούν προεκλογικά πως θα καθαιρέσουν τον Πρόεδρο. Αυτές οι διακηρύξεις θα μπορούσαν να συσπειρώσουν τους Ρεπουμπλικανούς και να τους ωθήσουν στις κάλπες. Ο Στιβ Μπάνον, πρώην επικεφαλής της στρατηγικής του Τραμπ, είπε ότι το καλύτερο θα ήταν να μετατραπούν οι εκλογές σε ένα δημοψήφισμα για την καθαίρεση ή μη του Προέδρου.
«Κάτι τέτοιο θα λειτουργούσε υπέρ των Ρεπουμπλικανών», λέει ο Τσάρλι Μπλακ, βετεράνος σύμβουλος του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, ο οποίος ίδρυσε τη δεκαετία του '80 την εταιρεία λόμπι Black Manafort μαζί με τον Πολ Μάναφορτ (ο Τσάρλι Μπλακ αρνήθηκε να μιλήσει για τον πρώην εταίρο του). «Ο Τραμπ αποτελεί μια μοναδική διχαστική φιγούρα στην αμερικανική ιστορία. Αυτό λειτουργεί ταυτόχρονα υπέρ και κατά των Δημοκρατικών».
Ο νόμος της ομερτά
Η άλλη κρίσιμη μεταβλητή είναι τι θα κάνει ο ίδιος ο Τραμπ, από σήμερα μέχρι την ημέρα των εκλογών. Ο ειδικός ανακριτής Μιούλερ απέφυγε με προσοχή τα λάθη των προκατόχων του. Ο Κένεθ Σταρ, επικεφαλής της έρευνας εναντίον του Μπιλ Κλίντον, που οδήγησε στη διαδικασία καθαίρεσης το 1998 και στην απαλλαγή του τελικά από τη Γερουσία, επικρίθηκε γιατί μέσα στον ζήλο του να ρίξει τον Κλίντον πήγαινε για... ψάρεμα. Ο Τζέιμς Κόμεϊ, ο πρώην διευθυντής του FBI, φέρεται ότι άλλαξε το αποτέλεσμα του 2016 όταν ξανάνοιξε την έρευνα για τα e-mail της Χίλαρι Κλίντον μερικές ημέρες πριν από τις εκλογές.
Ο ειδικός ανακριτής Μιούλερ θα αποφύγει κινήσεις που θα μπορούσαν να επηρεάσουν άμεσα το αποτέλεσμα των ενδιάμεσων εκλογών. «Μέχρι τώρα ο Μιούλερ κινείται πολύ προσεκτικά, αντίθετα με ό,τι έκαναν ο Σταρ και ο Κόμεϊ», λέει ο Μπέντζαμιν Γουίτς, μελετητής του συνταγματικού δικαίου. «Αυτό πιθανώς δεν θα αλλάξει».
Αυτές οι προσεκτικές κινήσεις δεν θα εμποδίσουν τον Τραμπ να προκαλέσει κακό στον εαυτό του. Μετά από την καταδίκη του Μάναφορτ, ο Τραμπ άφησε να εννοηθεί ότι θα δώσει προεδρική χάρη στον πρώην «κονσιλιέρι» του. Ο Τραμπ τον επαίνεσε γιατί «δεν έσπασε» και είπε ότι «αισθάνεται πολύ άσχημα» για τον Μάναφορτ και για την «υπέροχη οικογένειά του». Δεδομένου ότι ο Μιούλερ επιδιώκει τη συνεργασία του Μάναφορτ με αντάλλαγμα μείωση της ποινής του, τα λόγια του Τραμπ θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως απόπειρα παρενόχλησης μάρτυρα, καθώς φάνηκε να τον καλεί να τηρήσει την ομερτά, τον μαφιόζικο νόμο της σιωπής.
«Στα δικά μου αυτιά έμοιαζε με παρενόχληση του μάρτυρα, το οποίο συνιστά παρεμπόδιση του έργου της Δικαιοσύνης», λέει ο Μπέντζαμιν Γουίτς. «Το κατά πόσο μπορεί να αποδειχθεί ότι ο Τραμπ είχε εγκληματική πρόθεση, μένει να αποδειχθεί».
Θα αψηφήσει ο Τραμπ το Ανώτατο Δικαστήριο;
Οι επόμενες ημέρες θα είναι κρίσιμες. Ο Μάναφορτ θα ξαναβρεθεί αντιμέτωπος με τη Δικαιοσύνη σε μια δεύτερη δίκη, εντός του Σεπτεμβρίου, που ενδέχεται να οδηγήσει σε αύξηση της ποινής του. Από τεχνικής πλευράς, θα μπορούσε να καταδικαστεί σε κάθειρξη μέχρι 240 ετών. Ο χρεοκοπημένος πολυεκατομμυριούχος, που έχει στην κατοχή του επτά σπίτια και έχει αδυναμία σε κοστούμια αξίας 15.000 δολαρίων, είναι μάλλον απίθανο ότι θα θυσιαστεί για τον Τραμπ. Είναι μεγάλες οι πιθανότητες είτε να πάρει χάρη είτε να κάνει συμφωνία με τον ειδικό ανακριτή Μιούλερ.
Είναι επίσης πιθανό ότι ο Πρόεδρος Τραμπ θα κληθεί να καταθέσει. Αυτή η κλήτευση θα μπορούσε να γίνει από τον Μιούλερ ή από την εισαγγελία της Νέας Υόρκης. Οι εισαγγελείς της Νέας Υόρκης συνέδεσαν τον Τραμπ με δυο ομοσπονδιακά εγκλήματα, για πληρωμές 280.000 δολαρίων με τις οποίες έκλεισαν τα στόματα ενός πρώην μοντέλου και μιας πορνοστάρ. Ο δικηγόρος Κοέν είπε ότι έλαβε εντολές από τον Τραμπ για να κάνει αυτές τις πληρωμές.
Οι δικηγόροι του Τραμπ υποστηρίζουν ότι ένας Πρόεδρος δεν μπορεί να κατηγορηθεί για εγκλήματα που έλαβαν χώρα πριν γίνει Πρόεδρος. Αλλά οι πληρωμές έγιναν την παραμονή των εκλογών. «Ο Τραμπ είχε σχέσεις με αυτές τις γυναίκες μια δεκαετία πριν βάλει υποψηφιότητα για Πρόεδρος» λέει ο δικηγόρος του συνταγματικού δικαίου Μπρους Φέιν. «Γιατί ο Τραμπ ξαφνικά δεν ήθελε να το μάθει η γυναίκα του στις παραμονές των εκλογών; Το επιχείρημα δεν στέκει». Αν ο Τραμπ αρνηθεί να καταθέσει, το θέμα θα πάει απευθείας στο Ανώτατο Δικαστήριο.
Τα ιστορικά προηγούμενα δεν είναι υπέρ του Τραμπ. Τόσο ο Νίξον όσο και ο Κλίντον προσέφυγαν εναντίον της κλήτευσής τους. Και στις δυο περιπτώσεις το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάσισε ομόφωνα ότι οι Πρόεδροι έπρεπε να καταθέσουν. Αν αποφασίσει το ίδιο για τον Τραμπ και εκείνος αρνηθεί να συμμορφωθεί, τότε η αμερικανική δημοκρατία θα βρεθεί στα όρια της κατάρρευσης. Δεν υπάρχει προηγούμενο όπου ο Πρόεδρος να μην υπάκουσε στο Ανώτατο Δικαστήριο.
Δικηγόροι, ένορκοι και ψηφοφόροι
Υπάρχει όμως και ο κίνδυνος ο Τραμπ να απολύσει τον Μιούλερ - κάτι που επιχείρησε ήδη δυο φορές. Και τις δυο φορές τον απέτρεψαν οι σύμβουλοί του. Ίσως να μην το καταφέρουν τρίτη φορά. Σε αντίθεση με τον Κλίντον, ο οποίος είχε την καλύτερη δυνατή νομική υπεράσπιση, η ομάδα του Τραμπ θεωρείται τριτοκλασάτη. Οι μεγαλύτερες δικηγορικές εταιρείες της Ουάσιγκτον απέρριψαν τον Τραμπ γιατί δεν πληρώνει τους λογαριασμούς του και αγνοεί τις νομικές συμβουλές. «Η υπόθεση καθαίρεσης του Τραμπ αποτελεί τον καθρέφτη της υπόθεσης Κλίντον», λέει ο Τζέιμς Κάρβιλ, πρώην επικεφαλής της εκστρατείας του Κλίντον. «Ο Κλίντον βρέθηκε αντιμέτωπος με έναν ανίκανο εισαγγελέα και είχε πολύ καλούς δικηγόρους. Ο Τραμπ έχει απαίσιους δικηγόρους και βρίσκεται αντιμέτωπος με τον καλύτερο εισαγγελέα της Αμερικής».
Ο μοναδικός δικηγόρος που ανέλαβε με ενθουσιασμό τον Τραμπ είναι ο Ρούντι Τζουλιάνι, ο οποίος εμφανίζεται στην τηλεόραση σε καθημερινή βάση και κάνει συχνά αλλόκοτες δηλώσεις. Ο πρώην δήμαρχος της Νέας Υόρκης, ο οποίος δεν έχει εξασκήσει τη δικηγορία εδώ και 27 χρόνια, δήλωσε πρόσφατα ότι «η αλήθεια δεν είναι αλήθεια» και ότι όλα είναι απλώς ζήτημα οπτικής γωνίας. Αυτού του είδους η επιστημοσύνη μάλλον δεν θα βρει ανταπόκριση στον Μιούλερ, ο οποίος θέλει να του λένε αλήθειες. «Αν ο Πρόεδρος επιλέξει να τον εκπροσωπήσει ένας μαινόμενος εγωιστής όπως ο Τζουλιάνι, έχει κάθε δικαίωμα να το κάνει», είπε ο Μπέντζαμιν Γουίτς. «Αλλά», πρόσθεσε, «δεν θα ήταν πολύ σοφό να το κάνει αυτό».
Σε τελική ανάλυση, εκείνος που θα αποφασίσει για την τύχη του Τραμπ είναι ο αμερικανικός λαός. Την προηγούμενη εβδομάδα, 12 Αμερικανοί πολίτες αποφάσισαν ομόφωνα να καταδικάσουν τον Μάναφορτ για οκτώ από τις δεκαοκτώ κατηγορίες. Τουλάχιστον ένας από τους ενόρκους ήταν δηλωμένος οπαδός του Τραμπ.
Ωστόσο, οι οπαδοί του Προέδρου παραμένουν συσπειρωμένοι. Όταν ο Νίξον απέλυσε τον ειδικό εισαγγελέα του στη διαβόητη «σφαγή του Σαββατόβραδου», το Κογκρέσο έλαβε ένα εκατομμύριο τηλεγραφήματα από οργισμένους πολίτες. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι θα εκδηλωνόταν σήμερα παρόμοια κατακραυγή. Στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα δεν υπάρχουν σήμερα πολλά ανάλογα παραδείγματα θάρρους όπως εκείνα που έπεισαν το κόμμα να στραφεί εναντίον του Νίξον. Η Αμερική είναι σήμερα πολύ πιο πολωμένη και αυτό δίνει μεγαλύτερη ασυλία στον Τραμπ.
«Η διαφορά ανάμεσα στο σήμερα και στη δεκαετία του 1970 είναι ότι έχει υποβαθμιστεί η αμερικανική δημοκρατία», λέει ο Μπρους Φέιν. Ή, όπως το θέτει ο πρώην βουλευτής των Ρεπουμπλικανών Βιν Βέμπερ: « Η βάση δεν πίστευε ότι ο Νίξον ήταν ο 'δικός τους άνθρωπος'. Αλλά τώρα πιστεύουν ότι ο Τραμπ είναι ο δικός τους άνθρωπος. Αν πέσει ο Τραμπ, θα πέσουν και αυτοί».
Σε τελική ανάλυση, εκείνος που θα αποφασίσει για την τύχη του Τραμπ είναι ο αμερικανικός λαός
Οι οπαδοί του Προέδρου παραμένουν συσπειρωμένοι. Όταν ο Νίξον απέλυσε τον ειδικό εισαγγελέα του στη διαβόητη «σφαγή του Σαββατόβραδου», το Κογκρέσο έλαβε ένα εκατομμύριο τηλεγραφήματα από οργισμένους πολίτες. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι θα εκδηλωνόταν σήμερα παρόμοια κατακραυγή
Η Αμερική είναι σήμερα πολύ πιο πολωμένη και αυτό δίνει μεγαλύτερη ασυλία στον Τραμπ
«Η διαφορά ανάμεσα στο σήμερα και στη δεκαετία του 1970 είναι ότι έχει υποβαθμιστεί η αμερικανική δημοκρατία». Ή, όπως το θέτει ο πρώην βουλευτής των Ρεπουμπλικανών Βιν Βέμπερ: « Η βάση δεν πίστευε ότι ο Νίξον ήταν ο 'δικός τους άνθρωπος'. Αλλά τώρα πιστεύουν ότι ο Τραμπ είναι ο δικός τους άνθρωπος. Αν πέσει ο Τραμπ, θα πέσουν και αυτοί»
